مردی که همه‌ فن حریف بود

سید میلاد ناظمی، خبرنگار: تولیدات رسانه ملی نه‌فقط در مورد حاج قاسم بلکه در مورد سایر قهرمان‌ها و مناسبت‌های ملی و مذهبی، فقیر هستند و به‌خاطر شعارزدگی یا کیفیت پایین، کمتر می‌توانند با مخاطب عمومی ارتباط موثر بسازند. این برنامه‌ها که اکثرا گفت‌وگو‌محور هستند هیچ مزیت یا نوآوری در فرم و محتوا ندارند و در اکثر مواقع پژوهش عمیقی برای آنها نمی‌شود. به 2033خاطر همین دست‌شان از روایت‌های بکر و آرشیوهای دیده‌نشده خالی است. این نکات که شاید بدیهی به نظر برسند در کمتر برنامه‌ای رعایت می‌شود و به‌طور خاص در برنامه‌های مناسبتی معمولا جایی ندارند؛ چراکه متاسفانه برنامه‌های گفتمان‌محور در اکثر موارد بدون ایده و برای پر کردن گزارش‌کارها تولید می‌شوند. به همین خاطر کافی است یک برنامه چنین نکاتی را رعایت کند تا به چشم مخاطب بیاید. برنامه «جهانمرد» یکی از آثاری است که با رعایت همین نکات موفق شده روایت نویی را از سردار سلیمانی به مخاطب تحویل دهد. روایتی که گستره‌اش بیشتر از جنگ‌های سوریه است و در مرز واقعیت قصه‌های جدیدی را برای مخاطب تعریف می‌کند. آرشیو بکر و جذاب این برنامه باعث شده مخاطب با روایتی آشنایی‌زدایانه از حاج قاسم روبه‌رو شود و این قهرمان را با عمقی بیشتر بشناسد. کافی است یک قسمت از جهانمرد را ببینیم تا متوجه شویم مردی که سال‌ها با اشرار شرق مبارزه مسلحانه می‌کرده، همانی است که به‌خاطر آسایش مردم با آنها وارد مذاکره و صلح شده. صلحی که درنهایت از بزرگان اشرار، مردانی تواب ساخت. در چنین روایتی ساده‌انگاری و ساده‌سازی مانند سم است و طبیعتا این دستاورد بزرگ به همین سادگی‌ها رقم نخورده. مخاطب چنین برنامه‌ای، باید متوجه سختی‌های این مسیر نیز بشود و بداند در کنار فرمانده نظامی، با حاج قاسمی مواجه است که گاهی مانند یک دیپلمات، گاهی مانند یک مدیر اجرایی و گاهی مثل بزرگ یک عشیره رفتار می‌کرده. همین‌ها هم باعث شده که نه‌فقط ساختار نظامی ایران بلکه مردم محلی، دولت‌های همسایه و... همراه او باشند. بازگویی چنین روایتی فقط وقتی موفقیت‌آمیز است که مخاطب فارغ از شناخت شخصیت سپهبد سلیمانی، با پیچیدگی‌های جغرافیایی منطقه، شخصیت‌های موثر آن دوره، شرایط کشور، اشرار شرق و... نیز در طول برنامه به شکل غیرخسته‌کننده‌ای آشنا شود. به همین خاطر لازم است برنامه مدنظر به لحاظ پژوهشی اثری قدرتمند باشد تا بتواند همه این اطلاعات را در خلال یک فرم متفاوت، آرشیو دیده‌نشده و... به دست مخاطب برساند. کاری که تیم برنامه جهانمرد به خوبی از پس آن برآمده‌اند. اغراق نیست اگر بگوییم که چنین اثری به جای یک برنامه‌ گفت‌وگومحور، بیشتر شبیه یک مجموعه مستند تلویزیونی است؛ چراکه عمق پژوهشی و آرشیوهای این اثر با سایر ویژه‌برنامه‌های مرسوم رسانه ملی قابل مقایسه نیست. شاید دلیل این تفاوت همین نکته باشد که جهانمرد نیز مانند فصل اول «به افق فلسطین» توسط تیم بیرونی و خارج از ساختار مدیران فعلی و برنامه‌های مرسوم تولید شده است.