حاج‌قاسم؛ الگویی که بین نسل دیجیتال و واقعیت پل می‌سازد

حسین حق‌پناه، جامعه‌شناس: قهرمان‌های ملی هر کشور مطلوب‌ترین تجلی روح جمعی یک جامعه محسوب می‌شوند. جامعه خیلی وقت‌ها نمی‌تواند همه آرمان‌های خودش را عینیت ببخشد، ولی قهرمان‌های ملی در یک یا چند بعد از فرهنگ مطلوب توانسته‌اند تجلی روح جمعی باشند. حاج‌قاسم سلیمانی هم از این جهت اهمیت دارد و باید از منظر جامعه‌شناختی نگاه کنیم و ببینیم چه ویژگی‌هایی دارد. اما نقطه‌ای که اهمیت حاج‌قاسم را بیشتر نمایان می‌کند پلی است که این سردار شهید از دل نسل قبل به نسل دیجیتال می‌زند و در نقش یک انتقال‌دهنده فرهنگ عمل می‌کند. به همین دلیل باید نگاه کنیم کدام‌یک از ویژگی‌های حاج‌قاسم برای نسل جدید برجسته‌تر بوده و لازم است روی آن تاکید شود. این تاکید با توجه به ویژگی‌هایی است که پژوهش‌های جهانی و ملی در مورد خصیصه‌های اخلاقی مشترک نسل دیجیتال تبیین می‌کنند.

مهم‌ترین ویژگی نسل جدید اتصال همیشگی به فضای مجازی است
آدرسی که می‌شود از زندگی حاج‌قاسم به نسل دیجیتال داد نسبتی است که ایشان بین واقعیت و میدان عمل برقرار می‌کرده ‌است. عنوان مرد میدان که برازنده حاج‌قاسم است برجستگی ایشان نسبت به نسل قبلی محسوب می‌شود. مهم‌ترین ویژگی این نسل اتصال همیشگی‌اش به فضای مجازی است. نسلی که مبارزاتش خلاصه شده در کنش‌های مجازی، هشتگ‌ها و ترندها. اینقدر این ماجرا جدی شده که تیتری با عنوان اسلکتیویسم یا مبارزه زیر لحاف برای این نوع کنش نسل جدید ابدا شده که تفکیک می‌گیرد از زیر لحافش بیرون نیامده و فقط در فضای مجازی بروز داشته باشد. حاج‌قاسم می‌تواند نسل جدید را از فضای مجازی به واقعیت امتداد دهد. فضای مجازی و کنشگری در آن کافی نیست و باید در میدان عمل هم فعال بود.

حاج‌قاسم؛ الگویی برای تعدیل رفتار نسبیت‌گرایان
پژوهش‌های مختلف اذعان می‌کنند این نسل برای حل مشکلات بیش از نسل‌های گذشته به گفت‌‌وگو پایبند هستند. این گفت‌وگو تا جایی پیش می‌رود که به‌نوعی نسبی‌گرایی و تکثر‌گرایی ختم می‌شود و از نظرش همه گرایش‌ها و اعتقادات محترمند. درحالی‌که می‌شود این را با نگاه حاج‌قاسم از دو جهت پیوند زد. یک جهت این است که حاج‌قاسم فرد صلح‌طلبی بوده و اهل گفت‌وگو است. اهل پذیرش افراد با گرایش‌ها و سلایق مختلف است. اگر ما از حاج‌قاسم این تیتر معروف را به‌خاطر داریم «آن دختر بی‌حجاب هم دختر من است.» یا خاطره‌های متعددی نقل می‌شود از اینکه ایشان با گرایش‌های سیاسی، مذهبی و قومی مهربانانه برخورد می‌کرد به‌خاطر روح صلح‌طلبانه ایشان است. مصادق همان جمله‌ای است که این روزها دست‌به‌دست می‌شود: «هرگز نمی‌خواستم دست به سلاح ببرم.» اما ماجرا به اینجا ختم نمی‌شود.

دنیای واقعی خشن‌تر از آرمانشهر فضای مجازی است
ما شاهد این موضوع هستیم که در موارد لازم ایشان دست به سلاح می‌برد. برای دفاع از مظلوم و برقراری صلح لازم است که گاهی وارد مبارزه و مواجهه مستقیم با دشمن بشویم. این هم یک اتصال دیگر به دنیای واقعی است که معمولا خشن‌تر، بی‌رحم‌تر و پیچیده‌تر از آرمانشهری است که در فضای مجازی و رویاهای نسل جدید تصویر‌سازی می‌شود. این اتصال از این جهت خوب است. ما می‌توانیم حاج‌قاسم را به‌عنوان یک فرصت ببینیم که نسل جدید می‌تواند با او ارتباط برقرار کند و از طریق او با دنیای واقعی آشنا شود و از این طریق غم‌ها، خشم‌ها و پیچیدگی‌های این دنیا را بشناسد تا بتواند راه‌حل‌های واقعی‌تری را برای رسیدن به اهدافش جست‌وجو کند.

ادامه مطلب را اینجا بخوانید.