سالی آلوده به نفرین باربی

هومن جعفری، خبرنگار: 2023 به پایان خود رسیده و حالا طبق سنت همیشگی و جهانی رسانه‌ها باید بررسی و کالبدشکافی‌اش کنیم. طبیعتا هرکسی نظری دارد و سلیقه‌ای. این هم نگاه سرسری من به سالی که گذشت؛ سالی که امیدوارم با «باربی» به‌خاطر سپرده نشود.

باربی نماینده امسال نیست
آیا باید به سالی که پرفروش‌ترین فیلمش باربی بوده، احترام گذاشت و آن را جدی گرفت یا اینکه به همین دلیل، به آن بی‌توجه بود و از جدی گرفتنش پرهیز کرد؟ هر دو سوال، از منظر من غلط است. باربی شاید پرچمدار فروش در سالی بود که پشت سر گذاشتیم اما نباید نماینده و پرچمدار سینما در این سال تلقی شود. باربی فیلم نیست. یک هشتگ است. یک محصول پرفروش است و تمام می‌شود. در یاد نمی‌ماند. نقش ماندگاری نیست. من 2023 را شاید با «جان ویک» و «ماموریت غیرممکن» به‌خاطر بسپارم اما با باربی نه.

سالی برای سرمست شدن اکشن‌بازها
امسال برای عاشقان اکشن عجب سالی بود. خاصه برای دنباله‌های اسم و رسم‌ دار. «جان ویک4» و ماموریت غیرممکن را داشتیم و «استخراج2» را، جان ویک به دنیای سریال هم کشیده شد. هر سه فیلم قطعا دنباله سینمایی هم دارند. «ایکس سریع» از یادتان نرود. یازدهمین قسمت از ماجراهای گروه سریع و خشن که ارتشی از ستاره‌های اکشن‌کار هالیوود را دور خود جمع کرد و نزدیک به 900 میلیون دلار فروخت. «ترانسفورمرزها» یا «تغییردهندگان» نیز امسال یک فیلم بی‌سروته دیگر را روانه بازار کردند که نزدیک به 420 میلیون دلار فروخت و سودش را درآورد اما سروتهی نداشت. امید که این مجموعه را تمامش کنند. «نگهبانان کهکشان» قست سومش را اکران کرد و 840 میلیون دلار به جیب زد.
خبر بد سال اینکه «ایندیانا جونز» به آخرین قسمت خودش رسید و از نظر من پایانی شایسته با این فرنچایز را تقدیم به هواداران وفادارش کرد. «اکولایزر سه» از یادتان نرود. دنزل واشنگتن در ایتالیا هم بلد است ترتیب آدم بدها را بدهد. یک قسمت دیگر از مجموعه فراموش‌شده «بازی‌های گرسنگی» نیز به‌تازگی اکران شده که تا امروز 258 میلیون دلار فروش کرده و نمایشش ادامه دارد.
«مگ2» هم آمد. ادامه داستان ابرکوسه‌های سهمگین و جیسون استاتهام حاضر و آماده که شکارشان می‌کند. این اما همه کار نبود. «هواپیما» با بازی جرالد باتلر ایده خوبی داشت، «کرید 3» ادامه قصه بوکسور جوان و سیاهپوست بود، «خرس کوکائینی» نزدیک به دوبرابر و نیم هزینه تولیدش را درآورد و به سود خوبی رسید که باورکردنی نبود و «بوکسون را بکشید» واقعا یکی از بهترین اکشن‌های سینمای کره و جهان در سال 2023 بود. برای اکشن‌بازها سال خوبی بود. تازه بماند که نزدیک به دست‌کم 50 بی‌مووی‌اکشن‌ تر و تمیز را نادیده گرفتیم.
«شب خاموش» جان وو هم هست که در بخش بعدی معرفی‌اش می‌کنیم.

جایی برای پیرمردها هست
برای عشاق کارگردان‌های بزرگ هم امسال سال پرفروغی بود. اسکورسیزی با «قاتلان ماه گل» بسیار درخشید. دیوید فینچر تریلر «قاتل» را بیرون داد که خیلی‌ها از آن خوش‌شان نیامد و خیلی‌ها هم مثل بنده سرافکنده عاشقش شدند. ریدلی اسکات کهنه‌کار با «ناپلئون» به میدان آمد. جان ووی کهنه‌کار امسال با «شب خاموش» دوباره ما را به دو، سه‌دهه قبل برگرداند. فیلمی دقیقا با همان مشخصات اکشن‌هایی که از این کهنه‌کار درجه1 سراغ داریم. او استاد ساختن فیلم‌هایی با موضوع انتقام است و این یکی هم همین تم را دارد. ریچارد لینکتیر معروف هم فیلم کمدی پلیسی چرندی به نام «آدمکش» روانه بازار کرد که حقیقتا از تماشا کردن تیزر تبلیغاتی‌اش حس بدی به شما دست می‌دهد. انگار استاد هم آخر عمری دچار کمبود پول شده! به‌هرحال تنها حسن ساخت این فیلم این بود که ایشان را هم به جمع اسم و رسم دارهای فیلمساز در 2023 اضافه می‌کنیم. جیمز منگولد هم امسال آخرین قسمت ایندیانا جونز را روانه بازار کرد. «اوپنهایمر» از نولان هم یکی از پیشروان امسال بود.
اسم کن لوچ را با «بلوط پیر» و «جاماندگان» از الکساندر پین یادتان نرود و صدالبته ویم وندرس و «روزهای عالی»‌اش که در ژاپن ساخته! یکی از غافلگیری‌های امسال است. برای طرفداران کارگردان‌های بزرگ هم سال بدی نبود. کلینت ایستوود مشغول ساختن فیلم جدیدش است، حتی مایکل مان هم دنبال ساختن فیلم «مخمصه2» است و کارهای پیش‌تولیدش را آغاز کرده.
برای پیرمردها هم سال بدی نبود.

از انیمیشن‌ها چه خبر؟!
انیمیشن‌بازها امسال باید راضی باشند. حکایت سریال‌های انیمه که اصلا جداست و آنقدر فیلم و سریال انیمه هست که تا آخر دنیا هم وقت نکنید تماشایشان کنید. اما برای آنهایی که انیمیشن‌های کارتون‌طور را دوست دارند سال خوبی بود. قسمت دوم «فرار مرغی» بعد از دو دهه اکران شد و اتفاقا بازخوردهای مثبتی هم داشت. کارتون «مهاجرت» اگرچه در گیشه شکست خورد اما نمایش بامزه‌ای در مورد مهاجرت گروهی از پرندگان به شهر بود. اشاره مستقیم به اینکه انسان چه بلایی سر طبیعت آورده! انیمیشن بامزه «سوپرماریو» نیز امسال فروش نیم‌میلیارد دلاری را به‌دست آورد و اولین انیمیشن پرفروش دنیا شد. مقام دوم به «اسپایدرمن» رسید. اما عمده انیمیشن‌های بزرگ امسال از مجموعه‌های فرانچایز بودند.
«مرد عنکبوتی: بر فراز شبکه عنکبوتی» هفت‌برابر هزینه ساختش را در گیشه درآورد! «لاکپشت‌های نینجا» امسال با 70 میلیون دلار هزینه وارد بازی اکران شدند و با 180 میلیون دلار فروش بازی را ترک کردند. انیمیشن «گشت پنجه‌ای» داستان گروهی از سگ‌های ابرقهرمان را روایت کرد که باید همان کاری را انجام بدهند که از سگ‌های ابرقهرمان انتظار می‌رود. 30 میلیون دلار هزینه ساخت این انیمیشن شد و 190 میلیون دلار فروش پایان خوبی برای آنها بود. «نیمونا» انیمیشن ساخت نتفلیکس بود که منتشر شد و یکی از برترین‌های سال 2023.
دیگران هم بودند: «لیگ عدالت: جنگ جهانی» (که خیلی دوست داشتم)، «رزیدنت اویل: جزیره مرگ» (دیدم ولی خیلی چیز خاصی نبود)، «لوگو اونجرز: کد سرخ» و چند مورد دیگر. سرشناس‌ترین‌ها همین‌ها بودند.

اینها را جدی بگیرید
می‌شود 2023 را از 100 زاویه دیگر بررسی کرد. فیلم‌های کمدی، فیلم‌های پلیسی جنایی، فیلم‌های ترسناک، فیلم‌های غیرآمریکایی اثرگذار و مولفه‌های مشابه. با این همه به همین اندک بسنده می‌کنیم. امسال فیلم‌های دیگری هم سروصدا کردند که در اسکار رقابت سنگینی دارند. اوپنهایمر و باربی درگیر رقابت معروف و تبلیغاتی «باربنهایمر» شدند اما درکنار این دو فیلم پرفروش در گیشه، به سینمای اجتماعی هم باید نگاهی انداخت. از بلوط پیر کن لوچ سرسری نگذرید. جاماندگان استاد الکساندر پین هم هست.
«زندگی‌های گذشته» از ساین سانگ، «بیچارگان» از یورگوس لانتیموس، «کالبدشکافی یک سقوط» از ژوستین تریه (برنده نخل طلای امسال)، «منطقه موردعلاقه» از جاناتان گلیزر ( برنده جایزه فیبرشی)، روزهای عالی از ویم وندرس، «خدایا اونجایی؟ منم مارگارت» از کلی فرمون کریگ و «استاد» از برادلی کوپر که این یکی نقدهای منفی زیادی را به‌دست آورده.