فرهیختگان: مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی به بررسی کلیات لایحه بودجه اصلاحی سال 1403 کل کشور پرداخته است. در این گزارش، بازوی پژوهشی مجلس هم به نکات مثبت لایحه اصلاحی دولت و هم به نکات منفی و ضعف‌ها و تهدیدها اشاره کرده است. در مقدمه این گزارش آمده است، لایحه بودجه سال 1403 در شرایطی به مجلس شورای اسلامی ارائه شد که برآورد دقیق‌تر ارقام منابع عمومی نسبت به بودجه سنوات گذشته؛ کاهش قابل توجه کسری‌ تراز عملیاتی اسمی و حقیقی نسبت به سال‌های گذشته و کاهش تبصره‌های غیر‌بودجه‌ای در راستای اجرای آیین‌نامه داخلی مجلس از مهم‌ترین نقاط قوت آن به‌شمار می‌رفت‌. لیکن لایحه مذکور دارای ایرادات مهمی از‌جمله کسری قابل توجه منابع و مصارف هدفمندسازی یارانه‌ها و عدم‌ارائه فروض منابع و مصارف؛ تداوم روند معیوب گذشته در رابطه با ناترازی انرژی؛ عدم ارائه فروض لازم برای محاسبه نحوه استخراج ارقام کلان بودجه و مشخص نبودن نسبت مصارف و اولویت‌های بودجه با مصوبه برنامه هفتم توسعه و میزان منابع قابل اختصاص به آنها بود که هم در گزارش کمیسیون تلفیق لایحه بودجه و هم اظهارات نمایندگان مجلس شورای اسلامی به آنها اشاره شد. بر مبنای همین ایرادات، مجلس شورای اسلامی کلیات بودجه را تصویب نکرده و بر همین اساس، لایحه جهت اصلاح به دولت عودت داده شد. نسخه اصلاحی لایحه بودجه در شرایطی به مجلس تقدیم شده که اهم تغییرات نسخه اصلاحی شامل پرداختن به موضوع متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان، تغییر سازوکار خرید گندم برای مصارف صنف و صنعت و اضافه شدن برخی فروض مصارف بوده است. آنچه در ادامه می‌آید، بخش‌هایی از گزارش بازوی پژوهشی مجلس است.

بهبود شفافیت در لایحه اصلاحی دولت
لایحه بودجه تقدیم‌شده توسط دولت از جهاتی با کاهش شفافیت و پاسخگویی همراه بود. با وجود آنکه ماده 182 اصلاح آیین‌نامه داخلی مجلس تصریح دارد فروض درآمدی و هزینه‌ای بودجه در بخش اول لایحه ارسال شود، در لایحه ارسالی اولیه دولت فروض معدودی از هزینه‌ها ارائه شده بود. این درحالی است که لازم است مجموعه زیادی از اطلاعات مربوط به درآمد و هزینه‌های کشور، برنامه تادیه بدهی‌های غیراوراقی دولت، اولویت‌های مدنظر در برنامه‌های جدید بودجه در سال آتی، تفکیک میزان هزینه‌های غیرقابل‌اجتناب و منابع قابل برنامه‌ریزی، برنامه‌های حذف‌شده از دستگاه‌های اجرایی، سهم حوزه‌های مختلف از منابع عمومی و... نیز ارائه شود. گفتنی است اصرار و تاکید مجلس شورای اسلامی بر شفاف شدن فروض بودجه و ابتکارات بودجه‌ای از این جهت حائز اهمیت است که بودجه 1403 نخستین بودجه‌ای است که با آیین‌نامه جدید مجلس بررسی و تصویب می‌شود و به همین دلیل، چهارچوب این بودجه تعیین‌کننده چهارچوب لوایح بودجه سال‌های آتی خواهد بود، لذا ضرورت پایه‌ریزی مبنای صحیح برای سال‌های آینده ایجاب می‌کند که فروض مصارف و ابتکارات بودجه‌ای مربوط به آن و همچنین حذف یا اضافه شدن برنامه‌ها در بودجه شفاف شود.
به‌صورت حداقلی فروض مصارف باید در رابطه با سوالاتی مانند میزان منابع اختصاص یافته به تادیه بدهی‌های غیراوراقی دولت به سازمان تامین اجتماعی، بانک‌ها، صندوق توسعه ملی و... ، میزان منابع اختصاص‌یافته به اجرای تکالیف برنامه، فروض درنظر گرفته‌شده برای برنامه‌های مهم هزینه‌ای دولت مانند خرید تضمینی گندم، یارانه نقدی، یارانه دارو، حمایت‌های بیمه‌ای (پرداخت حق بیمه و تعهدات به سازمان تامین اجتماعی) و سایر برنامه‌های مهم اضافه‌شده به مصارف دولت نسبت به سنوات قبل و برنامه‌های مهم حذف شده شفاف‌سازی کند تا امکان تصمیم‌گیری در مورد کلیات بودجه فراهم شود. همچنین لازم است کلیه ارقام در سقف بودجه منعکس و از درج ارقامی مثل اعتبارات تقویت بنیه دفاعی در خارج از سقف بودجه اجتناب شود.
در نسخه اصلاحی از لایحه بودجه سال 1403، جدول شماره(۸) به لایحه افزوده شد که 12 فرض مهم هزینه‌ای لایحه بودجه شامل میزان رشد حقوق و مستمری، رشد ردیف‌های درآمد هزینه‌ای، مالیات بر ارزش‌افزوده بخش سلامت، بازپرداخت بدهی دولت به پیمانکاران و سهم ردیف‌های متفرقه از اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای در آن درج شده است. ارائه این جدول اگرچه هنوز با نسخه مطلوب فاصله دارد ولی گامی مهم در راستای ارتقای شفافیت مصارف محسوب می‌شود.

ادامه مطلب را اینجا بخوانید.