تجویز سه‌گانه برای تقویت علم داده در دانشگاه

رضا نقدبیشی، مدیرکل تحلیل و نظارت بر امور پژوهشی، دانش‌بنیان و فناوری هیات موسس: تحولات حوزه‌های علم داده (Data Science) در رشته‌های مختلف و نقش هوش مصنوعی در توسعه جوامع و اهمیت به‌کارگیری آن در حوزه‌های دانشی به ویژه در دانشگاه‌ها که عهده‌دار توسعه دانش هستند، سرعت قابل‌توجهی گرفته و از همین رو جاری‌سازی موضوعات ذیل در ارکان مختلف آموزش عالی به ویژه امر توسعه رشته‌های آموزشی و جهت‌‌‌دهی پژوهشی دانشگاه‌ها قابل طرح هستند.

1- تأسیس دانشکده‌های داده‌پردازی و داده‌کاوی
با توجه به اقبال عمومی به رشته‌های مرتبط با کامپیوتر و فناوری اطلاعات در سنوات اخیر و رشد قابل‌توجه جذب دانشجو در این رشته‌ها به دلیل ورود هوش مصنوعی به تمامی اجزای جامعه (مالی و اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و...) و رواج این باور که «شغل آینده» در گرو میزان تسلط بر هوش مصنوعی است، دانشگاه‌ها از این استقبال به عنوان یک فرصت استفاده خواهند کرد؛ اما الزام راهبردی در این موضوع، به‌روزرسانی سر‌فصل‌‌‌های آموزشی رشته‌های کامپیوتر و فناوری اطلاعات در اسرع وقت است. در غیر‌ این ‌‌‌صورت و با سرفصل‌های قدیم و شیوه سنتی آموزش کامپیوتر و فناوری اطلاعات دانشگاه‌ها در رقابت با موسسه‌‌‌های خصوصی و حتی افرادی که در لبه مرز این دانش در حال فعالیت هستند از رقابت باز خواهند ماند. لذا علاوه بر تأسیس دانشکده‌های داده‌پردازی و داده‌کاوی که جذابیت ویژه و قوی‌تری دارند، برگزاری دوره‌های تخصصی کوتاه‌مدت برای سایر رشته‌ها نیز توسط دانشگاه‌ها پیشنهاد می‌گردد.

2- تسری هوش مصنوعی در تمام رشته‌ها
دانشگاه‌ها به زودی ناگزیرند برای ایجاد جذابیت و همچنین کاربردی‌سازی رشته‌های موجود و عدم منسوخ شدن، فعالیت‌های مبتنی‌بر هوش مصنوعی را در دروس رشته‌های مختلف وارد کنند، با اساتید جوان این حوزه وارد مذاکره شوند و کارگاه‌های تخصصی آن را به وجود آورند در غیر این‌‌‌ صورت و با توجه به تغییر مفهوم آموزش -‌که منتج از اپیدمی کرونا بود‌- با چالش جدی در «ماندگاری» روبه‌رو خواهند بود. ماموریت مشخص مبتنی بر فعالیت‌های استانی از جمله این پیشنهادها است.

3- تمرکز بر یادگیری ماشین (Machine Learning)
الگوریتم‌ها به عنوان عامل اصلی در شکل‌‌‌دهی ادراک، رفتار و عمل انسان شناخته می‌شوند. همچنین یادگیری ماشین و بهبود لحظه‌‌‌ای آن در تشخیص محیط و عکس‌العمل نسبت به آن تبدیل به چالش اصلی جوامع خواهد شد. پایه‌گذاری مفهوم «آموزش» و «تربیت» بر اساس یادگیری ماشین می‌تواند سنگ بنای اصلی و نقطه تحولی برای دانشگاه‌ها محسوب شود. تمرکز بر این موضوع می‌تواند علاوه بر تغییر چهره دانشگاه از یک دانشگاه سنتی به یک دانشگاه به‌روز، در نحوه تعامل و پیشبرد اهداف مدنظر دانشگاه با کاربر (دانشجو) تعیین‌کننده باشد.