سیدمهدی طالبی، خبرنگار گروه جهانشهر: تجارت دریایی رژیمصهیونیستی با کشورهای شرق به دلیل حملات یمن یک روز خوش ندارد. این حملات باعث شده تعدادی از بزرگترین شرکتهای حملونقل دریایی جهان مانند شرکت معظم مرسک که بیشتر از 14.8 درصد ظرفیت تجارت کانتینری جهان را در اختیار دارد، فعالیتهای خود را از دریای سرخ متوقف کنند. شرکتهای کشتیرانی سوئیسی-ایتالیایی اماسسی و شرکت فرانسوی سیامایسی و هاپاگ-لوید آلمان، به همراه مرسک بیشتر از نصف تجارت کانتینری جهان را در اختیار دارند که با توقف عبور کشتیهایشان از مسیر بابالمندب، دریای سرخ و کانال سوئز، باید قاره آفریقا را دور بزنند. طی هفتههای اخیر بیش از 20 کشتی در اطراف بابالمندب دچار حادثه شدهاند. این حوادث شامل توقیف موفقیتآمیز، تلاش برای توقیف، مورد حمله قرار گرفتن با موشکهای ضدکشتی کروز، بالستیک و پهپادهای انتحاری بوده است. سپهبد اسامه ربیعی، رئیس اداره کانال سوئز میگوید 55 کشتی مجبور شدهاند به جای این کانال مسیر خود را به سمت دماغه نیک در جنوب آفریقا تغییر دهند. کشتیهای عبوری باید با عبور از آبهای شرق، جنوب و غرب آفریقا به دریای مدیترانه و اروپا برسند. به گفته ربیعی این مسیر دو تا سه هفته مسیر کشتیها را دورتر میکند.
توقف فعالیت این شرکتهای کشتیرانی با توجه به آنکه اقدام یمن صرفا کشتیهایی را در بر میگیرد که راهی سرزمینهای اشغالی هستند، مشکوک تلقی میشود. احتمال دارد این شرکتها در قالب یک پروپاگاندا برای ایجاد اجماع علیه یمن و تشکیل ائتلاف دریایی برای مقابله با این کشور، صورت گرفته باشد. آمریکا بهطور رسمی اعلام کرده به دنبال تشکیل یک ائتلاف دریایی توسط کشورهای منطقهای و فرامنطقهای برای برقراری امنیت کشتیرانی جهانی است. از این رو توقف فعالیتهای کشتیرانی توسط شرکتهای تجاری غربی که مستقل شناخته میشوند، میتواند در چهارچوب «تهدید» غرب علیه یمن دیده شود.
با این حال یمن دربرابر تهدیدهای چندجانبه نشان داده عقبنشینی نمیکند. بنابر ادعای خبرگزاری الجزیره، روز گذشته یمنیها به دو کشتی دیگر حمله کردهاند. نفتکش سوان آتلانتیک و کشتی اماسسیکلارا که حامل کالا بوده است، در مسیر فلسطین اشغالی هدف قرار گرفتهاند. پس از این گزارش سازمان عملیات تجارت دریایی انگلیس نیز اعلام کرد گزارشهایی از وقوع حادثه برای یک کشتی در 63 مایل دریایی در شمال غرب جیبوتی دریافت کرده است. با این حساب تا غروب روز دوشنبه دستکم سه کشتی در اطراف بابالمندب دچار حادثه شدهاند.
این موضوع به یک معضل بزرگ برای صهیونیستها تبدیل شده است. از یک سو محبوبیت یمن در جهان اسلام و عرب به زیان غرب و متحدانش در حال افزایش است و از سوی دیگر این اقدام رژیم را در تنگنای اقتصادی قرار داده است. تقریبا یکسوم تجارت تلآویو با کشورهای آسیایی در مسیر شرقی صورت میگیرد که مسیر معمول نقل و انتقالات آن از دریای سرخ عبور میکند.
با ناتوانی رژیم از پاسخ به یمن به دلیل فاصله بسیار زیاد که نیازمند تسلیحاتی با برد دو هزار کیلومتر است، نگاهها به آمریکا خیره شده است. واشنگتن از یکسو جنگ در غزه را جنگ خود میداند و از طرفی نگران چشمان بهتزده متحدان خود است. اگر آمریکا نتواند در برابر یمن بهعنوان کشوری که ضعیف تلقی میشود از تلآویو که نزدیکترین رژیم به واشنگتن شناخته میشود دفاع کند تکلیف دیگر متحدان واشنگتن که با کشورهایی مانند روسیه، ایران و چین روبهرو هستند، مشخص میشود. علیرغم فشارهایی که به کاخ سفید وارد میشود آمریکا تاکنون به تهدید و حملاتی که گفته میشود بهصورت ناشناس و کمسرو صدا به پایگاههای پرتاب موشک یمن صورت گرفته، اکتفا کرده است. تا مدتها دلیل خودداری آمریکا از پاسخ به یمن، نگرانی از حمله این کشور به پایگاههای آمریکا در منطقه یا حتی انتقامجویی ایران عنوان میشد اما واشنگتن بهمرور در حال تندکردن مواضع خود است. پولتیکو روز شنبه هفته جاری (25 آذر، 16 دسامبر) به نقل از دو مقام آمریکایی، ادعا کرد مقامات ارشد دولت بایدن فعالانه در حال بررسی گزینهها برای حمله به یمن هستند. این دو گفتهاند این حرکت پس از حملات جدید در روز شنبه، آغاز شده است. یکی از این مقامات گفته است پنتاگون برای ایجاد آمادگی برای حمله علیه یمن، گروه ضربتی ناو دوایت دی آیزنهاور را در روزهای اخیر از خلیجفارس به خلیج عدن در سواحل یمن منتقل کرده است. او گفته ارتش گزینههایی را برای حمله به حوثیها در اختیار فرماندهان قرار داده است.
این ادعاها درحالی صورت میگیرد که اقدامات مشابه علیه لبنان در روزهای ابتدایی شروع حملات از این کشور علیه مواضع رژیم، ناکارآمد بود و تا به امروز تعداد حملات مقاومت لبنان از 500 مورد فراتر رفته است. درخصوص یمن نیز این ناکارآمدی آشکار بوده است زیرا ناوگان کشورهای غربی در سواحل این کشور بهصورت پرحجم حضور دارند.
نکاتی درخصوص اقدام احتمالی آمریکا
آمریکا برای مقابله با اقدامات یمن علیه رژیم، گامهایی را تدارک دیده که در ادامه، هرکدام بررسی میشوند.
1. موثرترین، بزرگترین و بهظاهر مشروعترین اقدام آمریکا علیه حملات یمن، تلاش این کشور برای تشکیل ائتلاف دریایی برای حفاظت از کشتیرانی جهانی است. در جزئیات این طرح یک مقام وزارت دفاع آمریکا اعلام کرده ائتلاف دریایی با حضور 40 کشور تشکیل میشود اما پس از این اعلام، درباره حضور بسیاری از کشورهایی که اسامی آنها برای حضور در ائتلاف مطرح شده، ابهام وجود دارد. به گفته این مقام ائتلاف مزبور باید منطقهای به وسعت سه میلیون مایل مربع (7.7 میلیون کیلومترمربع) از آبهای بینالمللی را زیر نظر بگیرد. برای مقایسه، وسعت آمریکا 3.7 میلیون مایل مربع (9.8 میلیون کیلومترمربع) این مقایسه نشان میدهد آمریکا برای حفاظت از کشتیرانی بینالمللی که ادعای آن را دارد، قصد دارد محیطی به وسعت 80 درصد وسعت خاک خود را تحت پوشش بگیرد. این محدوده همچنین چندین برابر وسعت اروپای غربی است. هرچند دریاها مانند خاک شامل پستی و بلندی نمیشوند، اما پوشش چنین محدوده عظیمی به تجهیزات راداری گستردهای احتیاج دارد. از سوی دیگر عمده توان دریایی جهان در اختیار آمریکا، فرانسه و انگلیس قرار دارد و با حضور عمان، کویت، نیوزیلند یا ژاپن به شکل قابل ملاحظهای تقویت نخواهد شد.
تا همین امروز غرب با وجود استقرار سنگین در بابالمندب و دریای سرخ در جلوگیری از حملات یمنیها کمتوفیق بوده و کسر کوچکی از این حملات را ناکام گذاشته است. اگر در محدودهای کوچک که تراکم اطلاعاتی و فنی شدیدی در آن وجود دارد بیشتر تیرهای یمن به هدف نشستهاند، نتیجه تشکیل ائتلاف دریایی از امروز مشخص است.
با توجه به محدودیتهای فنی به نظر میرسد هدف اصلی آمریکا از تشکیل ائتلاف دریایی بیشتر از نظامی، سیاسی است. آمریکا قصد دارد ائتلاف دریایی خود را با ادعای حفاظت از کشتیرانی بینالمللی تشکیل دهد درحالیکه یمن صرفا به کشتیهایی که مقصدشان فلسطین اشغالی است حمله میکند. این هدفگذاری سیاسی را میتوان از دعوت چین به ائتلاف دریایی توسط آمریکا درک کرد هرچند وقوع این اتفاق بعید است.
2. مسیر نخست پاسخ آمریکا علیه یمن اقدام مستقیم نظامی علیه پایگاههای نظامی این کشور بوده است. آمریکاییها در هزینه-فایده خود تاکنون این حرکت را به نفع خود ندیدهاند. حمله آمریکا به یمن چند هزینه برای آمریکا دارد. نخست آنکه حملات به پایگاههای آمریکا از مبدا یمن به کشورهای امارات، عربستان آغاز میشود. دوم آنکه این ارتقا، باعث افزایش حملات به پایگاههای آمریکا در عراق و سوریه خواهد شد که تاکنون مورد حمله بودهاند. سوم آنکه یمن حملاتش را به منافع تجاری غرب در دریای سرخ توسعه خواهد داد درحالیکه امروزه تنها منافع صهیونیستها زیر ضربه است. چهارم آنکه ورود یمن میتواند به تحریک اقدام محور مقاومت به توسعه دایره آتش علیه کشتیرانی به اقیانوس هند و خلیجفارس منجر شود.
3. کشورهای غربی در روزهای اخیر تلاش کردهاند با توقف کمکهای غذایی به مردم یمن که از مسیر سازمانهای بینالمللی صورت میگیرد صنعا را تحت فشار قرار دهند. نگاهی به گذشته و تحمل سختیهای طاقتفرسا توسط مردم یمن نشان میدهد این اقدامات غیرموثر خواهند بود ضمن آنکه، برقراری این کمکها در راستای معادلاتی مانند کاهش حملات یمن به مراکز نفتی عربستان و کشتیهای تجاری غربی بودهاند و با معکوش شدن روندشان، یمنیها نیز رویه خود را تغییر خواهند داد.
تحمل یا پایان جنگ
یمنیها به کشورهای عربی هشدار دادهاند درصورت اقدامشان علیه یمن در چهارچوب ائتلاف آمریکا، میادین نفتی عربستان و امارات مورد حمله قرار میگیرند. ائتلاف دریایی آمریکا نیز با توجه به شرایط از رسیدن به اهداف نظامی و سیاسی خود ناکام خواهد ماند. علاوهبر آن، کشوری مانند مصر که نزدیک 10 میلیارد دلار درآمد از کانال سوئز کسب میکند، درصورت اقدام علیه یمن تنها با کاسته شدن این درآمد مواجه خواهد شد و نه بازگشت درآمدهای ازدسترفته. از این رو رژیم و حامیانش تنها دو راه پیشروی خود دارند؛ یا باید محاصره و جنگ علیه غزه متوقف شود یا غرب و متحدانش راه تحمل را در پیش گیرند.