ما و طلاهایی که می‌سوزانیم

علی ملکی: روز‌هاست که آلودگی هوای برخی کلان‌شهرها و به خصوص تهران، نفس شهروندان را بریده است. تداوم این حجم از آلودگی‌ از یک سو و علت به وجود آمدن آن از سوی دیگر مسئله روزهای سرد مردم و مسئولان شده؛ چیزی که تاکنون به آن پاسخ دقیقی داده نشده است.

حجم ترافیک خودرویی بالا و مازوت‌سوزی کارخانه‌ها از جمله مواردی بود که به عنوان علت آلودگی از سوی برخی از مسئولان و کارشناسان امر معرفی می‌‌شد. اما رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس طی بازدید از از یکی از پهنه‌های پسماند سوزی تهران و محله خلازیر و بررسی وضعیت نابودسازی زبانه‌ها، در این خصوص ابراز نگرانی کرد و ضلع سوم مثلث کشتار را معرفی کرد؛ زبانه‌سوزی!

کلانشهر تهران از  تمرکز جمعیتی بالایی برخوردار است و همین موضوع باعث می‌شود که حجم زباله‌های تولید شده در آن، میزان بالایی داشته باشد. بنابراین اولین پرسشی که در مواجهه با این مسئله به وجود می‌آید این است که سرنوشت این حجم از پسماند چه می‌‌شود؟ و پاسخ مسئولان از این دو مرحله که یا «نمی‌دانیم» و یا در بهترین‌حالت، «می‌سوزانیم» فراتر نمی‌رود. البته این سوزاندن خودش هزار و یک داستان دارد. کافی‌است گذرتان به مناطق اطراف نواحی‌ پسماندسوز بیفتد تا عمق فاجعه را درک کنید. حتی بوی تعفن این نواحی، برخی از مناطق مسکونی جنوب شهر را نیز تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. علیرضا رحمتی، مدیر حفاظت از محیط زیست تهران می‌گوید که در زمان آلودگی هوا و بر اساس پروتکل‌های مصوب توسط کمیته اضطرار، حتی سوزاندن شاخ‌ و برگ‌های خشک درختان هم ممنوع است و باعث تشدید آن می‌شود. 

اما آن‌طرف آبی‌ها با زباله‌هایشان چه می‌کنند؟ «سوئد» نه ‌تنها مشکلی جهت دفع زباله‌هایش ندارد، بلکه از کشورهای دیگر «زباله وارد می‌کند!». در این کشور تنها یک درصد از زباله‌های خانگی قابل بازیافت نیست. 36 درصد زباله‌ها بازیافت، ‌14 درصد تبدیل به کود و 49درصد سوزانده می شوند. این 49 درصد را نمی‌سوزانند تا از شرش خلاص شوند، بلکه طی این فرایند 20 درصد از برق مورد نیاز دستگاههای گرمازای کشور و نیز ذخیره برق برای 250هزار خانوار را تامین می کنند!

بطری‌های پلاستیکی رایج‌ترین محفظه نوشیدنی‌ها در «سوئیس» هستند که 80 درصد آنها بازیافت می‌شوند. اما حفظ محیط زیست تنها عامل ایجاد چرخه بازیافت در سوئیس نیست و برای این کار انگیزه مالی زیادی نیز وجود دارد. بازیافت رایگان است اما در اکثر نقاط سوئیس دور انداختن زباله هزینه دارد و هر کیسه زباله داری برچسبی است که هر برچسب دست کم یک یورو هزینه دارد.

«چین» بزرگترین واردکننده زباله در جهان برای بازیافت آن است. باتوجه به این که جمعیت چین بیش از یک میلیارد نفر است طبیعی است که در این کشور روزانه زباله زیادی تولید شود. با این اوصاف، بازیافت زباله در چین ضرورتی اجتناب ناپذیر است. یکصد هزار نفر در بخش بازیافت زباله شهر پکن فعال هستند. در کارخانه‌های بزرگ بازیافت زباله در پکن، فقط زباله‌های خود چینی‌ها بازیافت نمی‌شود. بخشی از زباله هایی که در آمریکا دور ریخته می‌شود از چین سر در می آورد. این زباله‌ها پس از بازیافت در قالب کالاهای جدیدی به کشورهای غربی فروخته می‌شوند.

این‌ تنها بخشی‌ از نمونه‌های بازگرداندن زباله‌ها به چرخه محیط زیست است که با اقدامات نه چندان سخت و پیچیده اما مهم و اصولی قابل دستیافت است. بازیافت زباله‌ در کلانشهر‌ها و سپس در شهرهای کوچک و بزرگ کشور نه ‌تنها باعث رشد شاخص‌های اقتصادی در بخش‌های هدف می‌شود، بلکه یک معضل بزرگ در کشور به اسم آلودگی را کم می‌کند و شرایط را  از زیاندهی به سود خالص می‌‌رساند.