عباسعلی رهبر، عضو هیات‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی: حادثه 16 آذر 1332 یادآور اعتراض علیه حضور آمریکایی‌ها در دانشگاه تهران بود؛ اعتراضی که به خاک و خون کشیده شد؛ شهدای دانشجویی که همواره هم مورد احترام بوده و هم سرمشق و الگوی مبارزه با استبداد و استعمار بوده‌اند.
16 آذر نمادی از دانشجویان بیدار و مسئولیت‌پذیر در جریان مبارزه با انحطاط و وابستگی رژیم شاه بوده است. در مقوله 16 آذر می‌توان از ابعاد گوناگون تاریخی و سیاسی و اجتماعی سخن گفت. اما آنچه که کمتر به آن پرداخته شده، توجه به نقش دانشجویان گرامی در بازآرایی جامعه پیشرو است که چگونه بتواند از حافظه تاریخی خود در 70 سال گذشته در جهت توجه به اولویت‌های زیستی و اجتماعی خود براساس واقعیت اجتماعی و نه منطق وارونه بهره لازم را ببرد. این نوشتار به نوعی روی به آینده دانشگاهی دارد که در آن دانشجویان متخلق، خلاق و مسئولیت‌پذیر، مطالبه‌گر‌ی مدنی و تلاش هوشمند خود را برای ساختن ایران بهتر ایفا می‌کنند، یعنی در اینجا به دنبال بررسی نقش آنان در دانشگاه ارزش‌آفرین هستیم که می‌توان چند نقش را برای آنها برشمرد.
1-دانشگاه ارزش‌آفرین نقش مهم در طراحی و ساخت هویت ملی ما دارد. در ایده دانشگاه ارزش‌آفرین، نظام اخلاقی و هنجاری دانشگاهی و دانشجویی با تاکید بر خودآگاهی، انصاف؛ مسئولیت‌پذیری و مطالبه مدنی پیشرفت‌محور باعث ارتقای سطوح تفکر و دانش جامعه شده، به‌گونه‌ای که تربیت متفکران و کارگزاران آینده کشور را موجب می‌شود. دانشگاه ارزش‌آفرین و پیشرو در عرصه تولید افتخار ملی به جامعه هویت می‌دهد و در مسیر این هویت سازی، به تلاش مستمر و میل به بودن و اثر گذاشتن توجه می‌کند.
2-یکی از مولفه‌های مهم دانشگاه ارزش‌آفرین و ایده‌پرداز، دانشجویان آن دانشگاه هستند که نقش بسیار مهمی در تولید ایده‌های پیشرو و کمک به حل موانع امر پیشرفت پایدار دارا هستند.
4-از لوازم مهم نقش‌آفرینی دانشجویان فرهیخته در ایده دانشگاه ارزش‌آفرین، توجه زبان‌شناختی گفت‌وگو‌محور، کارآمد و روزآمد است. فرهنگ تمدنی و دینی ما بیش از هرفرهنگ و دینی، بر «گفت‌وگو» پافشاری کرده است؛ زیرا آن را به عنوان اصلی مهم، جهت آگاه‌سازی مردم از حقایق هستی می‌داند، و دوم اینکه آن را به عنوان راهی برای دستیابی به آیین و روش برتر زندگی پذیرفته است؛ چراکه معارف و ادبیات کلاسیک و دینی ما مبتنی بر گفت‌وگو است به گونه‌ای که در قرآن خطاب به موسی و برادرش می‌فرماید: به سوی فرعون بروید که او به سرکشی برخاسته، و با او سخنی نرم گویید، تا پند پذیرد یا بترسد. چراکه زبان از پایه‌های طبیعی فضایل بشری در روابط اجتماعی و سیاسی است. زبان پدیده‌ای طبیعی و ابزاری عقلانی است، هرچند ممکن است به مثابه وسیله در خدمت هدف، از محتوا و جهت‌گیری ذاتی زبان و اصالت آن خارج شده و تبدیل به ابزار فریب، بزرگ‌نمایی و اقناع، از سوی سیاستمداران می‌شود.
5-دانشجویان می‌توانند در تقویت و بازآرایی دانشگاهی مبتنی بر تفکر انتقادی و نقد هوشمند، دانشگاه پیشرفت‌محور و مسئول در برابر مسائل اجتماعی و اقتصادی کشور، و همچنین دانشگاهی متعهد در تربیت فرهنگی و اخلاقی و هویتی آنان (تربیت جوان‌های باایمان، باشرف، اهل اقدام، دارای اعتمادبه‌نفس، حق‌پذیر و حق‌طلب، با هویت و با منش آزادگی و ظلم‌ستیز و دشمن‌شناس) نقشی کم‌نظیر داشته باشند؛ چراکه دانشجویان به‌واسطه روحیه شجاعانه و ذهن روشن خود می‌توانند در ساخت دانشگاهی با صیرورت و تحول دائمی و با رویکرد تولید علم و حذف مصرف‌کنندگی محض در تحولات مثبت اجتماعی و سیاسی اثر جدی گذارند.
دانشجویان مسئولیت‌پذیر و کرامت‌اندیش می‌توانند به ارتقای امرکرامت اجتماعی-سیاسی جامعه کمک کنند. حرکت دانشجویان در 16 آذر نمادی مهم در جهت کرامت ایرانی آزاده بوده است. این احیای کرامت اجتماعی-سیاسی است که مسئولیت مدنی جامعه را به رسمیت می‌شناسد و پاسخگوی مطالبات منطقی مردم در جهت عقلانیت تعالی‌محور، عدالت فراگیر و تامین آزادی‌های مشروع و تعیین حق سرنوشت آنان می‌شود؛ چراکه تحلیل یافته‌های تاریخی در ارتباط با عدم توجه به امر کرامت اجتماعی-سیاسی نشان می‌دهد همان گونه که افزایش ادراک کرامت اجتماعی-سیاسی مردم موجبات پیشرفت معنوی و مادی را فراهم می‌کند، احساس تحقیر، اختلال در به‌رسمیت‌شناسی، انکار و بی‌عدالتی نیز به تحولی اساسی در ذهنیت مردم در جهت منفعل شدن و یا ایجاد بی‌نظمی اجتماعی-سیاسی توسط آنان منجر خواهد شد. پیشـرفت و توسـعه پایـدار در هـر جامعـه‌ای در گـرو رعایت کرامت فردی و اجتماعی-سیاسی مردم است کـه در صـورت بی‌توجهی بـه ایـن اصل و نبود التـزام عملی بـه آثـار آن، ارزش‌هایـی چـون عدالـت، آزادی، برابـری و صلح در روابـط داخلی و بین‌المللی، مفهوم خود را از دست خواهد داد.
مطالب پیشنهادی
