مدل چینی مرجعیت علمی

سعید عظمتی، معاون مدیرکل تحلیل و نظارت بر امور پژوهشی، دانش‌بنیان و فناوری هیات‌موسس: یکی از دغدغه‌های اصلی متولیان دانشگاه‌های برتر جهان ایجاد نفوذ بین‌المللی و قرارگیری درصد اثر‌گذاری علمی‌پژوهشی در دنیا بوده است. از این میان چین با اجرای سیاست‌های گسترده و منسجم علم و فناوری توانسته به‌سمت نوآوری حرکت و به دستاوردهای قابل ملاحظه‌ای دست پیدا کند. شواهد گوناگونی نشان می‌دهد چین به‌خوبی در مسیر تبدیل شدن به کشوری قدرتمند در علم و فناوری حرکت کرده و در پس این فعالیت‌ها، نقش دولت به‌صورت مشخصی قابل ملاحظه است. دولت چین با چشم‌انداز دستیابی به مرکز اصلی و قطب نوآوری و خلاقیت، سیاست‌های گسترده‌ای در علم و فناوری اجرا کرده که از آن جمله بازسازی نظام علم و فناوری، افزایش سرمایه‌گذاری در این حوزه، تربیت و حمایت دانشمندان و مهندسان، ایجاد پارک‌ها‌‌ی فناوری، تشویق سرمایه‌گذاری در عرصه‌های فناورانه، حفاظت از حقوق مالکیت معنوی و ابلاغ سیاست‌های کلان علم و فناوری در راستای توسعه‌پذیری را می‌توان نام برد.
علاوه بر این، چین در سال‌های اخیر تلاش‌های زیادی برای بهبود نظام ارزیابی عملکرد علمی انجام داده است. این نظام جدید بر اساس معیارهای بین‌المللی طراحی شده و به ارزیابی دقیق‌تر و عادلانه‌تر فعالیت‌های علمی کمک می‌کند. درمجموع، مرجعیت علمی چین در سال‌های اخیر دستخوش تغییرات رو‌به‌رشدی شده است. این تغییرات نشان‌دهنده عزم چین برای تبدیل شدن به یک قدرت علمی جهانی است.

مروری بر شاخص‌های علم، فناوری و نوآوری چین
از جمله مهم‌ترین عوامل موثر بر مرجعیت علمی چین را می‌توان در زمینه اعتبار دانشگاه‌های دولتی، اعتبار مجلات علمی، اهمیت پژوهش‌های بین‌المللی و سیستم ارزیابی عملکرد علمی نام برد. سهم سرمایه‌گذاری پژوهشی چین از 19.1 درصد به 20.4 درصد از کل مخارج R&D جهان رسیده است. همچنین در سال 2016 م، چین بعد از ایالات‌متحده‌آمریکا، بیشترین میزان سرمایه‌گذاری روی R&D را داشته است (4-3: 2016‌‌ R&D Magazine) .
همچنین در سال‌های اخیر، رشد سالانه تعداد مقالات علمی چینی‌ها رشدی انفجاری داشته است (Huillier’L, Kamalski, 2011:4).
طبق آمار منتشر‌شده توسط اداره ملی مالکیت معنوی چین، در سال 2006 تعداد ثبت اختراعات چین 299.000 مورد بود که این رقم در سال 2022 به 660.000 ‌ مورد رسید. این رشد 222 درصدی نشان‌دهنده پیشرفت چشمگیر چین در زمینه نوآوری است. دولت چین در سال‌های اخیر اقداماتی را برای حمایت از نوآوری انجام داده است؛ از جمله افزایش بودجه تحقیقات و توسعه، تسهیل دسترسی به سرمایه‌گذاری برای شرکت‌های نوپا و ایجاد مراکز نوآوری. این اقدامات منجر به افزایش تعداد شرکت‌های نوآور و محصولات و خدمات مبتنی‌بر فناوری در چین شده است. چین در‌حال‌حاضر دومین کشور جهان از نظر تعداد ثبت اختراعات است و انتظار می‌رود در سال‌های آینده به اولین کشور تبدیل شود. این امر نشان‌دهنده نقش مهم چین در اقتصاد جهانی است و می‌تواند به این کشور کمک کند تا جایگاه خود را به‌عنوان یک قدرت نوآورانه تثبیت کند. (اداره ملی مالکیت معنوی چین، 2022).

رتبه جهانی دانشگاه‌های چین
به نقل از دانشگاه‌های چین در اوایل هزاره سوم، یعنی حدود 15 سال پیش حتی یک دانشگاه با رتبه زیر 100 جهانی نداشته است. اما با اجرای دو پروژه ملی در دهه 1990 توانست رشد بسیار سریعی در رتبه دانشگاه‌های چین ایجاد کند. یکی از این پروژه‌ها به نام 211 شناخته می‌شود که مفهوم آن رسیدن 100 دانشگاه چین به سطح جهانی در قرن 21 است. پروژه دیگر که به نام 985 شناخته می‌شود، در ماه 5 سال 98 یعنی در سالگرد صدسالگی دانشگاه پکن توسط جیانگ زمین معرفی شد و روی ارتقای 38 دانشگاه چین به طور خاص تاکید شد. همان‌طور که در جدول 2 نشان داده شده، در سال‌های اخیر رتبه 6 دانشگاه سرزمین اصلی چین در رتبه‌بندی کیواس به زیر 100 و رتبه 40 دانشگاه دیگر در همین رتبه‌بندی به زیر 1000 ارتقا‌ یافته است. نام و رتبه دانشگاه‌هایی که رتبه زیر 100 دارند در جدول زیر آمده است.

ادامه مطلب را اینجا بخوانید.