به نام روستا، به کام ویلا

زینب مرزوقی، خبرنگار گروه نقد روز: مجید جودی، معاون امور مسکن روستایی بنیاد مسکن روز یکشنبه در مراسم افتتاح راه روستایی مشهدی‌کلای بابل در جمع خبرنگاران درباره افرادی که واجد شرایط دریافت مسکن در طرح نهضت ملی بوده و علاقه‌مند مهاجرت به روستا باشند، گفته بود: «وام سه هزار و ۵۰۰ میلیون ریالی با کارمزد پنج درصد و زمان بازپرداخت ۲۰ ساله دریافت می‌کنند. در طرح نهضت ملی مسکن در شهرها وام پنج هزار و ۵۰۰ میلیون ریالی با کارمزد ۱۸ درصد پرداخت خواهد شد که پیش‌بینی ما آن است متقاضیان، طرح وام مسکن روستایی را ترجیح دهند.» شاید طرح تک‌خطی این ایده، طرح مثبتی باشد و خیلی از ما علاقه داشته باشیم که برای فرار از دود و ترافیک و ازدحام کلانشهرها به روستاها پناه ببریم. اما همین که به جزئیات این طرح بیندیشیم، سریعا از خودمان می‌پرسیم: «پس کارم چه می‌شود؟ خانواده، دوستان و دسترسی‌ام به امکانات چه؟» اصلا کسی که در دل امکانات شهری زندگی کرده، می‌تواند در روستایی با کمترین امکانات شهروندی، از آب گرفته تا جاده و مدرسه، زندگی کند؟ به‌نظر می‌رسد که این طرح بنیاد مسکن دقیقا یک ایده یک خطی بود و کسی نپرسیده‌ است اگر وام برای تسهیل مهاجرت به روستا ارائه شود، پس برنامه برای اشتغال افراد چیست؟ اگر این موضوع را کنار بگذاریم، باگ این طرح اما حتی از اشتغال افراد و مهاجران شهر به روستاها هم بیشتر است. به‌نظر می‌رسد که این طرح بیش از اینکه به‌نفع افراد بدون خانه باشد، اتفاقا به‌نفع افرادی است که صاحب‌خانه هستند؛ چرا‌که احتمال افزایش ویلاسازی در روستاها و مکان‌های خوش آب و هوای کشور وجود دارد و افراد برای ییلاق در فصل‌‌های گرم، از ویلاها و برج‌های روستایی‌شان استفاده خواهند کرد. از این گذشته حتی اگر ویلاسازی هم صورت نگیرد؛ بالاخره معماری و نمای خانه‌های شهری با روستایی متفاوت است و یک خانواده شهری با مهاجرت به روستا، با معماری شهری در روستا خانه خواهند ساخت. آن‌ وقت چه بر سر بافت‌روستایی بکر روستاهای ایران خواهد آمد؟ نتیجه چیزی به‌جز برهم زدن اصالت و هویت روستایی از طریق خانه‌های پر زرق و برق جدید نخواهد بود.
براساس پژوهشی از مرکز پژوهش‌های مجلس، از تاریخ 13شهریور 96 تا تاریخ 5 مرداد 1400 در‌مجموع 179 شهر با پیشنهاد وزارت کشور و هیات‌وزیران در کشور ایجاد شده است. همین آمار به‌تنهایی نشان می‌دهد سیاستگذاری‌هایی که اکنون درحال اعمال است، با تئوری‌ها و طرح‌های اولیه‌ای مانند مهاجرت معکوس به روستاها در تضاد است؛ چراکه اگر هدف این بود که مردم از شهرها به روستاها مهاجرت کنند، در تقسیم‌بندی‌های جغرافیایی کشور بر تعداد شهرها افزوده نمی‌شد و هویت روستایی را در همان شکل و سیاق و قالب اصیلش باقی می‌گذاشتیم. بهزاد عمرانی، مسئول اندیشکده شهر ایرانی- اسلامی عنوان می‌کند که جزئیات بیشتری از این طرح در دسترس نیست و معمولا شروط آن مانند طرح ملی مسکن است. او می‌گوید: «باید دید که پشتوانه مطالعاتی این طرح چیست و کدام اندیشکده و پژوهشکده آن را ارائه کرده است؟ ما در بحث مسکن شهری و روستایی، حدود 60 الی 70 سال است که با مساله مسکن مواجه هستیم. مثلا در بحث توسعه مسکن روستایی، بر چه مبنایی از سیاست‌های قدیمی به چنین هدف و سیاستی رسیده‌اند؟ این طرح قرار است برای روستا اجرایی شود. ما باید ببینیم که اساسا طرحی برای توسعه روستاها و مساله مسکن آن داریم؟ اگر برنامه داریم، این ایده به‌عنوان یک ایده چه تاثیری روی برنامه و اهداف قبلی ما داشته باشد؟ اگر برنامه و طرحی نداریم، اساسا چه تاثیری در مساله پیشرفت و پسرفت روستا از حیث فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی داشته باشد؟ اینها ابهاماتی است که باید پاسخ داده شود.»

ادامه مطلب را اینجا بخوانید.