حسن هانی‌زاده، کارشناس مسائل منطقه در گفت‌وگو با «فرهیختگان»:
فرهیختگان: روز گذشته مهلت آتش‌بس چهارروزه جنگ غزه به پایان رسید. با میانجی‌گری قطر و مصر، آتش‌بس موقت بشردوستانه با همان شرایط آتش‌بس فعلی، برای دو روز دیگر تمدید شد. آتش‌بس در غزه درحالی تمدید می‌شود که بنیامین نتانیاهو مدعی شده بود به‌هیچ‌عنوان حاضر به پذیرش آتش‌بس نیست. واقعیات میدان نبرد اما راهبردهای سیاسی را نیز تحت‌تاثیر قرار داده و عیار ادعاهای مطرح شده را بیشتر مشخص می‌کند. نیروهای حماس فرآیند تبادل اسرا را در چهار مرحله در نقاط مختلف غزه از شمال تا جنوب انجام دادند تا این پیام را به جهان برسانند که مقاومت توانسته حمله زمینی رژیم‌صهیونیستی را مهار کرده و مانع از تسلط آنها بر باریکه غزه شود. آتش‌بس اما پایان همه‌چیز نیست و هر آن ممکن است خاکستر نبرد شعله‌ور شود. برای بررسی عوامل امکان تمدید آتش‌بس موقت و تبدیل آن به آتش‌بس دائم و همچنین عوامل بازدارنده رژیم‌صهیونیستی از تداوم نسل‌کشی در غزه به گفت‌وگو پرداخته‌ایم. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
پیش از آتش‌بس شاهد انتشار اخبار پیشروی رژیم‌صهیونیستی در شمال نوار غزه بودیم اما الان حماس بخشی از توافق تبادل اسرا را در شمال غزه انجام می‌دهد. معنی این اتفاقات چیست؟ آیا شمال غزه در تصرف نیروهای مقاومت قرار دارد یا اینکه تحت تسلط رژیم‌صهیونیستی است و این تردد‌ها فقط به‌خاطر آتش‌بس است؟
بعد از عملیات طوفان الاقصی در ۷ اکتبر رژیم‌صهیونیستی تا ۴۸ ساعت واکنشی نتوانست نشان دهد و پس از آن نیز بمباران مناطق مسکونی را آغاز کرد به‌طوری‌که نزدیک به ۱۵ هزار نفر از اهالی غزه شهید و ۳۲ هزار نفر نیز مجروح شدند. عملیات زمینی رژیم‌صهیونیستی بارها با شکست مواجه شد. این رژیم سه بار قصد ورود به شمال غزه را داشت اما ظرف مدت 10 روز نتوانست پیشروی کند. پس از آن با استفاده از سلاح‌های غیرمتعارف در بمباران مردم، توانست به شمال غزه نفوذ کند اما تله‌گذاری نیروهای حماس و جهاد اسلامی موجب شد که ارتش رژیم‌صهیونیستی حین اشغال بخش شمالی متحمل تلفات سنگینی شود. دو هزار نفر کشته شدند، ۱۰ هزار نفر مجروح و ۱۸۰ تانک مرکاوا نیز منهدم شد. این در تاریخ ارتش رژیم‌صهیونیستی کاملا بی‌سابقه است. در حال حاضر قسمتی از شمال غزه تحت کنترل رژیم‌صهیونیستی است اما حماس و جهاد اسلامی با یک نقشه حساب‌شده توانستند مناطقی را تله‌گذاری کرده و ارتش رژیم را درگیر کنند. بخش‌های مهم غزه همچنان دست حماس و جهاد اسلامی است. تونل‌ها بسیار پیچیده هستند و هنوز رژیم‌صهیونیستی نتوانسته به مقرهای مهم نیروهای حماس و جهاد اسلامی ورود کند. این امر تا زمانی که ارتش اسرائیل نتواند پیشروی کند، محقق نخواهد شد.
این آتش‌بس درنهایت به چه نتیجه‌ای منجر می‌شود؟ آیا تداوم پیدا کرده و امید به یک آتش‌بس دائمی در آن هست یا آن‌طور که نتانیاهو و همچنین وزیر جنگ رژیم‌صهیونیستی تهدید کرده‌اند، بعد از پایان آتش‌بس موقت دوباره جنگ آغاز می‌شود؟
طوفان الاقصی یک عملیات پیچیده و بسیار مهم بود. اسرائیل در همان ابتدا شکست اطلاعاتی را متحمل شد. راهبرد غافلگیری در این عملیات بسیار تاثیر‌گذار بود. به همین دلیل بعد از عملیات نیروهای حماس و جهاد اسلامی توانستند ابتکار عمل را در دست بگیرند. پذیرش آتش‌بس توسط بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل در حقیقت به معنی تحمیل شکست سیاسی به اوست. درحال حاضر بعد از تحمیل شکست‌های متعدد به رژیم‌صهیونیستی، بنیامین نتانیاهو که قبلا گفته بود تحت هیچ شرایطی آتش‌بس را قبول نخواهد کرد، مجبور شده است تحت فشارهای داخلی و خارجی آتش‌بس را بپذیرد.
با توجه به اینکه غربی‌ها به دنبال کم کردن فشار عمومی مردم جهان به رژیم‌صهیونیستی از طریق آتش‌بس موقت و تحت عنوان بشردوستانه بودند، آتش‌بس موقت چقدر برای جریان مقاومت مطلوب محسوب می‌شود؟ آیا باعث نمی‌شود تا اثر روانی جنایات رژیم‌صهیونیستی خنثی شود؟
آتش‌بس موقت برای چند روز دیگر ممکن است ادامه پیدا کند و کاروان‌های کمک‌رسانی همچنان به سمت غزه در حرکتند. چند روزی ممکن است آتش‌بس ادامه داشته باشد اما رژیم‌صهیونیستی بعد از این آتش‌بس همچنان به جنایات خودش علیه مردم غزه ادامه خواهد داد و ممکن است دست به کشتار جدیدی بزند. در آینده قدرت مقاومت حماس، جهاد اسلامی و ابتکاراتی که به کار می‌گیرند، می‌تواند بسیار تعیین‌کننده باشد.
برخی اتفاق رخ‌داده را این‌گونه روایت می‌کنند که برای آزادی 150 اسیر فلسطینی حدود 15 هزار فلسطینی به شهادت رسیدند، یعنی به ازای هر اسیر، 100 نفر. چنین نگاهی باعث می‌شود که شکست حماس و مقاومت نتیجه‌گیری شود. رژیم‌صهیونیستی نیز با بالابردن آمار تلفات غیرنظامیان دنبال ساختن چنین تصویر پیروزمندانه‌ای از خود است. با توجه به این امر آیا تبادل اسرا دستاوردی کافی برای مقاومت محسوب می‌شود یا برای تکمیل دستاوردها مقاومت باید به دنبال چیزهای دیگری هم باشد؟
با توجه به اینکه رژیم‌صهیونیستی شرایط حماس را برای آتش‌بس قبول کرده و زندانیان فلسطینی که برخی‌هایشان ۲۰ سال در بند این رژیم بوده‌اند، آزاد شده‌اند، می‌توانیم آتش‌بس را دستاورد تاریخی بدانیم. بسیاری از افرادی که در بند رژیم‌صهیونیستی هستند، جزء نخبگان فلسطینی‌اند که آزادکردن‌شان اقدام مهمی محسوب می‌شود. در سوی مقابل تنها دستاورد رژیم‌صهیونیستی از جنگ ۲۰۲۳ کشتار مردم است. همین کشتار نیز افکار عمومی را علیه رژیم‌صهیونیستی تحریک کرده و الان جایگاه مقاومت اسلامی بعد از عملیات طوفان الاقصی به‌شدت نزد افکار عمومی افزایش پیدا کرده است.
اگر فرض را بر این بگیریم که آتش‌بس دائمی شود به نظرتان آینده پساجنگ چگونه است؟ گروه‌های مقاومت برای سال‌های آینده چه اقداماتی خواهد کرد؟ آیا ممکن است یک عملیات دیگر مشابه الاقصی را شاهد باشیم؟
هدف رژیم‌صهیونیستی و آمریکا این است که از طریق بمباران‌های مکرر و کشتار مردم، غزه را از وجود مردم خالی کرده، حماس و جهاد اسلام خلع‌سلاح شوند و غزه نیز تحت مدیریت رژیم‌صهیونیستی و سازمان ملل قرار گیرد. اما مقاومت حماس و جهاد اسلامی جنگ را طولانی کرده و موجب فرسایش ارتش اسرائیل می‌شود. احتمال اینکه در آینده عملیات جدیدی از سوی حماس و جهاد اسلامی صورت گیرد، وجود دارد. این امر به قدرت مقاومت حماس و جهاد اسلامی بستگی دارد ولی اگر رژیم‌صهیونیستی همچنان به پیشروی خودش ادامه دهد طبیعتا فشارهای بیشتری به مردم وارد شده و ممکن است حماس در طولانی‌مدت نتواند مقاومت کند. رژیم‌صهیونیستی ممکن است در طولانی‌مدت از سلاح‌های دیگری نیز برای تخریب تونل‌های زیر شهر غزه و غافلگیری نیروهای مقاومت استفاده کند.
یک بال موثر در نبرد جریان مقاومت، گروه‌های یمنی بوده‌اند که برای توقیف سومین کشتی رژیم‌صهیونیستی نیز اقدام کرده‌اند اما گویا نتوانستند موفق شوند. با توجه به اینکه رژیم تهدید کرده بود پس از نبرد با حماس به سراغ یمن می‌رود به نظرتان واکنش غربی‌ها به اقدامات یمن چه خواهد بود؟ و این اقدامات آیا از جانب گروه‌های یمنی قابلیت مهار دارد؟
نیروهای یمنی بخشی از محور مقاومت هستند. انصارالله یمن با این اقدامات قصد تشدید فشارها به آمریکا و رژیم‌صهیونیستی برای توقف نسل‌کشی در غزه را دارد. آنها به دلیل تسلط بر تنگه باب‌المندب ابتکار عمل را در دست دارند و می‌توانند منافع آمریکا و رژیم را تهدید کنند. به همین دلیل ممکن است در آینده درگیری‌هایی در سطح منطقه صورت گیرد و اسرائیل بخواهد برای دگرگون کردن شرایط منطقه به بسیاری از جنبش‌های ذیل گفتمان مقاومت ازجمله انصارالله، حزب‌الله و سوریه حمله کند. احتمالا رژیم‌صهیونیستی به یمن نیز یورش ببرد اما چون انصارالله نیروی متمرکزی نیست طبیعتا این اقدامات خیلی موثر نخواهد بود.
مطالب پیشنهادی
