حاکمان اکران

مریم فضائلی، خبرنگار: یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های استفاده‌ی درست از تاریخ، پیدا کردن الگوریتم و الگویی است که می‌تواند به ما در پیش‌بینی آینده و برنامه‌ریزی برای آینده، کمک کند. سینما هم از این قاعده مستثنی نیست و بررسی سیر تاریخ سینما می‌تواند برای بهتر برنامه‌ریزی کردن امکانات کمک کند. در گزارش پیش‌رو، مقطع فعلی پخش در سالن‌های سینمای ایران را با آن چیزی که در پرمخاطب‌ترین سال سینمای ایران رقم خورده است مقایسه می‌کنیم.
شاید در نگاه اول با اعداد و ارقامی که از فروش فیلم در سینمای امسال منتشر می‌شود، گمان کنید که سینمای ایران توانسته بخش مهمی از جامعه را درگیر کند و مخاطبان بسیاری را به سالن‌های سینمایی بیاورد. گواه این مدعا هم عنوانی است که به پرفروش‌ترین فیلم سینمای ایران اطلاق کردند. فیلمی که توانسته به فروشی بیش از 288 میلیارد تومان در هشت ماه امسال برسد. این رقم که به سادگی محقق نشده است، توانسته جانی دوباره به سینمای ایران بدهد. اما مهم است بدانیم سیری که فروش 100 میلیاردی را برای این سینما دور از انتظار نمی‌بیند، از چه مسیری گذشته است.
در بررسی این سیر، شروع را می‌توان نقاط مختلفی از تاریخ قرار داد؛ ورود سینما به ایران، انقلاب و... اما برای آنکه کمی با ریزبینی بخواهیم این چند سال اخیر را حساب کنیم، معیار را شش سال اخیر قرار می‌دهیم و از سال 1397 تا آبان 1402، صرفا پنج فیلم پرمخاطب از نظر تعداد تماشاچی، کارگردان، تهیه‌کننده، دفتر پخش فیلم و فروش کل را بررسی می‌کنیم. در این شش سال، عوامل مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و... روی سینما تاثیر گذاشته‌اند، اما با این حال، اتفاقی که نهایتا در گیشه در حال رخ دادن است‌ را می‌توان با بررسی سهم فروش و پخش فیلم‌ها در سینمای ایران رصد کرد.

دفاتر پخش به عنوان واسطی بین تهیه‌کنندگان و سینما‌داران، تاثیر بسیاری در فرآیند اکران فیلم سینمایی دارند. ‌چرخه‌‌ اقتصادی فیلم‌ها، هنگام اکران بسیار زیاد وابسته به دفتر پخشی است که کاربلد، اعتبار زیاد و قدرت و نفوذ بالایی داشته باشد.
براساس فرمول مرسوم در تقسیم درآمد گیشه، پس از کسر مالیات فروش و عوارض شهرداری، سینمادار و تهیه‌کننده هر یک سهم ۵۰ درصدی در مبلغ باقی‌مانده دارند و تهیه‌کننده طبق قرارداد، ۸ تا ۱۰ درصد سهم خود را به دفتر پخش می‌دهد. البته در سینمای این چند سال، چند باری دیده شده است که دفاتر پخش و مدیران سینما یک نفر هستند و حتی با تهیه‌کننده هم نسبت نزدیکی دارند.
در ایران بیش از 30 دفتر پخش فیلم وجود دارد که در جدول پر مخاطب‌ترین فیلم‌های این شش سال تعدادی از این دفاتر پخش فیلم‌ بیشتر به چشم می‌خورد. «فیلمیران» به عنوان یکی از مطرح‌ترین دفاتر پخش فیلم، با ترکیب شدن سه شرکت معتبر فیلمسازی تشکیل شده است. با نگاهی به روند پخش فیلم‌های شش سال گذشته می‌بینیم که در این دفترپخش، فیلم‌هایی همچون فسیل، بچه‌زرنگ، بی‌همه‌چیز، شنای پروانه، خوب،‌بد،‌جلف2(ارتش سری)، مطرب، هزارپا، تگزاس، به وقت شام و... قرارداد بسته‌اند. بر اساس آمار، دفتر پخش فیلمیران توانسته در فاصله سال‌های 1397 تا به امروز، 13 فیلم را در رتبه‌های بالای فروش به‌دست آورد و از سهم فروش پنج فیلم اول گیشه در این شش سال به رقمی بالای 513 میلیارد تومانی برسد. توجه دارید که این رقم سوای از فیلم‌هایی پایین گیشه است.
دومین دفتر پرکار در این جدول 30ستونی، «شایسته فیلم» است. این دفتر به مدیریت محمد شایسته، با فیلم‌های پرفروشی مانند‌ ملاقات خصوصی، بخارست و گشت3 قرارداد بسته است. محمد شایسته، علاوه‌بر مدیریت این دفتر فیلم، به عنوان تهیه‌کننده هم شناخته می‌شود. فیلم سینمایی هتل نمونه‌ موفق فروش در شش سال گذشته به تهیه‌کنندگی محمد شایسته است. دفتر پخش ‌شایسته‌فیلم‌ توانسته فروش گیشه‌‌ این چهار فیلم‌سینمایی که نام برده شد را در مجموع به بیش از عدد 279 میلیارد تومان برساند.
«خانه فیلم» با مدیریت سعید‌خانی، با پنج فیلم‌سینمایی در مقام سوم این جدول قرار دارد. فیلم‌های‌ انفرادی، دینامیت، قهرمان و متری‌شیش‌و‌نیم با مدیریت این دفتر پخش توانستند در مجموع به فروش بیش از 175 میلیارد تومانی برسند.

برای خواندن متن کامل گزارش، اینجا را بخوانید.