مرد بازنده

سیدمهدی طالبی، خبرنگار گروه جهان‌شهر: تانک مرکاوا ساخت رژیم‌صهیونیستی که با کمک کشورهای غربی طراحی و ساخته شده است، در کنار تانک‌هایی مانند آبرامز آمریکایی و چلنجر انگلیسی در میان بهترین تانک‌های جهان قرار می‌گیرد. رژیم تاکنون چهار سری از این تانک‌ها شامل مرکاوا مارک-1، مارک-2، مارک-3 و مارک-4 را تولید کرده است. البته در تقسیم‌بندی‌ها، به مرکاوا مارک-4 از نمونه باراک، به دلیل ارتقای بالا، مارک-5 نیز گفته می‌شود. بهترین و اصلی‌ترین تانک رژیم برای جنگ مرکاوا مارک-4 است اما سامانه‌های پیشرفته آن، برای ارتقای نمونه‌های قبلی مرکاوا و همچنین تانک‌های دیگر مانند ام-60 نیز به کار رفته‌اند. با این‌حال، هیچ‌کدام کارایی مرکاوا مارک-4 را نیافته‌اند. به همین دلیل رژیم نیز از همین نمونه برای عملیات در جنگ غزه بهره برد. البته این انتخاب، دلایل دیگری نیز داشت. صهیونیست‌ها در جنگ غزه از بهترین یگان‌های کماندویی خود استفاده می‌کردند که باید با قدرتمندترین وسایل زرهی حفاظت می‌شدند. بر این مبنا، در این نوشته، عملکرد تانک مرکاوا مارک-4 در نبرد غزه مورد بررسی قرار خواهد گرفت؛ گرچه نمونه مارک-3 نیز بر اساس اخبار در این جنگ حضور داشته است.
برای درک این موضوع باید به ویژگی‌های مرکاوا مارک-4 پرداخت تا نحوه عملکرد آنها را در این جنگ ارزیابی کرد. بخش مهمی از قدرت یک تانک به توانایی حفاظت آن برمی‌گردد. این حفاظت‌ها عامل بقای تانک است. یک وسیله زرهی به هر میزانی دارای قدرت آتش موثر باشد، بدون آنکه بتواند از خود حفاظت کند، به سرعت توسط دشمن نابود شده و به تبع آن قدرت آتش آن نیز از میدان نبرد حذف می‌شود.
حفاظت مرکاوا شامل چهار قسمت «زره تقویت‌شده»، «انحنای زره و قابلیت واکنش‌دهندگی» آن، «سامانه هشدار‌دهنده لیزری» و «سامانه تروفی» است.
زره قدرتمند تانک مرکاوا در برابر پیشرفته‌ترین و سنگین‌ترین موشک‌های ضد‌زره موجود در جهان مقاومت می‌کند اما غلبه بر آن شرایطی دارد. با توجه به اینکه تانک‌ها با توجه به نحوه حرکت در میدان نبرد بیشتر از جلو مورد هدف قرار می‌گیرند، میزان زره در این ناحیه بیشتر از دیگر قسمت‌های تانک است. همچنین برجک که محل استقرار سرنشینان، توپ و مهمات است، باید حفاظت بیشتری داشته باشد؛ چه اینکه برای دشمن هدف‌گیری برجک به دلیل برجستگی راحت‌تر است.
‌انحنای زره و قابلیت واکنش‌دهندگی‌ یک ویژگی دیگر است. بخشی از بدنه تانک در قسمت برجک، دارای انحنا و زره واکنش‌دهنده است که در صورت اصابت موشک و راکت، آن را پیش از انفجار منحرف می‌کند. به عبارتی دیگر موشک‌ها با برخورد به این قسمت کمانه کرده و قادر به چسبیدن به سطح تانک و انفجار نیستند.  ‌سامانه هشدار‌دهنده لیزری‌ به نشانه‌گیری موشک به سمت تانک‌ها برمی‌گردد. کاربر موشک ضدتانک که قصد هدف‌گیری تانک را دارد، ابتدا با لیزر تانک را هدف‌گذاری می‌کند و سپس دست به شلیک موشک می‌زند. موشک که دارای هدایت لیزری است، به سمت اشعه لیزر که روی بدنه تانک افتاده است‌ می‌رود. تانک مرکاوا دارای هشدار‌دهنده لیزری است که می‌تواند نشانه گرفته شدن خود توسط یک موشک ضدتانک را تشخیص دهد. پس از این تشخیص، تانک دست به پرتاب نارنجک‌های دودزا زده و سپس از جای خود حرکت کرده و مانور می‌دهد. این‌گونه موشک ضدتانک دیگر قادر به تشخیص تانک و هدف قرار دادن آن نیست.  ‌سامانه تروفی‌، چهارمین بخش از سیستم حفاظتی تانک مرکاوا ست. این سامانه دارای رادار و تفنگ است. رادار موشک و یا راکت پرتاب‌شده به سمت تانک را شناسایی کرده و تفنگ به سمت آن شلیک کرده و موشک را در هوا پیش از اصابت به بدنه تانک منفجر می‌کند.
هر چهار ویژگی حفاظتی تانک مرکاوا در جنگ غزه دچار اشکال شدند. ‌زره تقویت‌شده‌ به این علت از کار افتاد که تانک‌ها توسط راکت‌های ضد‌زره بسیار قوی از پهلو یا پشت هدف قرار می‌گرفتند. در مواردی حتی مبارزان فلسطینی بمب را کنار انبار مهمات برجک و یا درب پشت تانک که برای فرار تعبیه شده کار گذشته و آن را منفجر می‌کردند. این‌گونه زره قدرتمند تانک که بیشتر در ناحیه جلوی تانک و برجکش متمرکز بود، تا حد زیادی تاثیر خود را از دست می‌داد. دوم آنکه حملات ضد‌زره فلسطینی تنها قصد نداشت تانک‌ها را نابود کند، بلکه با آسیب‌رسانی به آنها، این وسایل را از دور جنگ خارج می‌کرد. تعمیر تمام وسایل زرهی آسیب‌دیده در جنگ به‌صرفه نیست و می‌تواند سال‌ها طول بکشد.
‌انحنای زره و قابلیت واکنش‌دهندگی‌ آن نیز با شیوه مبارزاتی فلسطینی‌ها از کار می‌افتاد زیرا آنها تانک را از روبه‌رو هدف قرار نمی‌دادند تا انحنای برجک بتواند منحرف‌شان کند. سامانه هشدار‌دهنده لیزری‌ هم خنثی شده بود زیرا در حملات حماس و مقاومت غزه، از موشک ضد‌تانک استفاده نمی‌شد بلکه راکت‌های ضد‌زره و بمب‌ها نقش اصلی را داشتند که از لیزر استفاده نمی‌کردند. سامانه تروفی‌ نیز در محیط شهری که پر از دیوار و مخروبه است به کار نمی‌آید. این سامانه در دشتی باز که موشک از چند کیلومتری به سمت تانک پرتاب می‌شود، موثر است.

برای خواندن متن کامل گزارش، اینجا را بخوانید.