ندا اظهری، مترجم: رتبه‌بندی QS ازجمله رتبه‌بندی‌های دانشگاهی دنیاست که هرساله جدیدترین رتبه‌بندی خود را از دانشگاه‌های برتر دنیا ارائه می‌کند. در رتبه‌بندی دانشگاه‌های آسیایی 2024 که در روزهای گذشته منتشر شده، 856دانشگاه از قاره آسیا حضور دارند. رتبه‌بندی دانشگاه‌های آسیایی در پایگاه QS هم بررسی جامعی از کل منطقه آسیا انجام می‌دهد و هم چهار منطقه مرکزی، شرقی، جنوب شرقی و جنوبی آسیا را به تفکیک مورد ارزیابی و سپس رتبه‌بندی قرار می‌دهد. دانشگاه‌های ایران هم مانند سال‌های گذشته در رتبه‌بندی 2024 QSکه به‌تازگی منتشر شده، حضور دارد و31 دانشگاه ایرانی توانسته‌اند جزء برترین‌های آسیایی قرار گیرند.
18 دانشگاه ایرانی بیشتر از سال گذشته

از میان 856 دانشگاه برتری که در رتبه‌بندی 2024 پایگاه QS حضور دارند، 31 دانشگاه سهم ایران است که در مقایسه با رتبه‌بندی سال 2023 که در آن 13 دانشگاه برتر حضور داشتند، با رشد 139 درصدی مواجه شده است و این بیانگر روند رو به رشد و قابل توجه دانشگاه‌های ایران در این رتبه‌بندی است. در رتبه‌بندی 2024، دانشگاه صنعتی‌شریف با کسب مجموع امتیاز 46.7، در رده نخست میان دانشگاه‌های ایرانی قرار دارد و در رتبه‌بندی کل آسیا جایگاه 85 را از آن خود کرده است. پس از آن دانشگاه تهران با امتیاز 46.4 قرار دارد که دومین دانشگاه برتر ایران و رتبه 88 آسیا را به دست آورده است. سومین دانشگاه برتر کشور به دانشگاه صنعتی امیرکبیر با امتیاز 37.7 تعلق می‌گیرد و در آسیا رتبه 121 را کسب کرده است. دانشگاه علم و صنعت ایران با امتیاز 30.2 رتبه چهارم کشور و رتبه 166 آسیا را از آن خود کرده است. همچنین دانشگاه شیراز هم با امتیاز 28.1 رتبه پنجم کشور و رتبه 184 آسیا را کسب کرده است. دانشگاه فردوسی مشهد با امتیاز 27.7 ششمین دانشگاه برتر کشور و رتبه 187 آسیا را به خود اختصاص داده است. دانشگاه صنعتی اصفهان، هفتمین دانشگاه برتر کشور و رتبه 191 آسیا؛ دانشگاه تبریز هشتمین دانشگاه برتر ایران و رتبه 199 آسیا؛ دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل هم که رتبه نهم کشوری را کسب کرده، در سطح آسیایی جایگاه 238 را به دست آورده است. دانشگاه شهید بهشتی هم رده دهم کشور و 260- 251 در آسیا را از آن خود کرده است. دانشگاه آزاد هم در میان رتبه‌بندی‌های 2024 پایگاه QS رتبه 12 را در کشور و رتبه 290- 281 را در آسیا به دست آورده است. در رتبه‌بندی امسال دو دانشگاه صنعتی‌شریف و دانشگاه تهران در جمع 100 دانشگاه برتر آسیایی حضور دارند و شش دانشگاه ایرانی نیز در جمع رتبه 100 تا 200 قرار گرفته‌اند.

10 دانشگاه ایرانی تنزل رتبه داشته‌اند
اگر بخواهیم جایگاه دانشگاه‌های برتر ایرانی را در سال 2024 با سال گذشته بررسی کنیم امسال 18 دانشگاه بیشتر از 2023 در این رتبه‌بندی حضور داشته‌اند. در این میان، دانشگاه صنعتی‌شریف که در دو سال پی‌در‌پی نخستین دانشگاه کشور شده، نسبت به سال قبل یک پله سقوط کرده به‌طوری که از رتبه 84 سال گذشته به 85 در رتبه‌بندی 2024 رسیده است. اما دانشگاه تهران هم که دومین دانشگاه کشور در رتبه‌بندی 2023 و 2024 شده، با چهار رتبه ارتقا نسبت به سال گذشته، از رتبه 92 در 2023 به رتبه 88 در سال 2024 ارتقا رتبه پیدا کرده است. دانشگاه صنعتی امیرکبیر هم به‌عنوان سومین دانشگاه برتر ایران در دو سال پیاپی، با هشت پله سقوط از رتبه 113 در 2023 به رتبه 121 در 2024 رسیده است. علم و صنعت با 9 پله صعود، از رتبه 175 در سال گذشته به رده 166 در رتبه بندی امسال رسیده است. اما دانشگاه شیراز با 24 پله سقوط از رتبه 160 در سال گذشته به رده 184 در سال جاری نزول کرده است. دانشگاه فردوسی مشهد که سال گذشته رده 203 آسیا را در اختیار داشت، در رتبه‌بندی امسال با 16 پله صعود در رتبه 187 قرار گرفته است. سال 2023 هم مانند 2024 تنها دو دانشگاه ایرانی در جمع 100 دانشگاه برتر آسیا حضور داشته‌اند و در میان 200 دانشگاه برتر آسیا می‌توان شاهد حضور تنها سه دانشگاه ایرانی بود که تعداد دانشگاه‌های ایرانی که در رتبه‌بندی 2024 جزء 200 دانشگاه برتر آسیا قرار گرفته‌اند در مقایسه با سال گذشته سه دانشگاه اضافه شده و تعداد آنها به شش دانشگاه افزایش یافته است. از مجموع 31 دانشگاه ایرانی که در رتبه‌بندی 2024 QS حضور دارند، 18 دانشگاه جدید نسبت به رتبه‌بندی سال 2023 حاضر هستند و 13 دانشگاه مشابه سال گذشته حضور دارند که از این 13 دانشگاه، 10 دانشگاه نسبت به 2023 تنزل رتبه داشته‌اند و تنها سه دانشگاه تهران، امیرکبیر و شیراز نسبت به سال گذشته ارتقای رتبه را تجربه کرده‌اند.
هند با بیشترین دانشگاه برتر آسیا

در رتبه‌بندی 2024 پایگاه QS 856 دانشگاه از آسیا حضور دارند این در حالی است که در سال گذشته 760 دانشگاه رتبه‌بندی شدند. در این میان هند با 148 دانشگاه برتر در فهرست برترین دانشگاه‌های آسیا QS در سال 2024 بیشترین تعداد دانشگاه‌ها را از آن خود کرده است که 18 درصد کل دانشگاه‌های برتر آسیا را به خود اختصاص داده است. بعد از آن چین با 133 دانشگاه، ژاپن با 96 دانشگاه و کره‌جنوبی با 87 دانشگاه قرار گرفته‌اند که بیشترین دانشگاه‌های برتر آسیا را به خود اختصاص داده‌اند. در مقایسه رتبه‌بندی QS امسال با 2023، تغییراتی را می‌توان مشاهده کرد به‌طوری که دانشگاه پکینگ بدون تغییر در همان رتبه نخست قرار گرفته اما دانشگاه ملی سنگاپور در سال 2023 رتبه دوم را به دست آورده بود که در 2024 به رده سوم سقوط کرده است. همچنین دانشگاه شینهوآ هم که در سال 2023 در رده سوم قرار داشت، با دو پله سقوط در 2024 به رده پنجم دست یافته است. اما دانشگاه هنگ‌کنگ که در سال گذشته رتبه چهارم را کسب کرده بود امسال با دو پله صعود به رده دوم رسیده است. دانشگاه فنی سنگاپور که سال گذشته پنجمین دانشگاه برتر آسیا لقب گرفته بود، در رده‌بندی 2024 با دو پله صعود به رده سوم رسیده است. 10 دانشگاه برتر آسیایی در رتبه‌بندی 2024 پایگاه QS به ترتیب از آن کشورهای چین، هنگ‌کنگ، سنگاپور و کره‌جنوبی است که در این میان، چهار دانشگاه چینی، دو دانشگاه هنگ‌کنگی، سنگاپوری و کره‌جنوبی هستند که بیشترین تعداد را در جمع 10 دانشگاه برتر چین به خود اختصاص داده است. به‌طورکلی، 46 درصد از کل برترین دانشگاه‌های آسیا در رتبه‌بندی 2024 QS متعلق به چهار کشور هند، چین، ژاپن و کره‌جنوبی است.

کاهش 10 درصدی تعداد دانشگاه‌های برتر ژاپن
ژاپن در رتبه‌بندی 2024 با 96 دانشگاه برتر حضور دارد که در مقایسه با سال گذشته که 106 دانشگاه برتر داشته، 10 دانشگاه (10 درصد) کمتر داشته و به عبارتی حضور کمرنگ‌تری نسبت به 2023 در این رتبه‌بندی دارد. نخستین دانشگاه برتر ژاپن بدون تغییر نسبت به سال گذشته از آن دانشگاه توکیو است با این تفاوت که رتبه آسیایی این دانشگاه در سال گذشته 11 بوده که امسال با سه پله سقوط به 14 تنزل یافته است. دومین دانشگاه ژاپنی هم دانشگاه کیوتو است که در رده‌بندی آسیایی QS نسبت به رتبه 16 سال 2023، امسال یک رتبه افزایش یافته و به رده 17 آمده است. دانشگاه توهوکو در رده بندی کشوری نسبت به رتبه پنج سال گذشته با دو پله صعود به رده سوم رسیده است. رتبه آسیایی این دانشگاه در سال گذشته 22 بوده که با دو پله کاهش به رتبه 20 رسیده و امسال جایگاه بهتری پیدا کرده است. دانشگاه اوزاکای ژاپن هم بدون تغییر نسبت به رتبه‌بندی 2023، چهارمین دانشگاه برتر این کشور است اما در رده‌بندی آسیایی در مقایسه با رتبه 21 سال گذشته، با سه پله سقوط به رتبه 24 در 2024 تنزل کرده است. رتبه پنجمین دانشگاه برتر ژاپن هم به موسسه فناوری توکیو می‌رسد که سال گذشته رده سوم را به خود اختصاص داده بود و امسال با دو پله افت به پنجمی ژاپن رسیده است. این دانشگاه که سال گذشته رده 20 آسیا را از آن خود کرده بود، در رتبه‌بندی 2024 با شش پله سقوط به رتبه 27 رسیده است. ژاپن در رتبه‌بندی امسال 13 دانشگاه در جمع 100 دانشگاه برتر آسیا دارد که در مقایسه با 12 دانشگاه سال گذشته، یک دانشگاه به این جمع اضافه شده است.
7 دانشگاه هندی در جمع 100 دانشگاه برتر آسیا
دانشگاه‌های هند در رتبه‌بندی 2024 پرتعدادتر ظاهر شده‌اند و رتبه نخست بیشترین دانشگاه‌های برتر آسیا در رده‌بندی امسال QS را به خود اختصاص داده‌اند. هند در رده‌بندی 2023 با 118 دانشگاه حضور داشت و در رتبه‌بندی 2024 با 30 دانشگاه بیشتر با 148 دانشگاه برتر حضور دارد. نخستین دانشگاه برتر هند دانشگاه صنعتی بمبئی است که در دو سال پیاپی بدون تغییر رتبه 40 آسیا را از آن خود کرده است. رتبه سوم برترین دانشگاه هند نیز درحالی به «موسسه فناوری مدرس» می‌رسد که به‌رغم حفظ رتبه آسیایی 53 در دو سال پیاپی، در سال 2023 رتبه چهارم هند را به خود اختصاص داده بود اما در رتبه‌بندی امسال یک رتبه در بین دانشگاه‌های هند ارتقای رتبه داشته است. موسسه علوم هند چهارمین دانشگاه برتر این کشور در 2024 است که رتبه آسیایی آن از 52 در سال 2023 به 58 در سال 2024 تنزل داشته است. این موسسه سال گذشته سومین دانشگاه برتر هند بوده که جایگاه کشوری آن هم یک پله سقوط کرده است. پنجمین دانشگاه برتر هند در رتبه‌بندی 2024 بدون تغییر نسبت به سال گذشته از آن موسسه فناوری کاراگپور است؛ با این تفاوت که در مقایسه با سال گذشته از نظر آسیایی، رتبه آن دو پله بهبود یافته و از رتبه 61 آسیا در 2023 به رتبه 59 در 2024 دست یافته است. هند که در رتبه‌بندی امسال بیشترین دانشگاه برتر را به خود اختصاص داده تنها هفت دانشگاه در جمع 100 دانشگاه برتر دارد که تعداد آن در مقایسه با سال 2023 بدون تغییر باقی مانده است.
چینی‌ها با 5 دانشگاه بیشتر از سال گذشته

چین که سال‌هاست در راستای ابرقدرتی در دنیا حرکت می‌کند و برنامه‌های کوتاه‌مدت و درازمدتی را برای این هدف مدنظر قرار داده، در رتبه‌بندی سالانه دانشگاه‌های آسیا QS هم حضور پررنگی حتی نسبت به سال گذشته دارد. در رده‌بندی این پایگاه در سال 2024 که در روزهای گذشته اعلام شده، 133 دانشگاه چینی حضور دارند که در مقایسه با 128 دانشگاه در سال 2023، با پنج دانشگاه بیشتر حضور دارند. در رتبه بندی امسال، دانشگاه پکینگ مانند سال 2023 رتبه نخست دانشگاه‌های برتر آسیا را به خود اختصاص داده است. رتبه دوم دانشگاه‌های برتر آسیا نیز در اختیار دانشگاه هنگ‌کنگ و سومین دانشگاه از آن دانشگاه ملی سنگاپور است. چهارمین و پنجمین رتبه برتر آسیا را هم به ترتیب دانشگاه فنی سنگاپور و دانشگاه شینهوآ از آن خود کرده‌اند. در رتبه‌بندی 2024 پایگاه QS، 24 دانشگاه چین جزء 100 دانشگاه برتر آسیا قرار دارند که نسبت به 25 دانشگاه سال 2023، یک دانشگاه کمتر شده است.
حضور 15 دانشگاه کره‌ای در جمع برترین‌ها
کره‌جنوبی هم در جمع دارندگان بیشترین دانشگاه برتر آسیا در رتبه‌بندی 2024 QS قرار دارد به‌طوری‌که تعداد دانشگاه‌های برتر این کشور در 2024 به 87 رسیده است که در مقایسه با سال گذشته با 89 دانشگاه، دو دانشگاه کمتر در فهرست برترین‌های آسیایی دارد. دانشگاه «یانسه» نخستین دانشگاه برتر کره‌ای است که نسبت به جایگاه دومی خود در سال گذشته، یک پله صعود داشته است. این دانشگاه حتی در رده‌بندی آسیایی هم ارتقا داشته و از رتبه 12 در سال گذشته به رتبه 8 در 2024 رسیده است. دانشگاه کره‌ای که امسال دومین دانشگاه برتر کره‌جنوبی است در سال گذشته رده سوم را در اختیار داشته و این دانشگاه هم با یک پله صعود به رده دوم دست یافته و در رده آسیایی هم از رده 15 در سال گذشته به 9 در سال جاری رسیده است. موسسه علم و فناوری پیشرفته چین هم که در رده سوم کشوری قرار گرفته نسبت به رتبه نخست در سال گذشته، دو پله سقوط کرده است. این دانشگاه که سال گذشته رتبه هشت آسیا را کسب کرده بود، امسال با پنج پله کاهش به جایگاه 13 آسیا رسیده است. چهارمین دانشگاه برتر کره‌جنوبی، دانشگاه ملی سئول است که بدون تغییر نسبت به 2023 در همان جایگاه باقی مانده اما با یک پله صعود نسبت به رتبه 17 سال گذشته، امسال جایگاه 16 آسیا را از آن خود کرده است. 15 دانشگاه برتر کره‌جنوبی در رتبه‌بندی 2024 در جمع 100 دانشگاه برتر آسیا قرار گرفته‌اند که در مقایسه با 16 دانشگاه برتری که سال گذشته در جمع 100 دانشگاه برتر حضور داشتند یک دانشگاه کمتر شده است.