سارا طاهری، خبرنگار گروه دانشگاه: پژوهش یکی از محورهایی است که پیشرفت و توسعه پایدار در هر کشوری را تضمین می‌کند. اگر پژوهشی صورت نگیرد، کشورها دچار سکون و رکود خواهند شد. بدون انجام پژوهش، امور آموزشی هم پویایی و نشاط خود را از دست می‌دهد. به همین دلیل است که هفته سوم و چهارم آذرماه به نام هفته پژوهش نام‌گذاری شده است تا فرصتی برای معرفی ظرفیت‌ها و دستاوردهای پژوهشی و فناوری دانشگاه‌ها فراهم شود. هر ساله در این هفته برنامه‌های متنوعی برای ارج نهادن به مقام پژوهشگران و تجلیل از پژوهشگران برتر، شناسایی و طرح مشکلات و چالش‌های پیش رو‌ و ارتقای سطح پژوهش و فناوری در سطح کشورمان برگزار می‌شود. دانشگاه آزاد هم امسال برای برگزاری هفته پژوهش برنامه‌ریزی کرده است. امسال زمان برگزاری هفته پژوهش و فناوری استانی از هفتم تا یازدهم آذرماه و هفته پژوهش و فناوری ملی از نهم تا بیست و پنجم آذرماه برنامه‌ریزی شده است. برنامه‌های هفته پژوهش در دانشگاه آزاد در سه سطح واحدها، استان‌ها و سازمان مرکزی است. در سطح واحدهای دانشگاهی روند کار به این صورت است که واحدهای دانشگاهی با رتبه بندی یک تا شش می‌توانند برای تشویق و ترغیب فناوران، سه فناور برتر و برای تشویق پژوهشگران متناسب با گروه‌های آموزشی هفت‌گانه، به ازای هر گروه یک پژوهشگر نمونه و واحدهای دانشگاهی با رتبه بندی 7 تا 26 تا سه پژوهشگر و یک فناور دارای شرایط را انتخاب و بعد از اخذ تاییدیه استان مورد تقدیر قرار دهند. در سطح استان‌ها نیز ستاد هفته پژوهش و فناوری استان امتیازهای پژوهشگران منتخب معرفی‌شده از سوی واحدها را بررسی و تا هفت پژوهشگر برتر (در گروه‌های آموزشی هفت گانه) و سه فناور برتر را به‌عنوان برگزیده استان معرفی می‌کند. نکته مهم اینکه ملاک رتبه‌بندی واحدهای دانشگاهی رتبه اعلام‌شده توسط اداره کل برنامه و بودجه دانشگاه است. در هفته پژوهش و فناوری واحدهای دانشگاهی می‌توانند متناسب با آمایش سرزمینی و توانمندی‌های پژوهشی و فناورانه در چهارچوب بودجه مصوب نسبت به برگزاری کارگاه‌های آموزشی، فناورانه، چالش، ایده‌آرا و... اقدام کنند. حداکثر بودجه اختصاص‌یافته به مراسم هفته پژوهش و فناوری برای واحدهای دانشگاهی با رتبه‌بندی 7 تا 26 تا سقف 600 میلیون ریال و واحدهای دانشگاهی با رتبه بندی یک تا شش تا سقف 900 میلیون ریال از اعتبارات پژوهشی سال 1402 قابل تامین است. با توجه به یکسان‌سازی میزان تشویقی اختصاص یافته به پژوهشگران و فناوران در واحدهای دانشگاهی، در سطح واحد مبلغ 60 میلیون ریال و پژوهشگران و فناوران در سطح استان مبلغ 120 میلیون ریال اهدا می‌شود.

معیارهای انتخاب پژوهشگران برتر چیست؟
برای انتخاب پژوهشگران برتر در تمام گروه‌های آموزشی هشت معیار در نظر گرفته شده است. مقالات چاپ‌شده در مجلات معتبر داخلی یا بین‌المللی یا همایش‌ها یکی از این معیارهاست. حداقل امتیاز لازم از این معیار 50 است. طرح‌های پژوهشی برون‌دانشگاهی پایان‌یافته دارای حسن انجام کار از کارفرما دومین معیار، و طرح‌های پژوهشی/‌پایان‌نامه و رساله‌ای که به مرحله فناوری رسیده است سومین معیار است. کتاب و اکتشاف، ابتکار، نوآوری، اختراع، اثر بدیع و ارزنده هنری سومین و چهارمین معیار برای انتخاب پژوهشگر برتر و سردبیر مجله علمی یا عضویت در هیات تحریریه نشریات علمی و هیات‌مدیره انجمن علمی و داوری مقالات پنجمین ملاک است. جوایز دریافت‌شده از جشنواره‌ها یا سایر مراجع معتبر معیار ششم، وضعیت شاخص H-index در رشته موضوعی (در سایت Scopus) معیار هفتم و وضعیت تعداد ارجاعات در رشته موضوعی معیار هشتم برای انتخاب پژوهشگر برتر است.

فناوران برتر چگونه انتخاب می‌شوند؟
برای انتخاب فناور برتر نیز پنج معیار در نظر گرفته شده است. اختراعات برگزیده اولین معیار است که هر اختراع دارای سه امتیاز خواهد بود. شرکت‌های دانش‌بنیان دومین معیار است که عضویت در هیات‌مدیره شرکت دانش‌بنیان دارای سه امتیاز، عضویت در هیات‌موسس شرکت سه امتیاز، مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان دو امتیاز، سمت سازمانی در شرکت یک امتیاز و فعالیت تمام وقت در شرکت نیز یک امتیاز دارد. منتخب جشنواره‌های برگزیده سومین معیار برای انتخاب فناور برتر است. هر مقام در جشنواره فرهیختگان پنج امتیاز، در جشنواره فارابی پنج امتیاز و جشنواره رازی و خورازمی نیز هر کدام پنج امتیاز دارد. استارت‌آپ‌ها معیار چهارم و همکاری با شتاب‌دهنده نیز معیار پنجم برای انتخاب فناوران برتر است. در این گزارش در گفت‌وگو با عبدالله محمدی، مدیرکل شبکه پژوهشی و آزمایشگاهی دانشگاه آزاد به جزئیات برگزاری هفته پژوهش پرداخته‌ایم.

برای هفته پژوهش در 3 سطح برنامه خواهیم داشت
محمدی در این گفت‌وگو با بیان اینکه در هفته پژوهش در سه سطح برنامه خواهیم داشت توضیح داد: «این برنامه‌ها در سطح واحدها، استان‌ها و سازمان مرکزی برنامه‌ریزی شده که واحدهای دانشگاهی سطح یک تا شش، از هفت پژوهشگر برتر و سه فناور برتر خود تقدیر خواهند کرد. واحدهای سطح 7 تا 26 نیز (سطح‌بندی را اداره کل برنامه و بودجه دانشگاه انجام داده است) از سه پژوهشگر و یک فناور تقدیر خواهند کرد.» او با بیان اینکه در کنار برنامه تقدیر نمایشگاه‌های واحدی و استانی برگزار می‌شود اظهار کرد: «تمام افرادی که در سطح واحدها تقدیر می‌شوند به رقابت استانی آمده و در استان‌ها برترین‌ها انتخاب شده و در استان نیز از آنها تقدیر می‌شود. دهمین جشنواره فرهیختگان را را نیز در هفته پژوهش داریم. برگزیدگان این جشنواره مشخص شده‌اند که البته هنوز مقداری کارهای اداری جزئی باقی مانده است که به‌زودی نهایی شده و به آنها ابلاغ می‌شود.»
حضور 150 تا 200 شرکت در نمایشگاه هفته پژوهش
مدیرکل شبکه پژوهشی و آزمایشگاهی دانشگاه آزاد با تاکید بر اینکه حدود 70 برگزیده در دهمین جشنواره فرهیختگان خواهیم داشت اضافه کرد: «حضور در نمایشگاه هفته پژوهش از دیگر برنامه‌های هفته پژوهش است که وزارت علوم، متولی این امر بوده و دانشگاه آزاد نیز در آن حضور خواهد داشت. الان در مرحله انتخاب محصول هستیم. در سامانه محصولات و شرکت‌های مختلف ثبت‌نام کردند و بین 150 تا 200 شرکت را انتخاب کرده و در این نمایشگاه حضور پیدا خواهیم کرد.»محمدی در ادامه خاطرنشان کرد: «در هفته پژوهش همکاران معاونت تحقیقات، فناوری و نوآوری دانشگاه آزاد در استان‌ها حضور پیدا کرده و بازدیدی از واحدها خواهند داشت و در زمینه مباحث پژوهشی و فناوری بحث شده و موارد مختلف مورد بررسی قرار می‌گیرد. قرار بود نشست روسای شورای پژوهشی را داشته باشیم که البته به دلیل همزمانی نشست معاونان توسعه به تاریخ بعدی موکول شد که هنوز زمان آن مشخص نیست.» او تصریح کرد: «هفته سوم آذرماه هفته استانی است و هفته چهارم هفته پژوهش ملی است که معمولا برنامه‌های استانی هفته سوم آذرماه و برنامه‌های ملی در هفته چهارم برگزار می‌شود.»
ایجاد یک فضای رقابتی و همکاری در جشنواره فرهیختگان
مدیرکل شبکه پژوهشی و آزمایشگاهی دانشگاه آزاد با بیان اینکه در جشنواره فرهیختگان برترین‌ها شناسایی می‌شوند تاکید کرد: «درنهایت این برترین‌ها به جامعه معرفی می‌شوند. به نظرم بزرگ‌ترین خروجی جشنواره فرهیختگان این است که دانشگاه چنین افرادی را می‌شناسد و طبیعتا باعث می‌شود یک نوع فضای رقابتی و همکاری بین محققان ایجاد شده تا یکدیگر را بشناسند و‌ انگیزه ایجاد شود. در واقع ایجاد ‌انگیزه برای محققان جزء اهداف اصلی است؛ در کنار آن برگزیدگان در کنار یکدیگر و مسئولان جمع شده و در آن جمع نوعی هم‌افزایی بین محققان و همچنین محققان و مسئولان دانشگاه ایجاد می‌شود. درنهایت هم مسئولان از نظرات محققان استفاده کرده و هم مباحث مطرح می‌شود. خروجی کارهای دیگر را می‌خواهیم در این جشنواره به جامعه و دانشگاه آزاد نشان دهیم.»

آزمایشگاه‌های توانمند دانشگاه آزاد در labsnet ۷‌برابر شد
محمدی در بخش دیگری از سخنان خود، گفت: «آمار آزمایشگاه‌های توانمند ما در labsnet (شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی دانشگاه) امسال نسبت به سال گذشته هفت برابر شده است. سال گذشته تعداد آزمایشگاه‌های توانمند ما چهار بود و امسال به 28 رسیده است. همچنین آمار آزمایشگاه‌های فعال‌مان در labsnet افزایش پیدا کرده است. کلا تعداد آزمایشگاه‌های عضو لبسنت که یکی از شبکه‌های معتبر آزمایشگاهی کشور است روند رو به رشدی داشته است که آمار دقیق آن به‌زودی منتشر می‌شود.» او در پایان گفت: «9 آزمایشگاه‌‌ استانداردمان نیز ایزوی خود را گرفته‌اند و 20 آزمایشگاه ما در شرف هستند. یعنی در مرحله بازرسی و نهایی‌ که این 20 آزمایشگاه به 9 تای قبلی اضافه خواهد شد.»