مرجعیت علمی در نسبت با مسائل جامعه اتفاق می‌افتد

مطهره‌سادات قاسمی، خبرنگار گروه دانشگاه: مساله مرجعیت علمی از سال 1945 مطرح شد و از جنگ جهانی دوم به بعد شدت گرفت و اختلاف نظرها پیرامون این موضوع که علم اهمیت بیشتری دارد یا دانشمندان باید در اولویت قرار بگیرند در برهه‌هایی از تاریخ به اوج خود رسیده بود و تا جایی پیش رفت که دانشمندان بعضا به دربارها راه یافته و مناصب دولتی زیادی به دست آنها می‌افتد. در کشورمان نیز رسیدن به مرجعیت علمی برای اولین بار از سال 1384 به‌عنوان مطالبه از سوی مقام‌معظم‌رهبری مطرح و تاکید شد جامعه باید بتواند از علم افراد استفاده کند. بعد از آن بود که مقالات و تحقیقات زیادی در حوزه وزارت بهداشت و آموزش عالی پیرامون چگونگی مرجعیت علمی منتشر شد و تا امروز هم گفت‌وگوهای زیادی پیرامون این مساله از سوی اساتید مختلف دانشگاهی شکل گرفته است. در همین زمینه هشتمین جلسه از سلسله نشست‌های تخصصی نخستین همایش ملی مرجعیت علمی با موضوع مرجعیت علمی در حوزه علوم انسانی از سوی دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد. در این نشست سید‌سروش قاضی‌نوری‌نائینی، رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور و 13 تن از اعضای هیات‌علمی این دانشگاه حضور داشتند که در ادامه گزیده‌ای از صحبت‌های آنها را می‌خوانید.

سید‌سروش قاضی‌نوری‌نائینی، رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور: مرجعیت علمی در سه لایه طرح و بررسی شده است. با این حال تا امروز حتی درمورد چیستی مرجعیت علمی در کشور کار نشده است. باید این مساله را مدنظر قرار دارد؛ استعاره‌ای که مقام‌معظم‌رهبری در یکی از سخنرانی‌هایشان بیان کردند، این بود که خوب است آدم دنباله‌رو علم باشد. واگنی از قطار علم وجود داشته باشد با این حال پیروی از بزرگان در حوزه علم بد نیست، اما مرجعیت علمی یعنی لوکوموتیو علم بودن و پیشرو مسائل علمی بودن که باید به آن توجه شود.

سیدمهدی الوانی، عضو فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران:مرجعیت علمی به‌طور طبیعی خودش را نشان می‌دهد؛ چراکه افراد زیادی در حوزه‌های مختلف به یک نفر رجوع می‌کنند و آن فرد به مرجع تبدیل می‌شود که به این اتفاق ارزیابی همگنان می‌گویند. یعنی نیازی نیست مکانیسمی برای پیدا کردن مراجع بسازیم. من فکر می‌کنم همین اتفاق برای مرجعیت رخ خواهد داد. اساتید نباید صرفا مقاله تولید کنند، بلکه باید شاگردهای خوب تربیت کند. می‌خواهم بگویم مرجعیت علمی به‌صورت طبیعی رخ می‌دهد و باید سعی کنیم کسانی که مرجع واقع می‌شوند را تربیت کنیم.

محمدحسن مومنی، استاد گروه فقه و حقوق دانشگاه علامه طباطبایی:در قرن سوم ایران، قطب جهانی علم بوده است، اما امروز برای دستیابی به مرجعیت علمی باید از عوام‌زدگی در شتاب‌زدگی و فرسودگی در دورانگاری در امان باشیم یعنی دستیابی به این مساله در پرتوی مهندسی مناسب امکان‌پذیر است. همچنین رسیدن به این نقطه را نباید آنچنان دور در‌نظر بگیریم که خود این دورانگاری نیز باعث فرسودگی و زوال‌ انگیزه برای رسیدن به مقصود خواهد شد و نباید آنچنان در دسترس ببینیم که قطعا به عوام‌زدگی دچار شده و در این صورت توهم خود‌مرجع‌پنداری جایگزین مرجعیت اصیل می‌شود.

برای خواندن متن کامل گزارش، اینجا را بخوانید.