مصوبه تلفیق برای یک‌ساله شدن سربازی شدنی است؟
عطیه همتی، دبیرگروه نقد روز: بعد از توصیه‌ها و دستورات رهبر انقلاب برای اصلاح قانون سربازی، مجلسی‌ها در ماه‌های آخر توانستند طرحی را تصویب کنند که در آن میانگین خدمت سربازی مشمولان به 12 ماه کاهش پیدا کند. مصوبه‌ای که بعد از تصویب آن بلافاصله با واکنش نیروهای مسلح همراه شد تا مشخص شود، ستادکل نیروهای مسلح با این تصمیم مجلس مخالف است و مشمولان سربازی نباید دل‌شان را به کاهش خدمت‌سربازی خوش کنند. گویا هنوز درهای نظام وظیفه برای مشمولان خدمت قرار است به همان پاشنه سابق بچرخد و قرار نیست چیزی تغییر کند. اگرچه مدت‌هاست بسیاری در نقد سربازی از لزوم تربیت سرباز حرفه‌ای گفته‌اند اما به نظر می‌رسد تا این نقطه هنوز راه زیادی در پیش است.
در مصوبه قبلی 3 میلیون سرباز فراری مشمول وام شدند
سال گذشته بود که مجلسی‌ها تصمیم گرفتند به علت غیبت بیش از 3 میلیون سرباز فراری یا همان سرباز غایب که امکان استفاده از هیچ تسهیلات بانکی نداشتند، مصوبه‌ای تدوین کنند تا آنها بتوانند از بانک وام ازدواج دریافت کنند و تشکیل زندگی و خانواده بدهند یا از وام فرزندآوری بهره ببرند. همین شد که مجلس طرحی را تصویب کرد که در راستای حمایت از خانواده، غیبت از خدمت نظام وظیفه مانع دریافت تسهیلات وام ازدواج و فرزندآوری نشود. بعد از تایید این مصوبه در شورای نگهبان و اجرای آن از ابتدای سال 1402، مشمولان غایب توانستند مثل باقی افراد وام دریافت کنند. بعد از این مجلسی‌ها تصمیم گرفتند در طرحی دیگر کاهش خدمت سربازی را در دستورکار قرار دهند.
میانگین سربازی کل مشمولان 12 ماه است، نه هر سرباز 12 ماه
محسن دهنوی از اعضای هیات‌رئیسه مجلس در مصاحبه‌ای درباره طرح کاهش سربازی پیش از این گفته بود در طرح اخیر مجلس قرار است طول دوره سربازی قاعده‌مند شود و به همین منظور جلسات متعددی با دولت، ستادکل نیروهای مسلح، مسئولان و کارشناسان این موضوع برگزار شده و هماهنگی کاملی بین مجلس و ستادکل نیروهای مسلح برای اصلاح قانون سربازی برقرار است. به گفته دهنوی طرح کاهش سربازی از این قرار است که میانگین طول مدت سربازی 12 ماه خواهد شد. کلمه میانگین به این معناست که باتوجه به معافیت‌ها، شرایط، میانگین و منطقه عملیاتی ممکن است یک مشمول خدمت 9 ماه و یک مشمول دیگر 15 ماه باشد اما میانگین همه مشمولان باید 12 ماه شود و این دقیقا به این معنی نخواهد بود که همه مشمولان فقط 12 ماه سربازی خواهند رفت. نکته مهم دیگر درباره این طرح این است که این 12 ماه جدای از دوره آموزشی است و دوره آموزشی در این 12 ماه محسوب نمی‌شود.
سربازان کار خدماتی دارای جایگزین انجام ندهند
مجلسی‌ها در طرح اخیر خود برای اصلاح قوانین سربازی، ستادکل نیروهای مسلح را مکلف کرده‌اند که از طریق جایگزینی سایر عضویت‌ها سربازی را اصلاح کند، موضوعی که یکی از نکات مهم این طرح است. یعنی مجلس هرساله منبع مالی را به ستادکل نیروهای مسلح اختصاص دهد که در برخی از مشاغلی که تا اینجا برای انجام آنها از سربازان استفاده می‌شد به شکل دیگر جایگزین شود. دهنوی در این باره می‌گوید: «این به این معنی است که مشاغلی مثل مشاغل خدماتی- نظافتی که برخی سربازان عزیز برای آن به کار گرفته می‌شدند، به دو شکل تغییر کند یا نیروی پایور برای آن استخدام شود. (پایور به این معنی که برخی افراد برای انجام برخی کارهای مشخص که نمی‌شود آنها را به شکل خدماتی خرید، استخدام شوند. به‌طور مثال دیده‌بانی و نگهبانی روی برجک قابلیت خرید ندارد.) درمورد بعضی از کارهایی که قابلیت خرید دارند هم باید از بیرون تامین شود. این یعنی دیگر نیاز نیست یک نفر در دوره سربازی‌اش روی آن کار متمرکز شود که مجلس در طرح خود برای این موضوع از عبارت «جایگزینی سایر عضویت‌ها» استفاده کرده‌است.»
ستادکل نیروهای مسلح: به مجلس توجه نکنید، کاهشی در کار نیست
با اینکه گفته می‌شد بعد از تصویب این مصوبه در صحن علنی مجلس و تایید شورای نگهبان تبدیل به قانون شده و از سال 1403 به نهادی مرتبط ابلاغ می‌شود، سازمان وظیفه عمومی در اطلاعیه‌ای در روز دوشنبه 15 آبان اعلام کرد کاهش خدمت سربازی در دستورکار نیست و جوانان ایرانی باید به جای گوش دادن به حرف مجلسی‌ها خودشان را با اطلاعیه‌های نظام وظیفه تنظیم کنند. در این اطلاعیه آمده‌است: «نحوه تعیین مدت خدمت دوره ضرورت در قوانین موجود تعیین‌تکلیف شده است و برابر ماده چهار قانون خدمت وظیفه عمومی درصورتی‌که مشمولان، مازاد یا کمتر از تعداد مورد نیاز باشند، ستادکل نیروهای مسلح نسبت به پیشنهاد کاهش یا افزایش مدت خدمت دوره ضرورت اقدام می‌کند.» در بخش دیگر این اطلاعیه آمده است: «با توجه به کاهش سه ماهه مدت خدمت دوره ضرورت که اخیرا بر این اساس ابلاغ شده است، هیچ تغییری در قوانین و مقررات خدمت وظیفه عمومی از قبیل معافیت جدید یا کاهش مدت خدمت در دستورکار نیست.» همچنین تاکید شده است که: «تنها مرجع رسمی اطلاع‌رسانی پیرامون مقررات خدمت سربازی، سازمان وظیفه عمومی فراجا بوده و از کلیه جوانان عزیز تقاضا می‌شود ضمن عدم توجه به گمانه‌زنی‌ها و شایعات طرح‌شده از جانب افراد غیرمسئول، در این حوزه برابر اطلاع‌رسانی رسمی از مراجع ذی‌صلاح، نسبت به برنامه‌ریزی برای آینده خود و مشارکت در امر تامین امنیت میهن عزیزمان اقدام کنند.» اطلاعیه آخر ستادکل نیروهای مسلح به روشنی نشان داد که گویا هماهنگی چندانی بین ستاد و مجلس وجود ندارد و طرح موردنظر مجلس به مذاق نیروهای مسلح خوش نیامده است و رویای تحقق تربیت سرباز حرفه‌ای و کاهش نظام وظیفه عمومی همچنان محقق نمی‌شود. حالا باید منتظر ماند و دید مصوبه مجلس در زمین شورای نگهبان چه سرنوشتی پیدا خواهد کرد و آیا به تایید شورا خواهد رسید یا خیر؟
