پانیذ رحیمی، خبرنگار: در جوامع درحال توسعه و حتی اقتصادهای توسعه‌یافته کسب‌وکارهای خانگی به عنوان یکی از ابزارهای رشد اقتصادی و حل مشکل بیکاری به ویژه برای زنان به شمار می‌رود. نقش این نوع از کسب‌وکارها در توسعه منطقه‌ای و ملی سبب توجه بیش از پیش دولت‌ها به این مقوله و تدوین خط‌مشی‌های حمایتی خاص از این نوع از کسب‌وکارها می‌شود. آنچنان که مرکز آمار ایران به تازگی اعلام کرده، طبق داده‌های رسمی نرخ بیکاری کشور به 7.9 درصد رسیده است. البته این مقدار برای مردان 6.3 و برای زنان 15.4 درصد است. در کنار این آمارها، گزارش مرکز آمار نشان می دهد از 24.7 میلیون شاغل کشور تنها 3.6 میلیون نفر آنان زنان هستند. همه اینها منجر به خروج چشمگیر زنان از بازار کار و پیوستن آنان به جمعیت غیرفعال شده است. کارشناسان می‌گویند در این وضعیت یکی از فرصت‌هایی که می‌تواند بخشی از معضل بیکاری زنان را کاهش دهد، بخش کسب‌وکارهای خانگی است. بررسی‌ها نشان می‌دهد درحال حاضر در حوزه کسب‌وکارهای خانگی 512 رشته مصوب در کشور فعالیت می‌کنند. آن‌طور که دبیرخانه ستاد ساماندهی حمایت از مشاغل خانگی می‌گوید، از ابتدای شروع به کار دولت سیزدهم تا پایان سال ۱۴۰۱ بیش از ۱۶۰ هزار شغل خانگی در کشور ایجاد شده و زنان با ۸۰ درصد بیشترین سهم در ایجاد کسب‌و‌کارهای خانگی را داشته‌اند. براساس هدف‌گذاری معاونت اشتغال وزارت کار در سال ۱۴۰۲ طبق هدف‌گذاری صورت گرفته، ۱۵ درصد از کل اشتغال ایجاد شده از محل طرح‌های مشاغل خانگی خواهد بود. همه اینها درحالی است که سهم مشاغل خانگی از کل تسهیلات بانکی حتی به نیم درصد (دقیقا 0.06 درصد) هم نمی‌رسد.
درخصوص اشتغال ایجاد شده در این بخش نیز طبق آمارها، تعهد اشتغال این بخش از 7.8 هزار طی سال‌های 1393 تا 1397، به 20 هزار شغل طی سال‌های 97 و 98، و 22.4 هزار شغل در سال 1400 و 90 هزار شغل در سال 1401 رسیده است. با در نظر گرفتن تعداد شاغلان کسب‌و‌کارهای خانگی طی سال‌ها 1393 تا 1400، تعداد شاغلان مشاغل خانگی در سال گذشته حدود پنج برابر شده است. براساس اطلاعات سالنامه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تفاوت جالب توجهی بین میزان اشتغال تعهدی و تعداد مجوزهای صادر شده در بین استان‌ها وجود دارد؛ به‌گونه‌ای که برای مثال استان تهران با سهم 16.5 درصدی از جمعیت کشور، سهم 2.8 درصدی در اشتغال خانگی کشور داشته است. براساس این آمارها، استان خوزستان با سهم 5.9 درصدی از جمعیت کشور، سهم 9.7 درصدی در اشتغال سال 1401 داشته است. اصفهان با 5.8 درصد از کل اشتغال ایجاد شده رتبه دوم را دارد. خراسان رضوی سوم، آذربایجان شرقی چهارم، لرستان پنجم و گلستان ششم است. این آمارها نشان می‌دهد استان تهران به رغم اینکه رتبه اول جمعیت کشور را دارد اما در اشتغالزایی مشاغل خانگی رتبه 15 کشور را دارد.
گزارش وزارت کار نشان می‌دهد تعداد مجوزهای کسب‌و‌کارهای خانگی در سال 1392 حدود 128 هزار و 401 مورد بوده که این تعداد طی سال‌های 13۹3 و 94 به ترتیب به 53.5 و 23.4 هزار مورد کاهش یافته، در سال‌های 96 و 97 به 92 و 105 هزار مورد و در سال‌های 98 و 99 به ترتیب به 36 و 27 هزار مورد رسیده است. در سال 1400 این تعداد به 27.7 هزار فقره و در سال 1401 این تعداد با رشد 201 درصدی به 218 هزار و 982 مورد رسیده است. گفته می‌شود اصلی‌ترین دلیل رشد صدور مجوزها در این بخش مربوط به قانون تسهیل فضای کسب و کار بوده که موانع را از سر راه شروع کسب‌و‌کارها برداشته است.

برای خواندن متن کامل گزارش، اینجا را بخوانید.