شکست غول سانسور از غزه

زهرا طیبی، خبرنگار گروه نقد روز: استفاده از ابزار ادبیات برای رساندن صدای فلسطین و روایت آنچه در جریان اشغال اتفاق می‌افتاد، پیش از فراگیر شدن پلتفرم‌های اجتماعی نقش موثری در رساندن صدای مردم فلسطین به جهانیان داشت. حالا این روزها نسل جدید فلسطینی‌ها برای رساندن روایت فلسطین به‌ گوش جهان از پلتفرم‌های شبکه اجتماعی نیز درکنار آن استفاده می‌کنند. ابزاری که اگرچه با فشار صهیونیست‌ها برای اعمال محدودیت‌ بیشتر در شبکه‌های اجتماعی همراه شده اما همچنان نتوانسته تاثیر قابل‌توجهی را که فلسطینی‌ها برای استفاده از این ابزار در افکار عمومی دنیا گذاشته‌اند، متوقف کند.
از روزهای ابتدایی عملیات طوفان ‌الاقصی، به این موضوع اشاره کرده‌ایم که صهیونیست‌ها علی‌رغم تلاش‌هایی که برای مظلوم‌نمایی کرده‌اند در میدان جنگ افکار عمومی، عملا بازی را باختند. روایت دقیق، درست و سریعی که رسانه‌های وابسته به مقاومت ارائه می‌دادند، باعث شد افکار عمومی دنیا که شاید پیش از این نسبت به مساله فلسطین و اسرائیل خنثی بودند و آن را در اندازه مشکلی می‌دانستند که خاورمیانه با آن سروکار دارد، حالا در واکنش به آنچه در نوار غزه اتفاق می‌افتاد، به چشم نسل‌کشی و اقدام علیه انسان‌ها نگاه کنند که نتوانند از کنار آن بی‌واکنش عبور کنند؛ آنچه این روزها بیش از گذشته به چشم می‌خورد و در تغییر معادله جنگ به‌نفع فلسطینی‌ها نقش جدی داشته است. استفاده فلسطینی‌ها از مدیا و شبکه‌های اجتماعی برای روایت آن چیزی بود که در نوار غزه اتفاق می‌افتاد. اگر از فعالیت‌ رسانه‌ها و خبرگزاری‌های رسمی مثل الجزیره عبور کنیم، کاربران عرب‌زبان و خصوصا خبرنگاران و فلسطینی‌های ساکن در نوار غزه، با فعالیت در شبکه‌های اجتماعی مثل توییتر، اینستاگرام و تیک‌تاک روایت‌های میدانی و دقیقی از آنچه در سرزمین‌های اشغالی و نوار غزه اتفاق می‌افتاد، منتشر می‌کردند. ادامه همین فعالیت‌ها منجر شد دیگر کاربران شبکه‌های اجتماعی نیز با این اتفاق همراه شوند و پویش‌هایی در این رابطه به‌راه بیفتد، که پویش اخیر تیک‌تاک، ازجمله این موارد است. نقش موثر و مثبتی را که بلاگران و خبرنگاران فلسطینی، برای روایت اتفاقات اخیر در ماجرای طوفان‌الاقصی ایفا کردند، نمی‌توان تنها منحصر به این روزها دانست، بلاگرها و خبرنگاران فلسطینی همواره و درطول این سال‌ها، فعالیت در این بستر را به‌شکلی جدی دنبال کرده‌اند و جزئی‌ترین روایت‌ها را درباره آنچه در سرزمین‌های اشغالی اتفاق می‌افتاد، منتشر و بر این مبنا و به‌مرور مخاطبان خود را پیدا کرده‌اند.
نکته‌ای که همواره ناظر به این فعالیت‌ها موردتوجه قرار داشته، محدودیت‌هایی است که در این بسترها متوجه این کاربران شده است. در شبکه اجتماعی ایکس (X) اگرچه در روزهای ابتدایی ایلان ماسک صاحب این پلتفرم، همراه با جوی که در این پلتفرم اتفاق افتاده بود، مواضعی به‌نفع مردم فلسطین گرفت اما در چند روز اخیر محدویت‌هایی در این شبکه اجتماعی برای فعالیت کاربران اعمال شده، ازجمله اینکه میزان بازدید و پسندهای مرتبط با موضوع فلسطین، کاهش قابل‌توجهی داشته تا آنجا که با اعتراض کاربران همراه شده، شبکه اجتماعی ایکس در روزهای اخیر حساب‌‌های مرتبط به نیروهای مقاومت، ازجمله حزب‌الله لبنان را پاک کرده است. این محدودیت‌ها شامل اینستاگرام هم شده و در چند روز اخیر کاهش بازدید استوری‌های مرتبط با موضوع فلسطین، عدم‌نمایش پست‌های مرتبط با این موضوع به کاربران و بستن پیچ‌های پرطرفدار مقاومت نیز ازجمله محدودیت‌های این پلتفرم‌های پرکاربر بوده است. اگرچه این محدودیت‌ها انتشار اخبار مرتبط با غزه را با چالش‌ مواجه کرده است، اما می‌توان گفت حالا دیگر کاربران و فعالان فلسطینی می‌دانند چطور در این پلتفرم‌ها فعالیت کنند که هم مشمول محدودیت‌ها نشوند و هم از این پلتفرم‌ها برای روایت آنچه در غزه اتفاق می‌افتد، استفاده کنند. علاوه‌بر این در چند روز اخیر و همزمان با آغاز عملیات زمینی نیروهای صهیونیستی، اپل و گوگل اعلام کردند نقشه‌های ترافیکی آنلاین در سرزمین‌های اشغالی و غزه را غیرفعال کرده‌اند. این امری بود که گفته می‌شد برمبنای خواست نیروهای رژیم‌صهیونیستی صورت گرفته است. بلومبرگ به نقل از یکی از منابع خود اعلام کرده بود که «گوگل برای همراهی با درخواست نیروهای دفاعی اسرائیل ترافیک زنده و آنی را در نقشه غیرفعال کرده است و اسرائیل این درخواست را به این دلیل ارائه داده که این ویژگی می‌تواند، تحرک نیروهایشان را آشکار کند.» اقدامی که اپل نیز آن را انجام داد و ترافیک زنده را از منطقه حذف کرد. نگاهی به این محدودیت‌ها در بستر پلتفرم‌ها و شبکه‌های اجتماعی که اگرچه خیلی فراگیر نبوده‌اند، این گزاره را تقویت می‌کند که صهیونیست‌ها برای جلوگیری از منفی‌تر شدن فضای افکار عمومی دنیا به‌دنبال اعمال فشار بر صاحبان این شرکت‌ها هستند اما در میدان واقعیت اتفاق چشمگیری مطابق با خواست آنها رخ نداده است. در سمت دیگر ماجرا اما همواره این ایده مطرح می‌شود که با توجه به اینکه این پلتفرم‌ها در اختیار شرکت‌های آمریکایی قرار دارد که امکان محدودکردن محتوا را دارند، پس این سکوها بسترهای مناسبی برای فعالیت نیستند. برای بررسی بیشتر این موضوع و میزان محدودیت‌های اعمال‌شده در شبکه‌های اجتماعی پیرامون اتفاقات غزه، اینجا را بخوانید.