ندا اظهری، مترجم: قطب‌ جنوب به‌عنوان یکی از استراتژیک‌ترین مناطق دنیا، بسیاری از کشورها را به رقابت برای تصاحب منابع و قابلیت‌های این نقطه از دنیا واداشته است. این نقطه به‌دلیل در بر داشتن بسیاری از منابع و فرصت‌ها، نقطه‌ای طلایی به‌شمار می‌رود که می‌تواند ارزش‌های اقتصادی و مالی بسیاری را برای کشورهای مختلف دنیا به‌همراه داشته باشد. در‌حال‌حاضر آمریکا، چین و روسیه جزء فعال‌ترین کشورهای حاضر در قطب‌ جنوب هستند که با اکتشافات و مطالعاتی که انجام داده و برنامه‌هایی که برای آینده دارند، تلاش می‌کنند از تمام ظرفیت‌های این قطب بهره‌برداری کنند. اما خبری به‌تازگی منتشر شده که نشان می‌دهد ایران هم در‌نظر دارد با حضور در قطب ‌جنوب، قدرت دریایی خود را افزایش دهد. این قدرت‌نمایی قرار است با حضور ارتش جمهوری اسلامی ایران در آب‌های قطب‌جنوب صورت گیرد به‌طوری‌که قرار است در آینده‌ای نزدیک ناوگروهی از ایران به این منطقه اعزام شود. یکی از حوزه‌هایی که ایران به‌دنبال استقرار در قطب ‌جنوب است، کنترل موشک‌های بالستیک در آنجا به‌دلیل موقعیت مطلوب قطب‌ جنوب است و به همین دلیل برنامه‌ای را برای احداث پایگاه نظامی در این نقطه در‌نظر می‌گیرد. پژوهشگران ایرانی معتقدند قطب ‌جنوب از حوزه‌های مختلفی چون علمی، حقوقی، سیاسی، ژئواستراتژیک، اقتصادی، ظرفیت‌سازی و دستیابی به فناوری‌های نوین برای ایران و نیز سایر کشورهای دنیا حائز اهمیت است و ایران هم در‌نظر دارد با حضور در قطب ‌جنوب، موضع استراتژیک کشور را گسترش دهد.
قطب جنوب که جنوبی‌ترین و کم‌جمعیت‌ترین نقطه کره زمین است، وسعتی بزرگ‌تر از 40 درصد اروپا را به خود اختصاص داده است. قطب جنوب توسط 30 کشور اداره می‌شود که همه آنها از سال 1959 طبق معاهده‌ای به توافق رسیدند که فعالیت‌های نظامی، استخراج معدن، انفجارهای هسته‌ای و دفع زباله‌های هسته‌ای در قطب جنوب ممنوع باشد. طی این معاهده، حوزه گردشگری، ماهیگیری و پژوهش مهم‌ترین فعالیت‌های انسانی در این نقطه از کره زمین است. در ماه‌های تابستان حدود 5000 نفر در ایستگاه‌های پژوهشی قطب جنوب زیست می‌کنند و این تعداد در فصول سرد زمستانی به 1000 نفر کاهش می‌یابد. به‌رغم دورافتاده بودن قطب جنوب، فعالیت انسانی از طریق آلودگی، تخریب لایه ازون و تغییرات آب و هوایی، تاثیر بسزایی در این قاره به‌جا می‌گذارد. از این‌رو نمی‌توان رقابت کشورهای مختلف را بر سر تصاحب این قاره نادیده گرفت. به گزارش «مرکز مطالعات آمار بین‌الملل و استراتژیک»، دولت چین در اوایل فوریه 2023 از اجرای برنامه‌های خود برای ساخت ایستگاه‌های زمینی ماهواره‌ای جدید در اطراف مرکز پژوهشی «ژونگشان» قطب جنوب خبر داد. این ایستگاه‌ها که به‌منظور بهبود قابلیت‌های سنجش از راه دور و جمع‌آوری داده‌های چین در اطراف قطب طراحی شده‌اند، به شبکه رو به رشد پایگاه‌های پژوهشی فضایی چین که در حال حاضر از قطب جنوب تا آمریکای جنوبی کشیده شده‌اند، کمک می‌کند تا این ایستگاه‌ها به سرعت به مراکزی برای کاربردهای نظامی مختلف تبدیل شوند. همچنین این اقدام، پتانسیل رو به رشد قطب جنوب برای تبدیل شدن به صحنه رقابت قدرت‌های بزرگ و نیاز به استراتژی واضح آمریکا برای مقابله با این روند را نشان می‌دهد.

در ادامه گزارشی که از سوی «مرکز مطالعات آماری و بین‌المللی» منتشر شده، به موضوع علاقه چینی‌ها به حضور در قطب جنوب اشاره شده است. در این گزارش آمده است چین اکتشافات خود را در قطب جنوب از سال 1983 و در همکاری با استرالیا آغاز کرد. در حال حاضر، چین چهار ایستگاه پژوهشی در قطب جنوب مستقر کرده است که دو ایستگاه در طول سال از نظر عملیاتی فعال هستند و همچنین در حال ساخت پنجمین ایستگاه پژوهشی در دریای «راس» واقع در قطب جنوب است. قطب جنوب از نظر جایگاه برتری که به لحاظ ملی و علمی، تحلیل اقلیمی، ذخایر ماهیگیری و ذخایر مواد معدنی و گاز طبیعی دارد، مورد علاقه چینی‌هاست و محققان متعددی از این کشور در این منطقه از کره زمین حضور دارند و به اکتشاف مشغول هستند. «شی جین پینگ»، رئیس‌جمهور چین اعلام کرده است که این کشور به دنبال تبدیل شدن به یک «قدرت بزرگ قطبی» است و از سال 2011 در برنامه‌های پنج‌ساله‌ای که تعیین می‌کند، قطب جنوب را به‌عنوان «مرز استراتژیک جدید» توصیف می‌کند. از نظر اداری، امور مربوط به قطب جنوب که از سوی چین انجام می‌شود، توسط سازمان دولتی اقیانوس‌های چین اداره می‌شود و پژوهش‌های مربوط به آن هم توسط موسسه تحقیقاتی قطبی چین دنبال می‌شود؛ اگرچه اختیارات این سازمان به تازگی برای پوشش سیاست قطبی، اقتصاد، علم و فناوری و نیز امنیت گسترش یافته است. پژوهش‌های قطبی جزء مواردی است که دولت چین در رسانه‌ها نسبت به آن به خود می‌بالد و این افتخارآفرینی به‌ویژه بعد از رونمایی از آخرین یخ‌شکن چینی موسوم به
Xue Long2 که همراه با نمونه قبلی یخ‌شکن تولیدشده در چین با نام Xue Long به «اژدهای دوقلو» شناخته می‌شوند، بیشتر شده است. از نظر ذخایر شیلات، چین به‌طور فعال علاقه‌مندی خود را به کشت «کریل» (جانور دریایی مشابه میگو) نشان داده است. درحالی‌که فعالیت‌های فعلی ماهیگیری چین در نزدیکی قطب جنوب در حاشیه باقی مانده است، ظهور ناوگان عظیم ماهیگیری در سراسر آمریکای جنوبی نشانه نگران‌کننده‌ای از پتانسیل این حضور برای گسترش چشمگیر حضور آنهاست. افزایش مشارکت چین در قطب جنوب همچنین نگرانی‌های امنیتی را نیز به دنبال دارد. به‌عنوان مثال، برخی از مقامات ارشد نیروی دریایی عنوان کرده‌اند که براساس وضعیت مشترکات جهانی قطب جنوب، چین باید حق فرصت‌های اقتصادی را در منطقه بدهد. چین همچنین تجهیزات دومنظوره‌ای موسوم به BeiDou در ایستگاه‌های قطب جنوب نصب کرده است تا بتواند دقت نقشه‌های آب‌و‌هوایی را بهبود بخشد. استفاده از چنین فناوری‌هایی می‌تواند دقت موشک‌های بالستیک را نیز بهبود بخشیده و به موازات روند رو به رشد گسترش پایگاه‌های حسگر چینی در آمریکای جنوبی پیش رود.

برای خواندن متن کامل گزارش، اینجا را بخوانید.