انقراض استارتاپ‌ها، خیلی دور خیلی نزدیک

ندا اظهری، مترجم: اکوسیستم استارتاپی شبکه پویایی از هویت‌ها، سازمان‌ها و منابع است که از رشد و موفقیت شرکت‌های استارتاپی در صنایع و مناطق جغرافیایی خاصی حمایت می‌کند. این اکوسیستم شامل طیف گسترده‌ای از سهامداران از قبیل کارآفرینان، سرمایه‌گذاران، منتور‌ها (هدایتگر)، موسسات آموزشی، آژانس‌های دولتی، شرکت‌ها و ارائه‌دهندگان خدمات می‌شود که تمام آنها نقش مهمی در تقویت نوآوری، کارآفرینی و توسعه اقتصادی ایفا می‌کنند. در‌واقع استارتاپ‌ها شرکت‌های نوپایی هستند که ایده‌های نوآورانه و مدل‌های تجاری را ایفا می‌کنند. در سال‌های اخیر با توجه به گرایش افراد به کارآفرینی، دنیا شاهد رشد و توسعه چشمگیر استارتاپ‌ها بوده و هر سال نیز بر تعداد استارتاپ‌ها افزوده می‌شود، اما برخی کارشناسان پیش‌بینی کرده‌اند که روند افزایش استارتاپ‌ها معکوس شده و انقراضی بزرگ در راه است.
چند شرکت از باارزش‌ترین شرکت‌های دنیا که در قالب استارتاپ فعالیت خود را آغاز کرده‌اند، از سوی کارآفرینان بانفوذی چون استیو جابز، ایلان ماسک و مارک زاکربرگ تاسیس شده‌اند. هدف از راه‌اندازی این شرکت‌های استارتاپی، تاثیرگذاری فوری و تسلط بر بازار است. استارتاپ‌های ارزشمند به یونیکورن شناخته می‌شوند که آمریکا و چین دارای بیشترین تعداد استارتاپ‌های یونیکورن در جهان هستند، اما در این بین آمریکای‌لاتین، فعال‌ترین مناطق استارتاپی دنیا را در اختیار دارد. به‌طورکلی سه اکوسیستم برتر استارتاپی دنیا به ترتیب سیلیکون ولی، نیویورک سیتی و لندن هستند. سانفرانسیسکو که سیلیکون ولی را در خود جای داده، همچنان به‌عنوان برترین شهر استارتاپی دنیا پیشتاز است. درمجموع بیش از 150 میلیون استارتاپ در دنیا وجود دارند. طبق آمار ارائه شده سالانه حدود 50 میلیون استارتاپ جدید شکل می‌گیرند اما تنها 10 درصد از آنها قادرند در درازمدت به حیات خود ادامه دهند و درواقع می‌توان گفت که 90 درصد استارتاپ‌ها در مدت‌زمان کوتاهی پس از شکل‌گیری از بین می‌روند. مهم‌ترین دلیل شکست استارتاپ‌ها تمام شدن منابع مالی و نداشتن تقاضا برای بازار فروش محصولات هستند. از آنجایی که به‌طور متوسط دو تا سه سال زمان لازم است تا استارتاپ‌ها به سوددهی برسند، حجم زیادی از این شرکت‌های نوپا در این بازه زمانی از بین می‌روند.
بعد از آمریکای‌شمالی که بالاترین تعداد استارتاپ‌ها را در خود جای داده، آسیا و اروپا رده‌های بعدی را به خود اختصاص داده‌اند. شرکت استارتاپی «بایت دانس» یک شرکت فناوری چینی است که چند سیستم‌عامل محتوا با قابلیت یادگیری ماشینی را اداره می‌کند. این شرکت تا سپتامبر 2023، ارزشمندترین استارتاپ‌های دنیا را با ارزش 220 میلیارد دلاری در اختیار دارد. با رونق گرفتن حوزه‌های مالی و هوش مصنوعی، شواهد هم حکایت از آن دارد که استارتاپ‌های با موضوع بلاکچین، تجارت الکترونیک، هوش مصنوعی و فینتک در سال‌جاری رشد سریعی داشته‌اند. از آنجایی که اشتغال دنیا به‌سمت کارآفرینی و کارهای مهارتی حرکت کرده، حدود 15.4 درصد از کل جمعیت آمریکا در حوزه‌های استارتاپی فعالیت می‌کنند و بزرگ‌ترین کاری که انجام می‌دهند، یافتن مسائل واقعی و حل آنهاست که جزء بزرگ‌ترین چالش‌های پیش‌روی استارتاپ‌های دنیا به‌شمار می‌رود. آمارها از استارتاپ‌های دنیا نشان می‌دهد که قریب‌‌به 60 درصد استارتاپ‌ها به‌طور خانگی فعالیت می‌کنند. به‌طورکلی کمتر از 10 درصد استارتاپ‌هایی که جذب سرمایه می‌کنند، قادرند با موفقیت وارد فاز دوم سرمایه‌گذاری شوند. متوسط سرمایه‌ای که این شرکت‌ها در فاز C جذب می‌کنند حدود 50 میلیون دلار برآورد شده است.
حدود 190 هزار شغل بین ژانویه 2022 تا مارس 2023 در آمریکا با فعالیت استارتاپ‌ها جان گرفته‌اند که معادل 25 شغل به ازای هر استارتاپ است. طبق آمار ارائه شده، تنها در سال 2020 حدود 3 میلیون و 114 هزار و 111 شغل جدید در آمریکا ایجاد شد. در‌حال‌حاضر حدود 33 میلیون و 200 هزار کسب‌وکار کوچک در آمریکا حضور دارند و همین کسب‌وکارهای کوچک 99.9 درصد کسب‌وکارهای آمریکایی را تشکیل می‌دهند. اندازه بازار یونیکورن‌های حوزه تجارت الکترونیک دنیا 114 میلیارد دلار برآورد شده است. استارتاپ‌های یونیکورن در حوزه‌های مالی و بیمه با 526 میلیارد دلار، بزرگ‌ترین ارزش بازار را در اختیار دارند. تنها 40 درصد استارتاپ‌ها سودده بوده و یک‌سوم استارتاپ‌ها همچنان به زیان مالی خود ادامه می‌دهند. آمارها نشان می‌دهد اکثریت کارآفرینان آمریکایی را فارغ‌التحصیلان دانشگاه استنفورد تشکیل می‌دهند.
همان‌طور‌که گفته شد تنها 10 درصد استارتاپ‌ها در درازمدت به حیات خود ادامه می‌دهند و مابقی شرکت‌های نوپا در طول مسیر از گردونه رقابت حذف می‌شوند. محققان و کارشناسان در بررسی‌های انجام شده به این نتیجه رسیده‌اند که 34 درصد شرکت‌های استارتاپی تنها به‌دلیل نبود تقاضا برای محصول تولید شده، حذف شده و از بین می‌روند. بعد از این دلیل بازاریابی مشکلات و چالش‌ها با 22 درصد در رده دوم قرار گرفته است. مشکلات گروهی با 18 درصد؛ مشکلات مالی با 16 درصد؛ مشکلات فنی با 6 درصد؛ مشکلات حقوقی و مشکلات عملیاتی هر کدام با 2 درصد در رده‌های آخرین مشکلات استارتاپ‌ها قرار می‌گیرند. حتی با جریان نقدینگی محدود 82 درصد کارآفرینان موفق مدعی هستند برای موفق ماندن استارتاپ خود به ویژگی‌های ضروری و تجربه نیاز دارند؛ از این رو به‌واسطه تجربه‌ای که موسسان کسب‌وکارهای موفق از شرکت‌های قبلی به‌دست آورده‌اند، 30 درصد شانس این را دارند که این موفقیت خود را تکرار کنند. بررسی‌ها نشان داده است شناسایی تقاضای محصول در بازار می‌تواند 34 درصد شرکت‌ها را از خطر شکست و حذف شدن نجات دهد. کارآفرینانی که زودتر از آنچه تصور می‌شود، شکست می‌خورند، 20 درصد احتمال موفقیت دارند در‌حالی‌که کارآفرینان موفق تنها از 18 درصد شانس موفقیت برخوردارند. در این میان طبق آمار 43 درصد کارآفرینان آمریکایی از شکست استارتاپ خود ابراز نگرانی می‌کنند. این در حالی است که 51.3 درصد از شرکت‌های استارتاپی در پنج سال پس از شکل‌گیری زنده می‌مانند. 80 درصد از استارتاپ‌های تجارت الکترونیک کارشان به شکست می‌رسد و 20 درصد از آنها عاقبت خوبی پیدا می‌کنند و موفق می‌شوند. همچنین 75 درصد از استارتاپ‌های حوزه فینتک، 80 درصد استارتاپ‌های حوزه سلامت و 60 درصد استارتاپ‌های حوزه فناوری‌های آموزشی با شکست مواجه می‌شوند.
(نمودار شماره 2)

«رویترز» در مارس 2023 اعلام کرد مدیران فناوری، سرمایه‌گذاران خطرپذیر و بنیانگذاران برجسته ازجمله «سام آلتمن»، مدیرعامل شرکت OpenAI، بعد از سقوط بانک سیلیکون ولی برای باقی ماندن در گردونه رقابت غول‌های فناوری تلاش می‌کنند. ورشکستگی این بانک بسیاری از استارتاپ‌های فناوری را تحت تاثیر قرار داد و به‌نوعی بزرگ‌ترین ورشکستگی آن از زمان بحران مالی 2008 به‌شمار می‌رفت. این ورشکستگی، بازارهای جهانی را متلاطم کرد، سهام بانکی را تحت‌الشعاع قرار داد و کارآفرینان فناوری کالیفرنیا را نگران چگونگی پرداخت حقوق و دستمزدها کرد. همین امر باعث شد تا استارتاپ‌های قدرتمندتر به کمک استارتاپ‌های نوپا بیایند و به آنها در پرداخت حقوق و دستمزد کارکنان‌شان کمک کنند تا بتوانند پابرجا بمانند. حدود 220 هزار کارگر در طوماری که امضا کردند، از وزیر خزانه‌داری آمریکا خواستند تا از سپرده‌گذاران که اغلب مشاغل کوچک هستند، حمایت کنند. آنها در این طومار هشدار داده بودند که بیش از 100 هزار شغل در معرض نابودی قرار دارد اما متاسفانه پاسخی از بانک سیلیکون ولی دریافت نکردند. در این میان سرمایه‌گذاران خطرپذیر به استارتاپ‌ها توصیه کردند که به‌دنبال جایگزین‌های دیگری باشند تا از آن طریق بتوانند نقدینگی خود را در کوتاه‌مدت تامین کنند. اوضاع آشفته‌ای که از اوایل 2023 بر بانک سیلیکون ولی حاکم شد، شرایط را برای شرکت‌های نوپای استارتاپی تیره و تار کرد و از آنجایی که سرمایه‌گذاران خطرپذیر قادر نبودند به‌صورت کامل از استارتاپ‌ها حمایت کرده و خلأ مالی آنها را برطرف کنند، گمانه‌زنی بسیاری از کارشناسان حکایت از آن دارد که استارتاپ‌ها تا مرز انقراض پیش خواهند رفت.

برای خواندن متن کامل گزارش، اینجا را بخوانید.