سارا طاهری، خبرنگار گروه دانشگاه: چند روز پیش خبر رسید که ثبت‌نام دانشجویان دانشگاه آزاد در سامانه «مهارت‌یار» آغاز شده است. شاید بعد از شنیدن این خبر برای خیلی‌ها این سوال پیش آمده باشد که طرح مهارت‌یار چیست و قرار است دقیقا چه اتفاقی بیفتد. مسئولان دانشگاه آزاد که مدتی است بحث مهارت‌آموزی را در دانشگاه با توجه بیشتری دنبال می‌کنند، حالا در آخرین اقدام خود می‌خواهند دانشجویانی که به یک یا چند مهارت مسلط هستند را انتخاب کنند تا این دانشجویان بتوانند مهارت خود را به سایرین منتقل کنند. در واقع دانشگاه آزاد با این طرح می‌خواهد روی دانشجویان مستعد با هدف افزایش سطح توانمندی‌های مهارتی آنها در راستای تربیت استاد ماهر سرمایه‌گذاری کند. در این طرح دانشجویان مقاطع کارشناسی، کارشناسی‌ارشد و دکتری دانشگاه آزاد که مسلط به یک یا چند مهارت هستند می‌‌توانند با ورود به سایت باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان به نشانی bpj. iau. ir برای ثبت‌نام و بارگذاری مدارک لازم اقدام کنند. البته در طرح دستیار مهارتی، باشگاه پژوهشگران طرف عرضه است یعنی سامانه ثبت‌نام توسط این باشگاه راه‌اندازی شده اما ارزیابی دستیاران مهارتی و تصمیم‌گیری درخصوص اینکه بر سر کدام کلاس حاضر شوند با معاونت علوم تربیتی و مهارتی این دانشگاه است. ثبت‌نام طرح مهارت‌یاری برای نیمسال اول سال تحصیلی 1403-1402، از بیست و پنجم مهرماه شروع شد و تا پنجم آبان ماه ادامه پیدا کرد که البته با توجه به استقبال دانشجویان حالا تا پانزدهم آبان ماه هم تمدید شده است. در همین مدت کوتاه نیز بیش از چهارهزار نفر در سامانه مهارت‌یار ثبت‌نام کرده‌اند. روند ثبت‌نام و تایید نیز به این صورت است که با بررسی و صحت‌سنجی مندرجات آموزشی ثبت‌شده توسط باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان محل تحصیل دانشجو‌، اطلاعات دانشجویان متقاضی، به واحدهای پیشنهادی محل تدریس ارسال می‌شود. نتیجه مهارت‌یاری آنان مشخص و در برنامه دروس آموزشیار واحدهای دانشگاهی محل تدریس ثبت خواهد شد و سپس مهارت‌یاران، به‌عنوان مدرس بر سر کلاس حاضر می‌شوند. در این گزارش با محمدعلی نادی‌خوراسگانی، معاون علوم تربیتی و مهارتی دانشگاه آزاد و حامد حسن‌پور، رئیس باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه درخصوص جزئیات این طرح به گفت‌وگو نشسته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
حامد حسن‌پور، رئیس باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد نیز درخصوص هدف از طرح مهارت‌یار توضیح داد: «دانشگاه آزاد، در برنامه تحول و تعالی پنج‌ساله خود به دنبال تغییر ساختار آموزشی خود از دیدگاه محتوا، روش یادگیری و هرم نیروی انسانی است. این دانشگاه از دیدگاه محتوا، به دنبال ایفای نقش فعال و مستمر در جامعه است. این موضوع با آموزش نیازهای واقعی امروز و فردای جامعه به دانشجویان میسر می‌شود. بسیاری از این نیازها، نیازهایی مهارتی است که به صورت سنتی در دانشگاه مغفول مانده است.»
به گفته او «از دیدگاه روش یادگیری، سیاست دانشگاه براساس آموزش در حین ارائه خدمت به جامعه است. این روش آموزش که در بعضی رشته‌های دانشگاهی نظیر آموزش پزشکی کاملا شناخته‌شده و جا افتاده است، نیازمند تطبیق به شرایط رشته‌های دیگر دانشگاهی است، اما روح آن حضور دانشجویان در عرصه تخصصی در جامعه در کنار اساتید خود و در زمان تحصیل است. برای این امر، دانشگاه نیاز به مهارتی کردن اساتید خود در حوزه تخصصی و به علاوه، این فعالیت نیاز به نگاه مهارت‌ورزی به آموزش دانشگاهی دارد. جنبه سوم نیز استفاده صحیح از ظرفیت بسیار بالای نیروی انسانی دانشگاه آزاد، اعم از دانشجویان و اعضای هیات‌علمی است که طرح مهارت‌یار به بخش جریان‌سازی یادگیری مهارت از دانشجو به دانشجو نظر دارد. یکی از سوالاتی که مطرح است نحوه اجرای طرح مهارت‌یار است؛ در این طرح، به صورت خلاصه باید گفت هر دانشجویی که مهارت و توانایی‌‌ در حوزه‌های مهارتی دارد، می‌تواند مهارت خود را به دیگران آموزش دهد. آن طور که حسن پور گفته است، کارورز مهارتی که خود دانشجو است، به‌عنوان اخذ جایزه تحصیلی، از مزایای طرح نظیر کمک‌هزینه تحصیلی بهره‌مند می‌شود و توانایی مدرسی خود را نیز با استفاده از دوره‌های توان‌افزایی برای مدرسان به‌عنوان بخش نظری دوره افزایش می‌دهد. در طول دوره نیز از حمایت و پشتیبانی استاد پشتیبان خود بهره‌مند خواهد بود.»
او گفت: «از سوی دیگر، دانشجویان مهارت آموز، به صورت عملی به توانایی‌های مهارت‌یار خود دست پیدا می‌کنند. نکته قابل توجه اینکه متقاضیان این طرح می‌توانند دانشجویان دکتری، کارشناسی‌ارشد و کارشناسی دانشگاه آزاد باشند و از دیدگاه مقطع تحصیلی مهارت‌یاران عملا محدودیتی نیست.»
به گفته رئیس باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد، مهارت‌یاران پس از 24 واحد کارورزی مدرسی در یکی از واحدهای دانشگاهی دانشگاه آزاد و دو واحد دوره توان‌افزایی (یک بخش نظری-یک بخش عملی)، موفق به کسب گواهینامه دوره ویژه مدرسی مهارتی می‌شوند که مزایایی را برای ادامه حضور حرفه‌ای آنها در کسوت مدرس مهارتی در دانشگاه آزاد به همراه خواهد داشت. بخش نظری مهارت‌یاران شامل 12 ساعت مهارت‌های یاددهی ویژه مربیان مهارتی و ۲۸ ساعت آموزش تخصصی مربیگری دروس مهارتی رشته خاص است که شامل دوره‌های مهارتی یاددهی در مدرسه عالی مهارتی دیداکتیک و دوره‌های تخصصی تربیت مربی مهارتی در مدرسه عالی تربیت مربی مهارتی در واحدها و مراکز دانشگاهی است.
حسن‌‌پور همچنین در پاسخ به این سوال که ظرفیت کمی برنامه دوره ویژه مهارت‌یاری چقدر است، توضیح داد: «این ظرفیت با توجه به نیاز واحد و گروه تخصصی متغیر و بیشتر در رشته‌های پرمخاطب دوره‌های کاردانی و کارشناسی متمرکز است تا استادان آینده در این رشته‌ها برای فردای کشور تامین شود. پیش‌بینی می‌شود براساس نیازسنجی انجام شده در کشور، مجموع این ظرفیت از پنج تا 10 هزار مهارت‌یار از میان دانشجویان متقاضی باشد. با توجه به اینکه در بسیاری از رشته‌های دانشگاهی در مقاطع کاردانی و کارشناسی، از اساتید مدعو استفاده شده است که ارتباط سازمانی با دانشگاه آزاد ندارند، بخشی از این ظرفیت به مهارت‌یاران اختصاص داده شده است.»
به گفته او اگرچه پیش از این نیز تدریس دانشجویان برای مقاطع دیگر وجود داشته و به‌عنوان حق‌التدریس تلقی می‌شد، اما برنامه حاضر برای دانشجویان یک دوره آموزشی نظری- عملی، از طریق کار واقعی در محیط آموزشی به‌شمار می‌رود و به‌دنبال تربیت مدون مدرسان قابل اتکا برای آینده کشور است و گواهی ویژه مدرسی اعطا شده راه را برای رسمی کردن این فرآیند در دانشگاه آزاد و در کشور مهیا می‌کند.
یکی از سوالاتی که شاید برای دانشجویان مطرح باشد این است که حداقل شرایط تخصصی لازم برای انتخاب متقاضیان به‌عنوان مهارت‌یار چیست؟ دانشجویانی که به‌عنوان مهارت‌یار انتخاب می‌شوند یا باید گواهی از سازمان آموزش فنی‌و‌حرفه‌ای کشور یا مراکز بین‌المللی مورد تایید داشته باشند یا سوابق تجربی مفید در حرفه مربوطه. همچنین جواز کسب یا گواهی فعالیت صنعتی‌/خدماتی در حرفه مربوط، گواهینامه دوره‌های ضمن ‌خدمت معتبر در رشته مهارتی مرتبط، سوابق داوری در مسابقات و رویدادهای مهارتی در سطوح استانی، ملی و بین‌المللی، رتبه در مسابقات و رویدادهای مهارتی استانی، ملی و بین‌المللی، راه‌یافتگان به مرحله ملی و بین‌المللی مسابقات و رویدادهای مهارتی و مدرس و آزمون‌گر مورد تایید سازمان آموزش فنی‌و‌حرفه‌ای کشور یا مراکز بین‌المللی مورد تایید از دیگر شروط پذیرش دانشجویان به‌عنوان مهارت‌یار است. آن‌طور که حسن‌پور گفته است تمام دانشجویان فعال دوره دکتری، کارشناسی‌ارشد و کارشناسی (پیوسته و ناپیوسته) دانشگاه آزاد که ترم اول تحصیل خود را گذرانده‌اند تا زمان تسویه‌حساب با دانشگاه می‌توانند در این برنامه ثبت‌نام کنند و دروس و واحدهای دانشگاهی پیشنهادی خود را برای آموزش مهارتی اعلام کنند و در‌صورت انتخاب متقاضیان به‌عنوان مدرس درس از سوی واحدهای دانشگاهی به‌عنوان مهارت‌یار انتخاب شوند.

برای خواندن متن کامل گفت‌وگو، اینجا را بخوانید.