راه سینمای ملی از مدرسه می‌گذرد

میلاد جلیل‌زاده، خبرنگار گروه فرهنگ:چهلمین جشنواره فیلم کوتاه تهران به ایستگاه پایانی‌اش رسید؛ جشنواره‌ای که پاتوق ناب‌ترین آدم‌های عاشق سینما بود و بوی تجربه و علاقه و‌ انگیزه را در خالص‌ترین شکل به مشام می‌رساند. هم جشنواره مستند حقیقت و هم جشنواره فیلم کوتاه تهران، صف‌هایی را پشت سالن‌های نمایش به خودشان می‌دیدند که چندسالی است حتی در جشنواره فجر هم به‌سختی می‌شود نمونه‌هایش را سراغ گرفت اما مدیریت قبلی وزارت فرهنگ شیوه‌هایی را در اداره این دو رویداد به کار گرفت که باعث کسادی آنها شد. رویکردی که سینما را هرچه بیشتر به‌سمت لوکس شدن می‌برد و مخاطبان سینما را در کسانی که پاتوق‌شان پاساژ‌ها و مال‌های بزرگ کلانشهرها بود متمرکز می‌کرد، با پدیده‌هایی که سینما را به شهرستان به جنوب شهر و کلا به فضای تجربی و صمیمی و خاکی انجمن‌ها و کارگاه‌ها و جمع‌های دوستانه و جوان می‌برد، همخوانی نداشت. از همین رو جشنواره‌هایی که دیدن فیلم در آنها مجانی بود یا بهای بلیت بسیار کمی داشت، پولی و گران شدند؛ طوری که انگار مدیران فرهنگی نمی‌خواستند این رونق ادامه داشته باشد و تمرکزشان روی رونق‌بخشی به حیطه‌های دیگر و فضاهای دیگر سینما بود و به علاوه، شهریه انجمن سینمای جوان را بالا بردند که باعث شد هم نسبت فیلمسازان شهرستانی به پایتخت‌نشین‌ها پایین بیاید و هم کفه آموزشگاه‌های خصوصی با آن شهری‌های بالا سنگین‌تر شود. قبل از روی کار آمدن آن دولتی که چنین سیاست‌هایی داشت هم همه چیز انجمن همان‌طور نبود که باید باشد، اولا جوان‌های مشتاق در سرتاسر ایران به مراکز انجمن می‌آمدند، آموزش می‌دیدند و بعضی‌هایشان استعداد بسیار بالایی از خودشان نشان می‌دادند اما راهی به سینمای بلند پیدا نمی‌کردند. به‌عبارتی کارگردان شدن در سینمای ایران هیچ ربطی به استعداد افراد نداشت و این کیفیت فیلمسازی کشور را به شکل محسوسی پایین آورده بود، ثانیا در فضای داخلی خود انجمن هم چند کلیشه شناخته‌شده برای فیلمسازی وجود داشت که بیرون زدن از قالب آن، نه راحت بود و نه توفیقی برای یک فیلمساز ایجاد می‌کرد. در دوره جدید اهمیت و اعتبار مجددا به جشنواره فیلم کوتاه تهران برگشت؛ همان‌طور که مراکز انجمن در شهرستان‌ها دوباره فعال و پررونق شدند. دوباره صف‌های شلوغ جشنواره برای دیدن فیلم‌های کوتاه تشکیل شد و بوی روزهای اوج را به مشام رساند و داخل هر سالن هم بین فیلم‌ها می‌شد آثاری از سرتاسر ایران را دید. هنوز هم تعداد بچه‌های پایتخت در جشنواره بالاست و هنوز سینمای شهرستان به فعال‌سازی تمام ظرفیت‌هایش نرسیده اما رویه‌ای که در پیش گرفته شده، امیدوار‌کننده است. نکته‌ای که دو دوره اخیر را نه‌تنها نسبت به هشت دوره‌ای که دولت قبل برگزار کرد، بلکه حتی نسبت به روزهای خوب جشنواره فیلم کوتاه و خود انجمن متمایز می‌کند؛ اولا باز کردن راهی از وادی فیلم کوتاه به دنیای فیلمسازی بلند و حرفه‌ای است و ثانیا تنوع ژانر و شکستن کلیشه‌های واحد. به‌عبارتی آن دو ایرادی که از ابتدا نسبت به انجمن گرفته می‌شد حالا مورد توجه مدیران جدیدش قرار گرفته و در جهت رفع آن تلاش‌هایی کرده‌اند. یک ویژگی ممتاز دیگر در این دوره هم هدایت فیلمسازان جوان از تابوشکنی‌های جنسی و اخلاقی به‌سمت جسارت سیاسی است. امسال پنج یا شش فیلم کوتاه با موضوع اتفاقات پسامهسا در سال ۱۴۰۱ داشتیم و این روند اگر ادامه پیدا کند، بچه‌های فیلم کوتاه کم‌کم یاد می‌گیرند که شجاعت و البته ظرافت به خرج دهند و درخصوص این موضوعات حرف بزنند و این قطعا بهتر از آن است که فکر کنند با چند تابوشکنی جنسی و اخلاقی، نمایشی از جسارت را ارائه داده‌اند.

برای بررسی چند فیلم از جشنواره چهلم فیلم کوتاه تهران، اینجا را بخوانید.