زهرا رمضانی، خبرنگار گروه دانشگاه: وظیفه تامین مالی پروژه‌های کوچک و بزرگ فناورانه دانشگاه آزاد اسلامی برعهده مجموعه‌ای است که با عنوان صندوق غیردولتی پژوهش و فناوری شناخته می‌شود. درحال حاضر به‌عنوان بزرگ‌ترین صندوق غیردولتی پژوهش، سرمایه‌ای بالغ بر مبلغ ۳۷۴ میلیارد تومان دارد و مجددا بر افزایش آن خیز برداشته است. در روزهای برگزاری چهارمین رویداد ملی عصر امید در گفت‌وگو با عسکری‌غلامزاده، مدیرعامل صندوق پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد آخرین تحولات این مجموعه را مورد بررسی قرار دادیم که در ادامه می‌خوانید.

هنوز برنامه‌ریزی خاصی برای عقد قرارداد در نمایشگاه عصر امید صورت نگرفته، رویکرد شما برای این دوره از نمایشگاه چیست؟
رویکرد ما برای حضور در این نمایشگاه دو حالت دارد. یا در این نمایشگاه مستقر می‌شویم و غرفه داریم یا فعالیت‌های مرتبط با بازاریابی را انجام می‌دهیم. وقتی مساله را در هیات‌مدیره مطرح کردیم، عنوان کردند که ما غرفه‌داری را انجام دهیم و بحث بازاریابی برای خدمات صندوق را هم داشته باشیم. البته داده جامعی قبل از برگزاری این رویداد به ما داده نشده که بدانیم امروز با چه شرایطی روبه‌رو هستیم و طبیعتا اگر این داده‌ها قبل از نمایشگاه در اختیار ما قرار می‌گرفت، می‌توانستیم غربال اولیه را انجام دهیم و در نمایشگاه هم هدفمند شرکت کنیم. این مساله در رویداد قبلی هم مورد انتقاد بوده، یعنی هم رویداد ملی که یکی دو ماه قبل برگزار شد و هم سه دوره بعد بنا باید این‌طور انجام می‌شد که اطلاعات مربوط به شرکت‌ها از قبل باید برای نهادهایی مثل ما روشن باشند. طبیعتا اگر این کار انجام نشود ما خالی از ذهن به نمایشگاه می‌آییم و بر همین اساس هم بازاریابی می‌کنیم. از آنجایی که نمی‌خواهیم ظرفیتی وجود نداشته باشد که درباره آن اطلاع‌رسانی نشود، ما تیم‌هایمان را به نمایشگاه می‌آوریم یعنی هم تیم ارزیابی، هم تیم مالی، توسعه و سرمایه گذاری‌مان را در این رویداد داریم. البته دیروز اولین روز نمایشگاه بود، هرچند یک‌سری کارها می‌توانست قبل از شروع رویداد اتفاق بیفتد و در رویداد بحث قرارداد اعطای تسهیلات و مشارکت مدنی را داشته باشیم.

صندوق پژوهش و نوآوری دانشگاه آزاد در چه پروژه‌هایی به‌طور خاص در حوزه هوش مصنوعی ورود داشته است؟
این بحث از سه سال قبل یعنی سال 99 که صندوق تشکیل شد. از همان ابتدا مطرح شد که آیا صندوق از حیث جغرافیا یا از حیث حوزه فعالیت محدود دارد یا خیر؟ تا الان محدودیتی برای صندوق وجود نداشته است. یعنی یک طرح اگر در حوزه اینتک در تهران باشد با طرحی که در حوزه کشاورزی در سیستان‌وبلوچستان باشد یا با طرحی که در حوزه مکانیک در خراسان‌رضوی باشد برای ما علی‌السویه است و باید آن را بررسی کنیم. در پاسخ به این سوال که آیا در حوزه هوش مصنوعی ورود کرده‌ایم هم باید بگویم که بله این اتفاق افتاده است. استارتاپی در این زمینه برگزار کرده و به نتیجه هم رسیدیم اما به دلیل برخی مسائل، حوزه دقیق کاری آن را نمی‌توانم بگویم اما در مدت هفت ماه هم تامین مالی شد و هم محصول کامل و امروز هم درحال فروش است. حوزه کشاورزی هم امروز مورد تمرکز صندوق است؛ چراکه سیاست دانشگاه آزاد براساس نگاهی که ریاست دانشگاه در نظر دارد تغییر کرده است، یعنی دیگر واحدهای دانشگاه آزاد مجاز نیستند که ظرفیت دانشگاه را در حوزه کشاورزی اجاره دهند. عمده این ظرفیت هم زمین است، البته شیلات، باغداری، زنبورعسل و دامداری هم جزء حوزه‌هایی است که بعد از این واحد دانشگاه باید در قالب هیات‌عاملی اداره شود؛ چراکه وقتی بحث اجاره پتانسیل‌های واحدهای دانشگاه آزاد به میان می‌آید معمولا آن انتظاری که از طرف مقابل وجود داشته محقق نشده است. از این رو بحث هیات‌عاملی در دستور کار است و یکی از خدماتی که ما برای آن تامین مالی را انجام داده‌ایم بحث احیای دامداری ورامین بود که عدد اولیه آن هم 57 میلیارد تومان برآورده شده و برای شروع کار 10 میلیارد تومان به این پروژه تزریق کرده‌ایم و کار شروع شده است. استان‌های مختلف هم امروز وارد شده و مجوز هیات عالی را از شورای عالی کشاورزی گرفته‌اند که یکی از اعضای این شورا هم صندوق دانشگاه آزاد است. همچنین استان‌های دیگری هم در صف هستند و امروز جلسه مصاحبه را با بعضی از مدیران این هیات‌عالی‌ها که از سوی استان‌های مربوطه معرفی شده‌اند خواهیم داشت. البته منظور فقط حضور صندوق نیست، بلکه دکتر طهرانچی تکلیف کردند که اعضای شورای عالی کشاورزی با این مدیران عامل مصاحبه داشته باشند. البته اینها بخش‌هایی هستند که در آنها متمرکز شده‌ایم و این‌طور نیست که دیگر بخش‌ها اهمیت نداشته باشند.

امروز غیر از بخش کشاورزی و هوش مصنوعی دیگر چه حوزه‌هایی در اولویت هستند؟
ما در حوزه شیلات و بحث پرورش ماهیان خاویاری هم ورود کرده‌ایم و 57 میلیارد تومان فعلا تزریق اولیه در این حوزه را داشتیم؛ بنا به دلایلی ریاست دانشگاه و هیات‌مدیره تاکید داشتند که این مساله رسانه‌ای نشود اما این اتفاق رخ داد. حوزه دیگر هم بحث گمرک است که آن را هم در حوزه سرمایه‌گذاری دنبال می‌کنیم. یکی دیگر از حوزه‌های ما بحث روشنایی است. این حوزه هم در قالب یک شرکت دنبال می‌شود. اخیرا هم یک شرکت با نمایندگی علوم‌وتحقیقات تحت عنوان شرکت توسعه آزاد پاسارگاد که یکی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری دانشگاه است با همکاری صندوق، برای سرمایه گذاری‌هایی که خاصه در واحد علوم‌وتحقیقات که جزء واحدهای مهم دانشگاه آزاد است، ایجاد شده و کارها را دنبال می‌کند.

این موارد اتفاقاتی است که در 6 ماه اخیر رخ داده است؟
بله، عمدتا این‌طور بوده است. ما بحث‌های مرتبط با طرح شیلات و دیگر طرح‌ها را از قبل داشته‌ایم اما اجرایی شدن آنها برای امسال بوده است.

بحث تفاهمنامه‌های استانی امروز در چه وضعیتی قرار دارد؟
هدف از سفرهای استانی سه رویکرد است. رویکرد اول این است که ما با ظرفیت‌های استانی آشنا شویم چراکه متاسفانه در داخل دانشگاه آزاد، داده جامعی از استان‌های مختلف نداریم و اگر هم این‌طور باشد، داده‌های آن به‌روز نیست. به‌طور مثال امسال شرکتی در استان‌های شمالی کشور داریم اما دیگر اطلاعاتی از اینکه بعد از چند سال این شرکت منحل شده یا منحل نشده در اختیار نداریم، یعنی عملا یا داده‌ای نداریم یا داده‌هایمان به‌روز نیست. رویکرد دوم این است که استان‌ها هم با صندوق و ظرفیت‌های آن آشنا شوند. امروز برخی از استان‌های ما پیشرو بوده، یعنی با نهادها و بازیگران فعال در اکوسیستم فناوری کار کرده‌اند و حتی برخی استان‌ها به حدی پیشرو بوده‌اند که سهام صندوق استانی خودشان را هم گرفته‌اند، اما عمده استان‌ها اصلا با ظرفیت حوزه فناوری و نهادهای بازیگر در آن آشنا نیستند. یعنی چون یکنواختی را در این حوزه شاهد نیستیم ریاست و اعضای هیات‌مدیره سفرهای استانی را تکلیف کردند. سومین رویکرد هم این بوده که با سفرهای استانی باب همکاری در قالب تفاهمنامه حداقل در مقام کاغذ شروع شود. در همین راستا یکی از خاستگاه‌هایی که امسال و در نیمه دوم سال 1401 جدی گرفته شد، بحث تاسیس نمایندگی‌های استانی صندوق بوده است. تصور می‌کنم در حال حاضر هفت نمایندگی در استان‌های مختلف داریم. نکته دیگر اینکه ما به 25 استان با احتساب تهران سفر کرده‌ایم. البته هنوز استان‌هایی مانند زنجان، خراسان‌شمالی، خراسان‌جنوبی، اردبیل، همدان، سمنان هنوز مانده است.

برنامه‌ریزی مشخصی برای سفر به این استان‌ها صورت گرفته است؟
پیش‌بینی‌مان این است که امسال سفرهایمان تمام شود؛ چراکه این کار از خودمان هم انرژی می‌گیرد و طبیعتا برای خود استان هم زحمت‌هایی را خواهد داشت. مساله مهم اینکه ما در رویدادهایی که برگزار می‌کنیم یا در فراخوان‌هایی که سال اول یعنی سال 1400 به صورت فراخوان طور جلو می‌رفتیم، می‌دیدیم که استان‌ها یا با بهانه یا با داشتن دلیل به این کار نمی‌پیوستند؛ یعنی دوستان علی‌رغم‌ اینکه در فضای مجازی به‌صورت جدی فعال هستیم، می‌گفتند در جریان فراخوان قرار نمی‌گرفتند از این رو برای اینکه دیگر این دلیل و بهانه‌ها را نداشته باشیم باید یک بار به تمام استان‌ها برویم و بعد از آن دیگر بحث ترویجی و تبیینی را نخواهیم نداشت. البته باید این را هم بگویم که سفر به 25 استان انرژی زیادی از ما گرفت چراکه هم با هیات‌رئیسه استان برای روشنگری جلسه می‌گذاریم، هم بازدیدی از ظرفیت فناوری هر استان داشته و داریم. امیدواریم سفر به مابقی استان‌ها هم تا پایان سال انجام شود. البته باید این را هم بگویم چون برای استان این سفر زحمت دارد، به آنها تکلیف نمی‌کنیم بلکه از آنها می‌خواهیم هر زمانی که شرایطش را دارند این کار را انجام دهیم. از سوی دیگر ما اقتضائات استانی را نمی‌دانیم و برای اینکه حضور ما با دیگر برنامه‌های استانی تداخلی نداشته باشد تعیین زمان را به آنها واگذار کریم. البته با تک‌تک استان‌ها نامه‌نگار ی کرده‌ایم و برخی از استان‌ها هم پیگیر بوده‌اند که بعضا به دلیل حجم کارها ما زمان کافی برای انجام آن را نداشته‌ایم.

بودجه دانشگاه در شهریورماه نهایی و با این اتفاق حرکت دانشگاه در یک سال کار آتی مشخص می‌شود، فضای صندوق در سال آینده به‌ویژه در 6 ماه دوم امسال براساس چه معیاری دنبال می‌شود؟
امروز چون صندوق بین خدماتش، خدمت سرمایه‌گذاری حقوقی را بیشتر پررنگ کرده، پیش‌بینی‌مان این است که یک‌ پرش خوبی بین شرکت‌ها رخ دهد. ما حدود هفت شرکت‌مان ثبت و به رسمیت رسیده و کارها برای ثبت هشتمین شرکت هم در حال انجام است و راهبری این شرکت‌ها برای ما موضوعیت و اولویت است. در کنار آن بحث تسهیلات و ضمانتنامه را هم دنبال می‌کنیم. مساله دیگر اینکه در افزایش سرمایه مجددی که داشتیم می‌بینیم که بخش مالی دانشگاه آزاد تشریفات قانونی آن را دنبال می‌کند و امیدواریم در یک ماه آینده این اتفاق رخ دهد. البته شنیده‌ایم که کارگروه صندوق پژوهش و فناوری یک سقف 600 میلیارد تومانی برای صندوق‌ها در نظر گرفته است که البته جایی هم آن را ابلاغ نکرده‌اند و ما همکار را معطل آن نگه نداشته‌ایم؛ یعنی ما بحث افزایش سرمایه را یا برای 724 میلیارد یا 801 میلیارد تومان دنبال می‌کنیم که البته اولویت‌مان برای 801 میلیارد تومان است و امیدواریم دوستان دست‌اندرکار به‌ویژه روح الله دهقانی‌فیروزآبادی، معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور که خودش هم از خانواده دانشگاه آزاد بوده همراهی لازم را با این کار داشته باشد.

موضوع سقف تاکنون به‌صورت رسمی ابلاغ شده است؟
مساله همین است. مگر می‌توان برای نهادی سقفی تعیین کرد اما آن را به همان سازمان مربوطه ابلاغ نکرد؟ البته اگر هم ابلاغ شده باشد این سوال را داریم که همیشه تلاش این بوده که کف سرمایه را برای صندوق‌ها ایجاد کنند و حالا چرا برای سقف، محدودیت گذاشته‌اند؟ البته یک دلیل واهی هم در برخی گعده‌ها شنیدیم مبنی‌بر اینکه ممکن است این فضا ایجاد شود که صندوق‌ها خیلی بزرگ شوند و دیگر نتوانند آن را کنترل کنند درحالی‌که باید این را هم گفت ما صندوقی در اندازه صندوق پژوهش و نوآوری دانشگاه آزاد نداریم و همین الان هم با سرمایه 374 میلیارد تومانی اول هستیم. صندوق دومی که در کشور است که صندوق وزارت نفت بوده و سرمایه‌اش هم 207 میلیارد تومان است و بعد از آن هم صندوق نوین است که سرمایه‌اش 180 میلیارد تومان است، بقیه صندوق‌ها اصلا سرمایه‌شان زیر 100 میلیارد تومان است که عمده آنها هم زیر 50 میلیارد تومان قرار می‌گیرد. یعنی پیش‌بینی می‌کنیم در بحث صندوق‌ها با یک فراوانی 60 تا 70 درصدی برای صندوق‌ها با اعتبار زیر 50 میلیارد تومان روبه‌رو هستیم و ما تنها یک صندوق داریم که برای خود اکوسیستم هم اعتبار محسوب می‌شود. همچنین نیاز داریم برای وی‌سی‌هایمان یک سرمایه‌گذاری بالای هزار میلیارد تومان تزریق کنیم و در کنار آن به جای اینکه تنها سرمایه‌گذاری کنیم باید افزایش سرمایه هم بدهیم که بتوانیم ظرفیت ضمانتنامه‌هایمان را هم افزایش دهیم. وقتی این اتفاق افتاد، سرمایه گذاری حقوقی‌مان را نیز انجام می‌دهیم، یعنی با یک تیر چند نشان می‌زنیم. اما بعضا می‌بینیم که برخی دوستان مسائلی را مطرح می‌کنند که هیچ مبنایی ندارد یعنی نه در قانون ما برای این حوزه سقف گذاشته شده و حتی از نگاه اکوسیستم هم اگر بخواهیم نگاه کنیم، باید از افزایش سرمایه استقبال کنند اما متاسفانه تا امروز تنها در مقام گفتار بوده نه در مقام عمل، یعنی تا امروز به هیچ صندوقی هیچ ابلاغی نشده و امیدواریم این کارگروه با صندوق پژوهش و نوآوری دانشگاه آزاد همکاری لازم را داشته باشد.

بنابراین منتظر افزایش سرمایه صندوق در ماه‌های آتی باشیم؟
ما این کار را دنبال می‌کنیم. البته آقای خیاطیان، رئیس هیات عامل صندوق نوآوری و شکوفایی در جلسه‌ای که امسال با مدیران عامل صندوق‌های پژوهش و نوآوری داشت عنوان کرد که می‌خواهیم سقف برای صندوق‌ها بگذاریم و آن را روی هزار میلیارد تعیین کنیم اما منتظر هستیم تا ببینیم چه اتفاقی می‌افتد.