مصطفی قاسمیان، خبرنگار: قالب سریال همواره یکی از جذاب‌ترین، پربیننده‌ترین و طبعا مهم‌ترین قالب‌های برنامه‌سازی تلویزیونی در جهان بوده و هست. در میان برنامه‌های سازمان صداوسیما نیز این قالب همیشه جایگاه ویژه‌ای داشته و عملا هرگاه سریال‌های خوبی روی آنتن بوده، شمایل کلی تلویزیون نیز موفقیت‌آمیز جلوه کرده است. درحالی‌که در یک دهه اخیر نظرات منفی نسبت به مجموعه‌های تلویزیونی رسانه ملی بیش از گذشته به نظر می‌رسد اما گاه معیار کمی برای این نظرات وجود ندارد. در ماه‌های اخیر نظرسنجی‌های مرکز تحقیقات سازمان صداوسیما با نظم و شفافیت کمتری منتشر شده و آماری رسمی از بسیاری از سریال‌های پخش‌شده، در دسترس عموم قرار ندارد. اگرچه گاه ارقامی غیررسمی از نتایج منتشرنشده نظرسنجی‌ها درباره این آثار به گوش می‌رسد اما به نظر می‌رسد برای دریافت نظر عمومی درباره سریال‌های سیما چاره‌ای جز تکیه به آمارهای پلتفرم تلوبیون که آرشیو خوبی از سریال‌های تلویزیون را داراست وجود ندارد. در این گزارش آمار میزان بازدید سریال‌های تلویزیون در تابستان 1402 به‌صورت خالص (بدون احتساب خلاصه‌قسمت‌ها، پشت صحنه و تیزر) آمده است و برای معنادارتر شدن ارقام، مقایسه‌ای نیز با بازدید سریال‌های تابستان 1400 و 1402 تلویزیون به آن ضمیمه شده است.
تابستان 1402 در حالی پایان یافت که هشت سریال جدید ایرانی به‌طور کامل یا به‌اندازه‌ای قابل‌توجه در این فصل روی آنتن شبکه‌های یک، دو و سه سیما رفت. در این فصل سریال «عشق کوفی» با میانگین هر قسمت 123 هزار بازدید صدرنشین سریال‌های سیما بود و «بازپرس» با میانگین 121 هزار بازدید و با اختلافی اندک، جایگاه دوم را کسب کرد. البته طبق نتیجه نظرسنجی منتشرشده مرکز تحقیقات، بازپرس در جایگاهی بالاتر از عشق کوفی قرار گرفت. در آمار تلوبیون پس از این دو اثر، «نیکان» با میانگین 83 هزار بازدید، «سوران» با میانگین 69 هزار بازدید و «عاشورا» با میانگین 42 هزار بازدید در رتبه‌های سوم تا پنجم قرار گرفتند.«رحیل»، «همه‌گیری» و «جرس» نیز جذب کمتر از 30 هزار بازدید به ازای هر قسمت آمارهایی بسیار ضعیف به جا گذاشتند. با مجموع حدود 11 میلیون بازدید برای 157 قسمت پخش‌شده از این سریال‌ها میانگین 70 هزار بازدید برای هر قسمت از سریال‌های جدید ایرانی تلویزیون در تابستان 1402 ثبت شد. نکته قابل‌توجه آن که این رقم از میانگین ثبت‌شده در مدت زمان مشابه سال گذشته به شکل قابل‌توجهی کمتر است.
تابستان سال گذشته، 9 سریال از شبکه‌های اصلی تلویزیون پخش شدند که با آمار مجموع 22 میلیون بازدید، میانگین هر قسمت 102 هزار بازدید را ثبت کردند؛ رقمی که حدود 46 درصد بیشتر از میزان بازدید سریال‌های تابستان امسال است. در این سال «برف بی‌صدا می‌بارد» و «مستوران» با میانگین هر قسمت 361 هزار و 160 هزار بازدید در رتبه‌های اول و دوم پربازدیدهای تلوبیون قرار گرفتند. در تابستان 1400 نیز مجموعه «گاندو 2» با ثبت میانگین هر قسمت یک میلیون و 81 هزار بازدید، در رتبه اول قرار گرفت و پس از آن «دودکش 2» با ثبت 314 هزار بازدید میانگین، «افرا» با ثبت 188 هزار بازدید میانگین و «کلبه‌ای در مه» با ثبت 108 هزار بازدید میانگین در رتبه‌های دوم تا چهارم قرار گرفتند. یعنی دو سال پیش، چهار سریال تابستانی تلویزیون از مرز میانگین 100 هزار بازدید برای هر قسمت عبور کردند اما این رقم برای سال بعد از آن، به دو سریال کاهش یافت.
میزان بازدید از سریال‌های تابستانی از سال گذشته نسبت به امسال، در حالی 46 درصدی کاهش را تجربه کرده که این کاهش برای سال قبل از آن، بسیار بیشتر است و ظاهرا از نظر مخاطبان، وضعیت سریال‌ها در سال 1400 از 1401 هم خیلی بهتر بوده. به شکلی عجیب، میزان بازدید از سریال‌های ایرانی جدید شبکه‌های اصلی در تابستان 1400 با ثبت میانگین کلی هر قسمت 237 هزار بازدید، از دو برابر بازدید سریال‌های تابستانی 1401 هم بیشتر است؛ دقیقا132 درصد بیشتر. مجموعه این ارقام نشان می‌دهد محبوبیت سریال‌های تابستانی تلویزیون طی سه سال متوالی همواره در حال کاهش معناداری بوده است.
نکته مهم و ضروری در این مقایسه، آن که ممکن است گفته شود آن دسته از سریال‌های سیما که برای دو سال در پلتفرم تلوبیون در دسترس قرار داشته و دیده شده‌اند در تمام این دو سال درحال جذب مخاطب و افزایش میزان بازدید بوده‌اند بنابراین مقایسه آمار سریال‌های 1400 و 1401 با 1402 درست نیست. به عبارت دیگر، آمار هر سریال را باید با فاصله مشخصی از پایان آن بررسی کرد. در پاسخ باید گفت که کاهش آمار بازدید سریال‌ها در هر سال نسبت به سال قبل، آنقدر چشمگیر است که این میزان تفاوت در آن دیده نمی‌شود. به‌طور مثال، طبق آمار رسمی که بلاگ تلوبیون از سریال «راز ناتمام» چند روز پس از پایان پخش این اثر در تابستان 1401 منتشر کرد، این سریال (با احتساب خلاصه‌قسمت‌ها، پشت صحنه و تیزر) یک میلیون و 118 هزار بازدید گرفت اما این آمار پس از یک سال به یک میلیون و 259 هزار بازدید رسید، یعنی حدود 12 درصد رشد داشت. همچنین سریال «مستوران» نیز سه میلیون و 997 هزار بازدید داشت که بعد از یک سال، به چهار میلیون و 459 هزار بازدید رسید که این سریال نیز بعد از یک سال، با 11 درصد رشد آمار بازدید مواجه شده است. این در حالی است که میانگین بازدید سریال‌های 1401 حدود 46 درصد از میانگین بازدید سریال‌های 1402 بیشتر است و این رقم، با 11الی12 درصد افزایش طبیعی آمارها، اختلاف قابل‌توجهی دارد. روشن است که آمار سریال‌های تابستانی تلویزیون طی این سه سال با کاهشی محسوس مواجه بوده است.

برای خواندن متن کامل گزارش، اینجا را بخوانید.