رشد جمعیت مسلمانان در قاره آفریقا

فرهیختگان: سال 2015 مرکز تحقیقات پیو گزارش داد از 10 کشوری که بیشترین جمعیت مسلمان را در سال 2015 داشتند، سه کشور در آفریقا بودند: نیجریه (با حدود 90.02 میلیون مسلمان، 50 درصد از کل جمعیت)‌، مصر (83.87 میلیون، 95.1 درصد)، و الجزایر (37.21 میلیون، 97.9 درصد). این مرکز در تازه‌ترین گزارش خود اعلام کرده کشورهای جنوب صحرای آفریقا سهم فزاینده‌ای از اسلام جهانی را به خود اختصاص داده‌اند. بخشی از علل رشد اسلام در آفریقا به انقلاب اسلامی در ایران مرتبط است. انقلاب ایران به رهبری امام‌خمینی(ره) تاثیرات شگرفی در سراسر قاره آفریقا داشت. یورونیوز نوشته است تحقیقات نشان می‌دهد امام‌خمینی به‌نوعی باعث تجدید حیات «اسلام سیاسی» در آفریقا شده است. به‌خاطر تاثیرات انقلاب «اسلامی و ضدامپریالیستی» ایران، برخی از شهروندان مسیحی و سنی‌مذهب آفریقایی به مذهب شیعه گرویدند. به‌جز نیجریه که با حضور شیخ زکزاکی، جمعیت مسلمانان در آن رشد قابل‌توجهی پیدا کرد، در برخی کشورهای دیگر همچون تانزانیا جمعیت شیعیان در 4 دهه اخیر رشد قابل‌توجهی پیدا کرده است. گزارش‌های مرکز تحقیقات پیو، (PEW)، نشان می‌دهد که در طول چهار دهه تعداد شیعیان تانزانیا از پنج درصد به ۲۰ درصد کل جمعیت این کشور رسیده است. این در‌حالی است که اهل تسنن همچنان با ۴۰ درصد اکثریت جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند.
در میانه قرن بیستم میلادی مسیحیان نیجریه تصمیم به اخراج مسلمانان از مراکز آموزشی خود گرفتند. درنتیجه تعدادی از مسلمانان تصمیم گرفتند به شکل پنهانی فعالیت‌های اسلامی خود را انجام دهند. شیخ زکزاکی که مسئولیت بین‌الملل این گروه را برعهده گرفته بود و با وقوع انقلاب اسلامی و سفر به ایران به تشیع گروید. او سپس به همراه دوستان خود در گروه اسلامی، دست به سخنرانی و جذب مردم زد. در ادامه با توسعه فعالیت‌ها و برای محافظت از مردم، شیخ زکزاکی دست به ایجاد ساختارهایی زد. با توجه به فشار علیه شیعیان، سازمانی اقتصادی برای کاریابی شیعیان ایجاد شده و همچنین سازمان‌هایی مانند پزشکان برای گردهمایی پزشکان شیعه و هدایت آنها به اقدامات هماهنگ عام‌المنفعه تاسیس شد. با توانمند شدن و متمرکز شدن شیعیان، آنان برای توسعه بیش از پیش فعالیت‌هایشان آماده شدند. به‌دنبال فراگیری دعوت شیخ زکزاکی و جلب نگاه‌های کینه‌ورزانه تعداد شهدا به‌سرعت رو به فزونی گذاشت و این امر حمایت از خانواده شهدا را لازم کرد. سازمان شهدا با جمع‌آوری اعانه‌های مردمی، دست به حمایت از خانواده‌های شهدا در حوزه‌های مالی و آموزش فرزندان زد.
با افزایش شدید فشارهای نظامی و امنیتی ارتش، پلیس، تروریست‌ها و پروژه‌های رقیب، سازمان «حراس» برای مراقبت از اماکن و مراسم شیعیان ایجاد شد. نیروهای این سازمان به تجهیزات پیشرفته‌ای برای شناسایی بمب و سلاح مجهزند، اما خود به‌طور کلی فاقد سلاح هستند. این نیروها آموزش‌های نظامی ویژه‌ای دیده و دارای یونیفرم نظامی‌اند که در مراسم خاص در مقابل سران شیعه نیجریه رژه می‌روند. جمعیت شیعیان نیجریه تا 10 میلیون نفر تخمین زده می‌شود. در کنار این عده، بخش زیادی از اهل‌سنت نیجریه نیز بدون تغییر مذهب به‌سمت فعالیت‌های زکزاکی و سازمان‌های ایجادشده توسط وی جلب شده و برای او احترام بالایی قائلند. این افراد به‌لحاظ سیاسی و اجتماعی به بخشی از بدنه شیخ زکزاکی تبدیل شده‌اند که به آنها «اهل تسنن شیعه» می‌گویند. با توجه به گرایش بخشی از اهل سنت و حتی علاقه‌مندی قسمتی از مسیحیان به برنامه‌ها و دیدگاه‌های سیاسی و اجتماعی شیعیان نیجریه، تعداد مخاطبان شیخ زکزاکی در نیجریه به حدود 20 میلیون نفر می‌رسد. اکثریت جمعیت شمال نیجریه مسلمان بوده، شیعیان بیشتری در آن حضور دارند و تسلط دولت نیز بر آن کمتر است. از این رو شیعیان قادر به ایجاد ساختارهایی برای خود در این منطقه شده و آزادانه‌تر فعالیت می‌کنند. جوزف، زن یکی از اعضای امور آفریقا در بنیاد جیمز تاون و استادیار دانشگاه جرج تاون در آمریکا می‌گوید خارج از خاورمیانه هیچ کجا بیشتر از شمال نیجریه از ایدئولوژی انقلاب اسلامی ایران متاثر نشده است.

برای خواندن متن کامل گزارش، اینجا را بخوانید.