واردات مدال

آرمن ساروخانیان، خبرنگار: کاروان بحرین در بازی‌های آسیایی هانگژو عملکرد خوبی داشت و با 12 طلا، 3 نقره و 5 برنز در رتبه نهم جدول مدال‌ها ایستاد، ولی همه طلاهای این کشور با تکیه بر ورزشکاران دوتابعیتی به‌دست آمد. موفق‌ترین تیم بحرین دوومیدانی‌اش بود که به 10 طلا، دو نقره و 5 برنز رسید. در این تیم «کمی آدکویا» که متولد نیجریه است در دوی 400 متر، 400 متر با مانع و 4 در 400 متر زنان به مدال طلا رسید. او از سال 2014 تحت پرچم بحرین می‌دود و تغییر تابعیتش در آن زمان با اعتراض فدراسیون دوومیدانی نیجریه همراه شد، ولی از آنجا که او هیچ‌وقت در مسابقات بین‌المللی با نام این کشور آفریقایی شرکت نکرده بود، این اعتراض به‌جایی نرسید. بیرهانو بالو، دونده متولد اتیوپی هم موفق شد طلای دوی 5000 متر و 10 هزار متر هانگژو را به دست آورد. این دونده 27 ساله رکورد دوی 5 هزار متر بازی‌های آسیایی را هم جابه‌جا کرد. وینفرد یاوی هم موفق شد طلای دوی 1500 متر و 3000 متر با مانع زنان را به‌دست آورد. «ویولا جپ‌چومبا»، دونده متولد کنیا هم طلای 10 هزار متر زنان را به نام بحرین گرفت. طلای دوی ماراتن زنان هم به‌لطف «اونیس چومبا»، دونده متولد کنیا به بحرین رسید. بالاخره طلای 4 در 400 متر مختلط هم به نام این کشور ثبت شد. بحرین در وزن 97 کیلوگرم هم به‌لطف حضور احمد تاج‌الدین‌اف داغستانی طلا گرفت. این کشتی‌گیر آماده بعد از کولاک در مسابقات جهانی بلگراد به‌عنوان مدعی اصلی به هانگژو رفته بود و حریفانش را با اقتدار شکست داد. آخرین طلای بحرین در وزن 109 کیلوگرم وزنه‌برداری بود که به‌لطف گور میناسیان، وزنه‌بردار متولد ارمنستان به‌دست آمد.
چند دهه قبل تغییر تابعیت ورزشکاران پدیده نادری محسوب می‌شد، ولی بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی شدت گرفت. ورزشکاران رشته‌های مختلف مثل کشتی و وزنه‌برداری با توجه به موقعیت‌شان به کشوری می‌پیوستند که فرصت رقابت و منافع مالی بیشتری داشته باشند. این ماجرا به دوومیدانی هم کشیده شد. دوندگان آفریقایی که در کشورهای خودشان رقابت فشرده‌ای داشتند، با پیشنهادهای خوبی از کشورهای متمول روبه‌رو می‌شدند و گاهی حتی دیده می‌شد که نفرات اول هر ماده به‌خاطر امکانات زندگی و دستمزد بالاتر ترجیح می‌دادند برای کشور جدید مسابقه بدهند. اتفاقات سیاسی هم گاهی این روند را تسریع کرده است. «مسکوتایمز» خبر داده که 204 ورزشکار روسی با توجه به محرومیت این کشور از حضور در المپیک پاریس به‌دنبال تغییر تابعیت هستند تا این رویداد بزرگ را از دست ندهند. تغییر تابعیت ورزشکاران در سال‌های گذشته مثل این روزها عادی نبود، ولی توجیهاتی برای آن وجود داشت، ازجمله اینکه ورزشکاران مستعد به‌دلیل شدت رقابت در کشورشان فرصت حضور در مسابقات بین‌المللی را ندارند و با پذیرفتن تابعیت یک کشور جدید می‌توانند المپیک یا مسابقات جهانی را تجربه کنند. از طرف دیگر حضور گسترده ورزشکاران مستعد می‌تواند کیفیت و جذابیت هر رشته را بالاتر ببرد. گذشت زمان اما نشان داد که سوءاستفاده از این موضوع می‌تواند مفهوم کلی رقابت‌های ملی را زیرسوال ببرد، مثلا قطر به‌عنوان میزبان جام‌جهانی هندبال 2015 تیمی به مسابقات برده بود که حکم منتخب جهان را داشت. آنها هرچند به نایب‌قهرمانی جهان رسیدند، ولی حضور پرشمار بازیکنان خارجی در ترکیب این تیم با اعتراضات زیادی همراه شد. قطر پیش از این تلاش کرده بود ستارگان خارجی را در تیم ملی استخدام کند، پس از ناکامی‌های متوالی در صعود به جام‌جهانی، قطر با آیلتون توافق کرد تا در مقدماتی جام‌جهانی 2006 برای این تیم به میدان برود. گلزن آن روزهای وردربرمن تاکید داشت که هیچ شانسی برای بازی در تیم ملی برزیل ندارد و قطر می‌تواند آرزوی بازی‌اش در جام‌جهانی را برآورده کند. بااین‌حال فیفا با تصویب قوانین سختگیرانه پروژه قطری‌ها را بر باد داد. فیفا برای جلوگیری از رواج تغییر تابعیت دو شرط عمده را پیش روی بازیکنان قرار داده؛ آنها در صورتی می‌توانند برای تیم ملی متفاوتی به میدان بروند که یکی از اجدادشان به آن کشور متعلق باشند. در غیر اینصورت آنها باید پنج سال در کشور جدید بازی کرده باشند. همه اینها به شرطی است که آنها برای تیم ملی زادگاه‌شان بازی نکرده باشند یا تعداد بازی‌های ملی‌شان کمتر از سه باشد. طبق قوانین تغییر ملیت ورزشکاران به فدراسیون بین‌المللی هر رشته سپرده شده. اگر فیفا با سختگیری راه تغییر ملیت را بسته یا به حداقل رسانده، تعلل مدیران ارشد برخی رشته‌ها راه را برای این سوءاستفاده باز گذاشته است. فدراسیون بین‌المللی دوومیدانی بعد از المپیک 2014 ریو تصمیم به تغییر این قوانین گرفت. در آن دوره بحرین به‌لطف دونده‌های آفریقایی به اولین طلای المپیک رسید و جابه‌جایی پرشمار با اعتراض تماشاگران روبه‌رو شد. طبق قوانین جدید هر دونده برای تغییر تابعیت باید سه سال منتظر بماند و بالاتر از 20 سال داشته باشد. فینا، فدراسیون بین‌المللی شنا به‌تازگی اعلام کرد ورزشکاران برای تغییر تابعیت باید سه سال در کشور جدید اقامت داشته باشند، درحالی‌که طبق قانون قبلی حضور یک ساله کافی بود. فدراسیون بین‌المللی کشتی اما تغییر ملیت ورزشی را تسهیل کرده و به همین خاطر است که شاهد جابه‌جایی‌های زیادی هستیم. یک کشتی‌گیر برای پیوستن به کشور جدید فقط به نامه رضایت فدراسیون کشور زادگاهش و نامه درخواست فدراسیون جدید نیاز دارد. تاج‌الدین‌اف که در هفته‌های گذشته برای بحرین در مسابقات جهانی و بازی‌های آسیایی طلا گرفت در داغستان اقامت دارد و فقط برای مسابقات به بحرین می‌رود. کمیته بین‌المللی المپیک شرکت یک ورزشکار با ملیت دوم در بازی‌های المپیک را به شرط فاصله سه ساله بین آخرین حضورش در یک مسابقه رسمی با ملیت اولیه تعیین کرده است، ولی در شرایط خاص این زمان می‌تواند کوتاه‌تر شود و به نظر می‌رسد که شرایط ویژه ورزشکاران روس برای المپیک پاریس شامل این استثنا شود. تا زمانی که تفاوت دستمزدها و شرایط زندگی بین کشورهای ثروتمند و فقیر زیاد باشد، تغییر تابعیت اجتناب‌ناپذیر است، ولی وظیفه فدراسیون‌های بین‌المللی است که با تدوین قوانین آن را محدود کنند. برای ورزشکاری که سال‌ها در کشور دیگری زندگی کرده، قابل انتظار است که تغییر مالکیت بدهد، ولی تغییر مالکیت ورزشکاران بدون هیچ قاعده‌ای، یادآور جابه‌جایی بازیکنان فوتبال بین دو باشگاه است که به‌صرف رقم قرارداد بالاتر به تیم جدید می‌پیوندند و هویت ملی مسابقات را زیرسوال می‌برد.