کمبود معلم؛ زخمی که خودمان زدیم

زینب مرزوقی، خبرنگار گروه نقد روز: به خاطر دارم که در سال آخر دبیرستان، تا اواسط آبان ماه دبیر عربی نداشتیم. هرقدر به مدیر مدرسه می‌گفتیم که عربی درس تخصصی‌مان است و ما امسال کنکوری هستیم هم فایده نداشت. تا اینکه معلمی آمد و فهمیدیم آن معلم، مدیر یک مدرسه در روستاهای اطراف شهرستان‌مان است و ساعات اضافه‌کاری‌اش را قرار است به ما سال آخری‌های انسانی و کنکوری‌های آن مدرسه‌ عربی تدریس کند. بماند که کیفیت تدریسش اصلا مطلوب و قابل قبول نبود و کسی باورمان نمی‌کرد که حضور یا عدم حضورمان سرکلاس آن معلم یکی است. اما یادم هست که آن روزها اضطراب آمدن و نیامدن دبیر عربی را می‌کشیدیم و تا روزها سوال‌مان این بود که قرار است مدیر و معاونت متوسطه اداره آموزش‌و‌پرورش شهرستان، چه تصمیمی برای کلاس عربی‌مان بگیرند. کمبود معلم مشکل امروز و دیروز آموزش‌و‌پرورش نیست و تقریبا یک دهه‌ای می‌شود که آموزش‌و‌پرورش از طریق ادغام کلاس‌های آموزشی خصوصا در مقطع ابتدایی، به‌کارگیری نیروهای در آستانه بازنشستگی و بازنشسته، استفاده از نیروهای حق‌التدریس و خرید خدماتی و برگزاری آزمون استخدامی، به دنبال جبران کمبود معلم و دبیر در مقاطع مختلف تحصیلی است.
دهم مهرماه یعنی دقیقا هفت روز گذشته، محمد وحیدی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات، در صحن علنی مجلس گفته است: «آغاز سال تحصیلی را شاهد هستیم؛ اما بیش از ۲۳ هزار کلاس درس فاقد معلم است. قانون اجازه استفاده از معلمان بازنشسته را داده است اما بازنشستگان استقبال نمی‌کنند.»
علی تیرگر، مدیرکل دفتر توسعه عدالت آموزشی و آموزش عشایر وزارت آموزش‌و‌پرورش نیز در گفت‌وگویی در رابطه با اینکه کلاس‌های بدون معلم قرار است چگونه مدیریت شوند، گفته است: «این‌طور نیست که دانش‌آموزان رها شده باشند. مثلا در یک مدرسه با چهار کلاس درس، ممکن است دو کلاس درس بدون معلم باشد. این دو کلاس، با استفاده از ظرفیت مدیر و معاون، پر می‌شود. این یعنی کلاس‌ها مدیریت می‌شوند ولی آموزشی که ما دنبالش هستیم صورت نمی‌گیرد. همه همت وزیر و معاونان آموزش‌و‌پرورش، تزریق این 11 هزار معلم است که کمبود معلم به‌ویژه در استان‌های مرزی و محروم از جمله سیستان‌و‌بلوچستان حل شود. نزدیک به 7300 مدرسه داریم که بیش از 40 درصد آنها تک کلاس و زیر 10 نفر هستند که اگر معلم نداشته باشند با تدریس معاون-آموزگارها و مدیر-آموزگارها هدایت می‌شوند و تعداد خیلی محدودی از مدارس عشایری را از طریق شیفت اضافه و سرباز معلم و نیروهای خرید خدمات جبران کردیم. ما سعی کردیم امسال استفاده از سرباز معلم در مدارس عشایری را کاهش دهیم و دلیل این بود و استقبال نکردیم. البته ناگفته نماند حدودا 400 سرباز معلم داریم ولی اولویت‌مان با معلمی است که کارش به‌طور حرفه‌ای معلمی است.»
این چند فکتی که در دو گفت‌وگو از مسئولان آموزشی مطرح شده‌اند را کنار یکدیگر قرار دهید. یعنی23 هزار کلاس بدون معلم، تامین کمبود معلم از طریق نیروهای خرید خدمتی و سرباز معلم و البته فرستادن داوطلبان قبول‌شده آزمون استخدامی بدون گذراندن دوره «پودمان» سر کلاس‌ها، همه کنار یکدیگر؛ آیا نتیجه‌ای به جز کاهش کیفیت آموزش را در پی خواهد داشت؟ اما اجازه دهید کمی به عقب و تصمیماتی بازگردیم که نتیجه‌اش امروز بی‌معلم شدن 23هزار کلاس است. یعنی به این پرسش پاسخ دهیم که چرا امروز کلاس‌های بی‌معلم داریم.

برای خواندن متن کامل گزارش، اینجا را بخوانید.