لانه شبکه‌‌سازی آمریکا

صادق امامی، دبیرگروه جهان‌شهر: «تحصیل دانش‌آموزان برپایه سند 2030 و ارزش‌های صددرصد آمریکایی» این نه یک آگهی تبلیغاتی در سیستم آموزشی ژاپن یا حتی کره‌جنوبی بلکه واقعیتی است که بر سیستم آموزش‌وپروش ایران سایه افکنده است. اگر تا پیش از این در حوزه آموزش‌وپرورش، نگرانی‌ها معطوف به روند افسارگسیخته «خصوصی‌سازی مدارس» و به‌تبع آن، توسعه «نابرابری‌های اجتماعی» بود، حالا معضل بزرگ‌تر، تربیت دانش‌آموزان- به‌ویژه در مقطع سنی 11 تا 15 ساله- با الگویی است که آمریکایی‌ها تجویز می‌کنند. مرکزیت این آموزش‌ها با بنیاد آمریکایی اوراسیا (Eurasia Foundation)است. این بنیاد با ایجاد مدارس آنلاین آموزش شهروندی (مدرسه آنلاین)، به جای دانش‌آموزان، به‌صورت متمرکز آموزش معلم‌های مدارس دولتی و غیرانتفاعی را دنبال می‌کند تا آنان را به سمت ایجاد شبکه‌های فشار بر حکومت برای «تغییر قوانین کشور»به‌ویژه در حوزه آموزش‌وپرورش هدایت کند و درنهایت بتواند الگوی آموزشی شهروندی در ایران را که «براساس پایبندی به ایدئولوژی دینی» تعریف شده به آموزش «شهروندی دموکراتیک » تبدیل کند. یکی از سندهایی که در این مدارس آموزش داده می‌شود، سند 2030 است که اجازه تدریس آن به دانش‌آموزان به‌صورت رسمی وجود ندارد اما مدارس آنلاین اوراسیا، آن را در قالب «کارگاه سند توسعه پایدار» به معلمان آموزش‌ می‌دهند تا در کلاس درس پیاده‌سازی کنند. در یکی از گزارش‌های بنیاد به‌صراحت آمده است که «بیش از 70 معلم» درحال حاضر مفاهیم دوره‌ای بنیاد اوراسیا را در کلاس‌های درس خود در سراسر ایران «وارد» کرده‌اند. به عبارت ساده‌تر، در این سیستم، «پرداخت حقوق» با آموزش‌وپرورش و «آموزش» با بنیاد اوراسیا و مدارس آنلاینش است. حتی با فرض انطباق کامل آموزش‌های این مدارس با اسناد بالادستی جمهوری اسلامی ایران، باز هم دادن افسار آموزش کشور در دست بنیادی که از آژانس توسعه جهانی ایالات متحده آمریکا (USAID) بودجه می‌گیرد تا به «پیشبرد منافع سیاست خارجی آمریکا در گسترش دموکراسی و بازار آزاد» کمک کند، عاقلانه نبوده و نیست.

یک لوگوی ساده نارنجی‌رنگ که در میانه آن دو کلمه جا خوش کرده؛ یکی کوچک و دیگری بزرگ. کلمه کوچکش «مدرسه» است و بزرگش «پرتو». در بیو صفحه‌ اینستاگرامی‌اش نوشته که «مدرسه آموزشی آنلاین» است که دوره‌های آموزشی را به‌صورت «رایگان» برگزار می‌کند. آخرین مطلبش درباره «سازمان‌های اجتماعی؛ دلایل کامیابی و ناکامی» است. «بررسی رابطه حکمرانی و فساد» و چند مطلب هم درباره سالگرد آنچه که «جنبش مهسا» خوانده می‌شود. مطالب اخیر صفحه بسیار رادیکال است، درست برخلاف مطالب منتشرشده پیش از ناآرامی‌های سال گذشته. توضیحی درباره اینکه این مدرسه متعلق به چه حزب و گروهی است، در صفحه اینستاگرام یافت نمی‌شود. مدرسه سایت اینترنتی هم دارد. در بخش «درباره ما» آمده که «مدرسه ترویج و حمایتگری پرتو» فعالیت خود را با پشتیبانی «موسسه اوراسیا» آغاز کرد. لیست دنبال‌شونده‌های مدرسه پرتو را یک‌به‌یک با تمرکز بر کلمه «مدرسه» دنبال می‌کنم. به مدرسه افروز می‌رسم. برخلاف پرتو، در صفحه افروز مطالب با ملاحظات بیشتری منتشر شده است: «ترویج‌گری برای جامعه سبز»، «آموزش نقد ساختار قدرت و بر هم زدن نظم ناعادلانه»، «آداب گفت‌و‌گو و هنر مخالفت» یا «نسل زد، توسعه ناهمگن و اعتراض‌های مدنی». در سایت افروز آمده که این مدرسه در سال ۱۳۹۱ با پشتیبانی Eurasia Foundation و مشارکت گروهی از فارغ‌التحصیلان ایرانی رشته‌ آموزش از دانشگاه‌های خارج از ایران شکل گرفته است. دو مدرسه آموزشی ذیل بنیاد اوراسیا! نام این موسسه در اینترنت، به گزارشی می‌رساندم که پنج‌سال قبل با عنوان «بنیاد اوراسیا»؛ نفوذ در مدارس و تمرکز سنگین روی آموزش‌وپرورش ایران» نوشته شده است. در گزارش تسنیم، نام دو مدرسه که به اختصار «ف» و «پ» نوشته شده، به چشم می‌آید. احتمالا این مدارس، مدرسه فروغ و پژواک است. هر دو مدرسه توسط پرتو و افروز در اینستاگرام دنبال می‌شوند. نکته جالب اینکه در سایت این مدارس، هیچ نشانه‌ای مبنی‌بر اینکه از سوی بنیاد اوراسیا تامین مالی می‌شوند، به چشم نمی‌خورد. اما نباید اوراسیا چیست و چرا باید برای آموزش در ایران هزینه کند؟

براساس تعریف سایت «بنیاد اوراسیا»، این نهاد یک سازمان غیرانتفاعی بین‌المللی است که به تقویت شهروندان برای به دست گرفتن مسئولیت برای موفقیت اقتصادی و مدنی خود می‌پردازد. در سایت این بنیاد که متمرکز بر منطقه غرب آسیا، اروپای شرقی، قفقاز و آسیای میانه است، به‌صراحت آمده که بنیاد اوراسیا از سال 1992، «با دولت ایالات‌متحده آمریکا و دیگر سرمایه‌گذاران خصوصی و عمومی» برای حمایت از پیشرفت جوامع مدنی پرتنش، دولت‌های موثر و باز و مشارکت‌های بین‌المللی از طریق اوراسیا، خاورمیانه و چین مشارکت داشته است. اما در واقعیت، از لحاظ ساختاری بنیاد اوراسیا زیرمجموعه آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا (USAID)قرار دارد و علاوه‌بر آن از کمک‌های مالی دولت‌های انگلیس، هلند، فرانسه، سوئد، سازمان‌های دولتی ایالات‌متحده، وزارت دفاع آمریکا و... استفاده می‌کند. اگرچه (USAID)نهاد به‌اصطلاح غیردولتی آمریکایی است اما تحت فرماندهی شورای عالی امنیت ملی آمریکا و نهادهای بالادستی واشنگتن قرار دارد. این نهاد وظیفه دارد با اعطای کمک‌های خارجی به سازمان‌های مردم‌نهاد به «پیشبرد منافع سیاست خارجی آمریکا در گسترش دموکراسی و بازار آزاد» در قبال کشورهای ناهمسو کمک کند. حوزه‌های فعالیت بنیاد اوراسیا در قالب برنامه‌هایی با عناوین جذابی مانند «توانمندسازی زنان، تقویت جامعه مدنی و ترویج مشارکت شهروندی» ترویج می‌شود.

آژانس توسعه جهانی ایالات‌متحده (USAID) و موسسات وابسته به آن در هر کشور برمبنای یک دستورالعمل مشخص فعالیت می‌کنند. به‌عنوان نمونه در عراق آژانس بر آموزش و تربیت کادر اجرایی و مدیریتی بین مسئولان عراقی متمرکز بوده و توجه کمتری به مقوله‌های عام همچون بهداشت و درمان شده است. از اوایل سال 1380 بنیاد اوراسیا با همکاری موقوفه ملی برای دموکراسی (NED) ، هر دو به ‌نمایندگی از وزارت خارجه آمریکا، تلاش داشته تا تحت پوشش اقداماتی همچون «توانمندسازی زنان، تقویت جامعه مدنی و ترویج مشارکت شهروندی» دست به شبکه‌سازی اجتماعی در ایران برای تشکیل گروه‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد همسو با خود با همکاری برخی سازمان‌های ایرانی می‌زند. هدف این بنیاد ایجاد گرو‌ه‌های قدرتمند خارج از حاکمیت، برای فراهم کردن زمینه اعمال فشارهای فرهنگی و اجتماعی و تغییر در ساختار سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران بوده است. این بنیاد از زمان تاسیس تاکنون اقدامات موثری در راستای بی‌ثبات‌سازی کشورها و دولت‌های ناهمسو با سیاست‌های آمریکا انجام داده است. بر همین اساس نیز روسیه پس از مدتی دفتر بنیاد اوراسیا را بست و خواستار اخراج تمام کارکنان آن از روسیه شد. بعداز سال 88، اوراسیا طرحی را با تمرکز بر «توانمندسازی زنان» با عنوان «برنامه ایران» و با مدیریت «مریم ابوالفضلی» در ایران راه‌اندازی کرد. کمی بعد از این بنیاد اوراسیا در سال 2011 اقدام به تاسیس مدارس آنلاین آموزش شهروندی (مدرسه آنلاین) کرد.

برای خواندن متن کامل گزارش، اینجا را بخوانید.