زهرا رمضانی – مطهره‌سادات قاسمی، گروه دانشگاه: ماجرای سنجش در کشور ما به بهمن‌ماه 47 برمی‌گردد. زمانی که وزارت علوم و آموزش عالی وقت به‌دلیل حل مساله گزینش دانشجو در ابتدا مرکز آزمون‌شناسی را تاسیس کرد تا با همکاری دانشگاه‌ها، مقررات ورود به آموزش عالی را تدوین و اجرا کند. با افزایش تعداد متقاضیان برای ورود به آموزش عالی و گسترش دانشگاه‌ها نیاز بود که مجموعه وسیع‌تری در راستای گزینش دانشجو ایجاد شود. به همین دلیل در بهمن‌ماه سال 1354 سازمان سنجش آموزش کشور تاسیس شد تا رفته‌رفته به بزرگ‌ترین و اصلی‌ترین نهاد برگزار‌کننده آزمون‌های مختلف دانشگاهی و غیره‌دانشگاهی تبدیل شود و مسئولیت سنجش و پذیرش دانشجویان را هم برعهده داشته باشد. اینکه سازمان سنجش تاکنون چه کرده موضوع اصلی گزارش «فرهیختگان» نیست. مساله اصلی آینده سازمان سنجشی است که با ابلاغ ماده واحده «تشکیل سازمان ملی سنجش و ارزشیابی نظام آموزش کشور» از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار است در قامت یک سازمان ملی ظاهر شود که صرفا مسئولیت سنجش از داوطلبان ورود به دانشگاه‌ها را نخواهد داشت و وظایف فراتری را عهده‌دار خواهد شد. راه‌اندازی یک سازمان ملی در حوزه سنجش چرا از نگاه شورا ضروری است و سازمان ملی سنجش و ارزیابی قرار است چه فعالیت‌هایی داشته باشد، سوالاتی است که می‌توانید پاسخ آن را در گزارش پیش رو بیابید.

نظام آموزشی کشور دارای زنجیره‌های مختلفی در حوزه‌های ارزیابی، پذیرش و تعلیم‌وتربیت است. در بخش سنجش و ارزشیابی بازیگران متعددی برای رصد عملکرد دستگاه‌های متولی این حوزه وجود دارند، برای مثال وزارت علوم برای طراحی و تدوین سیاست و برنامه‌های راهبردی نظام آموزش عالی کشور مرکز نظارت، ارزیابی و تضمین کیفیت را ایجاد کرده است. این بخش از وزارتخانه مسئولیت عملیاتی و امور اجرایی نظام نظارت و ارزیابی را در راستای بهبود کیفیت نظام آموزش عالی و پژوهش و فناوری براساس اسناد بالادستی برعهده دارد. یکی دیگر از اهداف ایجاد مرکز نظارت، ارزیابی و تضمین کیفیت، نظارت مستمر بر فعالیت‌های دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی، پژوهش و فناوری کشور است. طراحی و نهادینه‌سازی نظام اعتبارسنجی، اعتباربخشی و تضمین کیفیت نظام علوم، تحقیقات و فناوری کشور نیز برعهده این مرکز قرار گرفته است. همچنین مطالعه، تدوین و بازنگری الگوهای نظارت و ارزیابی در زیرنظام‌های آموزش عالی، پژوهش و فناوری که شامل بخش‌های اجرایی، آموزشی، پژوهشی، فناوری، دانشجویی، فرهنگی و... را هم می‌توان از وظایف این مرکز معرفی کرد. مرکز توسعه هماهنگی و ارزیابی تحقیقات وزارت بهداشت هم ازجمله بازیگران مهم در حوزه نظام سنجش و ارزشیابی آموزش کشور است که تدوین سیاست‌ها و برنامه‌ریزی در زمینه نظارت و ارزشیابی نظام تحقیقات سلامت در وزارت بهداشت به این مرکز را برعهده دارد. همچنین نظارت، پایش و ارزشیابی کمی و کیفی فعالیت مراکز پژوهشی، دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم پزشکی و تهیه و انتشار نتایج ارزشیابی مراکز پژوهشی، دانشگاه‌ها/ دانشکده‌ها و نظام تحقیقات سلامت کشور از دیگر اهدافی است که باعث ایجاد مرکز توسعه هماهنگی و ارزیابی تحقیقات در وزارت بهداشت شده است.

این وزارتخانه مرکز سنجش آموزش پزشکی کشور را هم با هدف ایجاد انسجام در برگزاری آزمون‌های گروه پزشکی و ارتقای کیفی و کمی گزینش و پذیرش دانشجو در دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور راه‌اندازی کرد. ایجاد بانک سوال و تهیه سوالات استاندارد برای آزمون‌ها، تحلیل و بررسی نتایج آزمون‌ها برای ارتقای کیفیت آموزش دانشگاه‌های علوم پزشکی، معرفی نفرات برترین آزمون‌های مختلف با هدف شناسایی افراد مستعد و ایجاد بستر مناسب برای به کارگیری نخبگان کشور را هم باید در زمره وظایف تعریف‌شده این مرکز معرفی کرد. دانشگاه آزاد هم با توجه به گستردگی واحدها و دارا بودن سهم 40 درصدی در آموزش عالی، سال 1394 اقدام به ایجاد مرکز نظارت، ارزیابی و بازرسی با هدف ایجاد وحدت رویه و چابک‌سازی مجموعه‌های نظارتی و ارزیابی خود کرد، البته باید یادآور شد که این مرکز از تلفیق دو اداره‌کل بازرسی به شکایات و حسابرسی داخلی و البته الحاق اداره کل ارزیابی عملکرد تشکیل شده است. تفاوت اصلی این مرکز با مراکز ایجادشده از سوی وزارتین علوم و بهداشت را باید در ساختار آن دانست؛ چراکه این مرکز از چهار معاونت بازرسی و پاسخگویی به شکایات، نظارت مالی، نظارت و ارزیابی عملکرد و نظارت و ارزیابی آموزشی و دانشجویی تشکیل شده، البته به‌طور اخص باید عنوان کرد که مرکز سنجش، پذیرش و فارغ‌التحصیلی این دانشگاه در حوزه نظام سنجش و ارزیابی ورود کرده و وظایف مرتبط با این بخش را انجام می‌دهد.

برای خواندن متن کامل گزارش، اینجا را بخوانید.