بازمهندسی رشته های دانشگاه آزاد در مبنای اقبال اجتماعی و مطلوبیت آمایشی

جلسه ۳۸۸ شورای اسلامی شدن دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی به ریاست وزیر علوم، تحقیقات و فناوری درخصوص طرح آمایش آموزش عالی در دانشگاه‌ها و با حضور عبدالحسین خسروپناه در محل دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی برگزار شد. دکتر محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به مصوبه ۸۲۶ شورای عالی انقلاب فرهنگی که در سال ۱۳۹۹ توسط رئیس‌جمهور وقت ابلاغ شده است، اظهار کرد: «در این مصوبه مأموریت‌گرایی در دستور کار نظام آموزش عالی قرار گرفته و وزارتین را از دانشگاه آزاد جدا و دانشگاه آزاد را موظف کرده تا سند مأموریت خود را براساس آمایش استخراج کند و به شورای انقلاب فرهنگی جهت تصویب ارائه کند؛ بنابراین این موضوع جزء اهداف اصلی ماست.» رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تصریح کرد: «همچنین در پی ابلاغیه ۹ اردیبهشت سال ۱۳۹۹ مقام‌معظم‌رهبری به رئیس هیات‌امنای دانشگاه آزاد، موظف شدیم برنامه پنج ساله‌ای آماده کنیم که راهبردی و عملیاتی باشد. این برنامه پس از تدوین برای شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز ارسال شد.» دکتر طهرانچی گفت: «در بیانیه و مأموریت برنامه پنج ساله دانشگاه آزاد، دانشگاه یک شبکه علمی، تربیتی و فرهنگی تعریف شده که باید در راستای توسعه جغرافیای خود به صورت یکپارچه فعالیت کند و این برنامه به تایید هیات‌امنای دانشگاه آزاد نیز رسیده است.» وی افزود: «۱۰ بسته کاری در سند دانشگاه وجود دارد که آمایش بر مبنای بسته ارتقای کیفیت و کارآمدی تحصیلی صورت می‌گیرد. بر این اساس ساختار مأموریت‌گرایی واحدها مشخص می‌شود. برای این ساختار چهار گام در نظر گرفته‌‌ایم. گام‌ها از کلیات آغاز و به آمایش، بازطراحی، صورت‌بندی آموزش و آمایش دانشگاه و بازمهندسی رشته‌ها ختم می‌شود.» رئیس دانشگاه آزاد تاکید کرد: «سامانه آمایش در دانشگاه آزاد راه‌اندازی شده و این سامانه با تمام اطلاعات جامع کشور مرتبط است. این سامانه یک پیشخوان مدیریتی دارد که در سطح استان‌ها و شهرستان‌ها تکمیل می‌شود.» او افزود: «تحلیل وضعیت دانشجویان اعم از دانشجوی دانشگاه آزاد یا دولتی در این سامانه قابل مشاهده است و تیم‌هایی در استان‌ها طی یک سال‌ونیم گذشته روی این سامانه کار کردند و سند آمایش دانشگاه آزاد شکل گرفت.» دکتر طهرانچی تشریح کرد: «در این سامانه داده‌های اقتصادی استان احصا شده و نکته مهم‌تر اینکه وضعیت استان براساس محورهای حوزه تولید ناخالص داخلی مبتنی‌بر آمار رسمی کشور دسته‌بندی شده است؛ چراکه وقتی در مرحله بعد سراغ رشته‌ها می‌رویم باید شناخت کاملی از تولید ناخالص داخلی استان‌ها و حتی شهرستان‌ها داشته باشیم.» وی متذکر شد: «درست است که دانشگاه آزاد در ۴۰۰ شهر نمایندگی دارد، اما این ۴۰۰ شهر برای تعیین مأموریت زیاد و از سویی تعداد ۳۱ استان هم کم بود؛ چراکه رفتار استان‌ها یکسان نیست و کار مفصلی با نام ناحیه‌بندی را انجام داده‌ایم که بر مبنای سه شاخص اصلی مشابهت ارزش‌ها، نزدیکی فضای جغرافیایی و ویژگی‌های مشابه ماموریتی تحلیل و نهایی شده است. در این زمینه به ۱۵ شاخص رسیدیم که باید کشور را بر این اساس ناحیه بندی کرد.» رئیس دانشگاه آزاد افزود: «برای هر ناحیه وضعیت و مأموریت را در سه حوزه علمی و پژوهشی، علمی و فناوری و علمی و مهارتی تقسیم‌بندی کرده‌ایم. شناخت حوزه‌ها به‌صورت درونی و بیرونی انجام شد و از سویی باید جنبه منطقه‌ای، ملی و بین‌المللی آنها را نیز تعیین می‌کردیم تا مشخص شود که برای هر ناحیه چه رفتاری را در پیش گیریم.» دکتر طهرانچی تشریح کرد: «بنابراین ۸۱ ناحیه در کشور داریم که ۲۷ درصد در خوشه علمی- پژوهشی و ۳۰ درصد در خوشه علمی- فناوری قرار گرفته و ۴۳ درصد در خوشه علمی- مهارتی خواهند بود.» وی ادامه داد:‌ «بحث سوم رشته‌هاست. هدف ما از رشته‌ها بازمهندسی، توزیع متوازن و آموزش‌محور منابع در دانشگاه آزاد است. دو شاخص را مشخص کردیم؛ نخست شاخص اقبال اجتماعی و شاخص دوم مطلوبیت آمایشی.» دکتر طهرانچی عنوان کرد: «آنجا که مطلوبیت آمایشی و اقبال اجتماعی متوسط و ضعیف باشد، نام رشته «غیرپویا» نام می‌گیرد و دانشگاه باید با این قبیل از رشته‌ها خداحافظی کند. یعنی برای اینکه رشته‌ای را نگه داریم یا تعطیل کنیم می‌گوییم کدام رشته یکی از این چهار وجه را دارد و تقریبا ۱۰ درصد رشته‌های ما مطلوبیت اقتضایی دارد و 17.86 درصد رشته‌ها جذابیت اجتماعی دارد و بخش بزرگ آن که ۴۶ درصد است گروه‌هایی هستند که نیازمند بررسی‌اند. یعنی به این رشته‌ها نیاز داریم، اما مردم رجوع به این رشته‌ها ندارند.