جهان آینده در «آینه سیاه»

نیلوفر چینی‌چیان، پژوهشگر: مجموعه «آینه سیاه»  توسط چارلی بروکر در سال 2011 تهیه و در انگلستان پخش شد. چارلی بروکر، قبل از ساختن «آینه سیاه» وب‌سایتی را به نام "TVGoHome" ساخت. در این وب‌سایت او نمایش‌های تلویزیونی خیالی و تا حدودی علمی را به تصویر می‌کشید. به نظر می‌رسد که آن سایت نمونه اولیه سریال فعلی وی بود. بروکر تیم بزرگی از نویسندگان در حوزه‌های مختلف را در اختیار داشت. این سریال جوایز زیادی را ازجمله جایزه بین‌المللی ‌امی برای «بهترین مینی سریال»(2012) و جایزه بهترین سریال جشنواره لوسیون رز طلا (2012) را به دست آورد. حدود 10 سالِ گذشته، این مجموعه تلویزیونی محبوبیت فزاینده‌ای را در بین مخاطبان کسب کرده است. در سال 2015 شرکت «نت فلیکس»2 حق ساخت و پخش آن را خرید.

فصل اول و دوم از تلویزیون انگلیس و فصل سوم، چهارم و پنجم توسط شرکت نت فلیکس پخش شد. روند فیلم از فصل سوم تغییر کرد. به گفته کارگردان، نت‌فلیکس به آنها اجازه می‌داد درحالی‌که بر تعداد بیشتری از افراد تأثیر می‌گذارند، در محتوای خود خلاق‌تر باشند. البته قابل‌ذکر است هیچ ارتباطی بین قسمت‌ها وجود ندارد. ما مجبور نیستیم به ترتیب آن را تماشا کنیم. بروکر در آینه سیاه از فضای فکری اخلاق برای دنیای مدرن استفاده می‌کند، جایی که بزرگ‌ترین نوآوری‌ها و تاریک‌ترین غرایز بشریت با هم برخورد می‌کنند. از ویژگی‌های شاخص فیلم نگاهی انتقادی به رابطه‌ انسان و فناوری، ‌مستقل بودن داستان هر قسمت و امکان تعامل است. البته نوشتار حاضر کنکاشی اجمالی از کل قسمت‌های پخش‌شده سریال است؛ این در حالی است که هر قسمت به‌طور جداگانه و مفصل ظرفیت واکاوی نقد و بازتعریف دارد.

این مجموعه در هر پنج فصل آشفتگی ایجادشده در دنیای آینده را با معرفی فناوری جدید به تصویر می‌کشد. هر قسمت نشان می‌دهد که چگونه فناوری‌های جدید زندگی افراد را کنترل می‌کنند. کنترلی فراگیر شامل دولت، ارتش، متخصصان بهداشت، شهروندان بزرگسال و کودک و درنهایت حتی کنترلی به‌واسطه یک رابطه تعاملی شهروندیِ نامعقول. به نظر می‌رسد سه ویژگی شاخص برای فیلم می‌توان برشمرد:

1- نگاهی انتقادی به رابطه‌ انسان و فناوری.

2- ‌مستقل بودن داستان هر قسمت و امکان تعامل گسترده.

3- به متن آمدن بیننده‌ای که در حاشیه قرار داشت. در مسیر فیلم بیننده از یک تماشاگر صرف به یک انتخابگر تبدیل می‌شود.

نگاه مسلط بر کل فیلم القای نگرانی نسبت به آینده است. در این فیلم استفاده از فناوری‌های نوآورانه برجسته می‌شود و نشان می‌دهد که چگونه این فناوری‌ها می‌توانند جامعه بشری را تغییر دهند. خطوط طرح شامل امنیت شخصی و ملی، نفوذ رسانه‌های اجتماعی، هوش مصنوعی، واقعیت مجازی، فناوری‌های نظامی و همسریابی آنلاین است. میان‌رشته‌ای بودن این فیلم از نکات برجسته آن است، زیرا مخاطبان آن علاوه بر جامعه‌شناسی با چالش‌های متنوعی ذیل فلسفه دین، فلسفه حقوق، فلسفه سیاسی و فلسفه اخلاق روبه‌رو می‌شوند. این فیلم جهانی با فناوری پیشرفته را به ما نشان می‌دهد.

 در نقد و بررسی این مجموعه پاسخ به سوالات ذیل مورد توجه قرار گرفته است:

1-  آینه سیاه تا چه حد ساختگی و غیرواقعی در نظر عموم تصور می‌شود؟

2- تا چه اندازه بعد «دیستوپیای»3 آن در روند موفقیت فیلم نقش داشته است؟

3- پیام سریال «آینه سیاه» توسط مخاطبان آن چگونه تفسیر و بازتعریف می‌شود؟

برای خواندن متن کامل گزارش اینجا را بخوانید.