نگاهی به شیوه اجرا و گزارشگری هادی عامل؛
مریم فضائلی، خبرنگار: این روزها که مسابقات جهانی کشتی بلگراد است، از هر تلویزیونی صدای کشتی شنیده می‌شود. صدای ماندگار کشتی هم، هادی عامل است با گزارش‌های مختص به خودش. گزارش‌هایی که جمله‌ها و اصطلاحات سنتی‌اش از گود زورخانه آمده و با زبان و لحنی خودمانی تزئین شده و کاملا مناسب حال‌وهوای کشتی ایران است. کشتی در ایران یکی از ورزش‌های پرطرفداری است که سبک و سیاقش با هر ورزش دیگری فرق می‌کند. این تفاوت از تاریخ و سنت ایرانی ریشه گرفته و باعث شده است که ورزش کشتی رنگ‌وبویی پهلوانانه بگیرد و از یک ورزش صرف، تبدیل به حرفه‌ای با قواعدی اخلاقی شود. عامل که از دهه 70 مشغول به گزارشگری کشتی است، بسیار خوب با بعد پهلوانانه این ورزش آشناست و حتی در گزارش‌هایش با استفاده از عباراتی آن را بسیارخوب نشان می‌دهد. البته آشنا بودن هادی عامل از دوران کودکی‌اش شکل گرفته که خودش مشغول به این حرفه بوده، اما پس از مدتی به‌علت آسیب‌دیدگی دست راست، دیگر نتوانست کشتی بگیرد و علاقه، سواد و حرفه‌اش را پس از دوران مربی‌گری و داوری مسابقات کشتی، در راه گزارشگری این ورزش ادامه داد.
در تمام این سال‌ها که کشتی از تلویزیون پخش می‌شود، لحن و صدای هادی عامل برای کشتی ایران یک امضا به حساب می‌آید. فرم و ادبیاتی که مختص خود عامل است و به‌جز گزارش کردن بازی، برای مخاطب احساسات دیگری را هم به‌همراه می‌آورد. احساس شادی که از شنیدن «سه، دو، یک... و گلبانگ پیروزی به‌صدا درمیاد» در ادامه همراه می‌شود با احساس غرور از برد با شنیدن «چه کردی تو قهرمان... ایران رو قهرمان جهان کردی تو.»
صدای بم عامل جدا از گزارشی که می‌دهد همراه با توصیفات و تشبیهاتی از کشتی‌گیران است که برای شنونده، ورزش را از حالت خشک در می‌آورد. تشبیهاتش برای مخاطبی که کشتی را می‌بیند بسیار ملموس است و برای کسی که فقط شنونده کشتی است، کاملا تصویرسازی درستی می‌کند. می‌شود گفت او فقط یک کشتی را گزارش نمی‌دهد، بلکه حدود 10دقیقه به نام کشتی، قصه‌ای را روایت می‌کند؛ قصه‌ای که هرکدام از کشتی‌گیران در آن، دارای شخصیت‌هایی هستند که عامل برای هرکدام‌شان توصیف می‌کند. از لحظه آمدن‌شان روی تشک کشتی شروع می‌شود تا لحظه‌ای که کشتی‌گیران خارج می‌شوند. هر رفتار آنها را توصیف می‌کند و برای هرکدام از کاراکتر قصه‌ای که می‌سازد لقب‌های مناسبی انتخاب می‌کند. این ویژگی خاص گزارش‌های هادی عامل است که در مسابقات اخیر چندین‌بار بروز پیدا کرد، برای مثال به رحمان عموزاد می‌گوید پلنگ سیاه مازندران. این همان عموزاد است که سال پیش در یک گزارش طوفانی گفته بود این «رحمان بی‌رحم»! شاید اگر گزارشگر دیگری از این تعابیر استفاده می‌کرد باعث رنجش و ناراحتی کشتی‌گیر و هوادارانش می‌شد اما عامل آنقدر ظریف کلمات را کنار هم می‌چیند که این کلمات بیرون زده از متن گزارش نیست به‌خصوص که خود او گفته برای به کار بردن این تعابیر از خود کشتی‌گیران هم اجازه می‌گیرد. او وقتی در گزار‌شش سراغ فنون کشتی می‌رود، از تشبیهات جذاب و دلنشینی استفاده می‌کند، مثلا چند باری در این مسابقات عبارت خیمه زدن را درباره یکی از فن‌های کشتی به کار برد و در ادامه گفت روی این خیمه زیبا می‌شود یک برج ساخت. شاید هادی عامل برای استفاده کردن از این عبارات، از قبل فکر نکرده باشد و لحظه‌ای این کار را انجام دهد، اما حتی این انتخاب در لحظه نشان‌‌دهنده حرفه‌ای بودن اوست. در مصاحبه‌ای که همشهری با وی داشت، خودش به این موضوع اشاره کرده بود: «اکثر تکیه‌کلام‌های من بداهه‌اند. درکنار بخش تخصصی گزارش‌هایم، احساسات شخصی‌ام را هم بیان می‌کنم. درمجموع دوست ندارم در حوزه‌های دیگر گزارشگری وارد شوم و تمایل دارم صدایم را خرج کشتی کنم.»
ادبیات عامل، امضای او و کشتی ایران شده است. عباراتی که او در این سال‌ها استفاده کرده است، به یادگار در ذهن مردم مانده و تکرار هرکدام از این عبارات برای مردم ایران پر از حس غرور و افتخار است. مانند شیر مادر و نان پدر حلالت یا حریف رو اسیر تکنیک‌های خودش کرده، باید آفرین گفت به این جرات و جسارت و... . او در مصاحبه‌ای در این باره گفته بود: «درمورد عبارت «شیر مادر و نان پدر حلالت» جا دارد به‌خاطره‌ای اشاره کنم. در ژاپن اسکوربردی وجود داشت که ورزشکاران وقتی پیروز می‌شدند از طریق این وسیله با خانواده‌شان ارتباط برقرار می‌کردند و در آن لحظات نظاره‌گر اشک مادرها و شادی پدرها بودم. با توجه به اینکه احترام خاصی برای پدران و مادران قائل هستم پیش خودم گفتم جمله‌ای برای قدردانی از این عزیزان بگویم که خوشبختانه به دل مردم نشست.»
صدا و فرم گزارش‌های هادی عامل، مختص کشتی است. کشتی ورزشی است پر از اتفاقات سریع در زمان کوتاه و هادی عامل با حماسه‌سرایی که در لحن و کلماتش استفاده می‌کند، به‌خوبی از پس گزارش این لحظات پرهیجان برآمده است. شاید گاهی وقت‌ها اغراق‌آمیز به‌نظر بیاید، اما درنهایت لحظه و موقعیتی که از آن عبارت استفاده می‌کند بسیار درست و به‌موقع است. او که در راه کشتی، موهایش را سفید و صدایش را خرج کرده، باعث شده کشتی ایران از جذابیتی مضاعف برخوردار شود و شنیدن صدایش کشتی را برای بینندگان جذاب‌تر و مهیج‌تر کند.
