روز، داخلی

سید مهدی موسوی تبار، دبیر فرهیختگان آن‌لاین: امروز، روز «ملی سینما»ست. عمر این در تقویم کشورمان چندان طولانی نیست. سال ۱۳۷۹ و همزمان با صدساله شدن سینمای ایران بود که روز ۲۱ شهریور به‌عنوان روز ملی سینما نامگذاری شد. 23 سال از آن روز گذشته و «سینمای ایران»، فراز و نشیب‌های زیادی را در این مدت دیده است اما همچنان سینمای ایران یک عبارت دارای شخصیت و اصیل است و مشخصات خاص خودش را دارد. مشخصاتی که همچنان آن را سرپا نگه داشته است. حالا و به همین بهانه سراغ بچه‌های تحریریه «فرهیختگان» رفته‌ایم تا اسامی فیلم‌های موردعلاقه آنها از سینمای ایران را بدانیم و براساس همین نظرسنجی یا نظرخواهی از بیش از 30 نفر از اعضای تحریریه، پنج عنوان فیلم که بالاترین رای را داشته‌اند انتخاب شده‌اند. در این نظرسنجی هر فرد می‌توانست بین 5 تا 10 اسم را انتخاب کند و الزاما اسامی فیلم‌ها براساس اولویت‌شان نبود. نکته قابل پیش‌بینی دیگر این بود که بعضی فیلم‌ها آرای یکسان کسب خواهند کرد و مثلا سه یا چهار فیلم، در یک رده قرار بگیرند. نکته قابل‌توجه در این نظرخواهی، میانگین و تنوع سنی اعضای تحریریه بود که امکان انتخاب را محدود نمی‌کرد. در پایان این نظرسنجی، فیلم‌های «آژانس شیشه‌ای» ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا با 14 رای، «مادر» به کارگردانی مرحوم علی حاتمی با 9 رای، «ابد و یک روز» سعید روستایی، «مارمولک» اثر کمال تبریزی، «جهان با من برقص» سروش صحت و «درباره الی......» اثر اصغر فرهادی با 8 رای، «متری شیش‌ونیم»، «مهمان مامان» ساخته داریوش مهرجویی و «شنای پروانه» محمد کارت با 7 رای در رده‌های اول تا چهارم و «جدایی نادر از سیمین» فرهادی با 6 رای در رده پنجم قرار گرفت. نکته غیرقابل‌کتمان درباره سینمای ایران این است که فیلم‌های خوب زیادی را در دل خودش در این صد و بیست و چند سال دارد. فیلم‌هایی که امکان انتخاب را سخت می‌کند، به‌خصوص برای قشری که کارش رسانه است و علایق یا انتخاب‌هایش حتما براساس تجربه زیسته کاری و شخصی‌اش بوده. همانقدر که نباید از حضور غیرمنتظره «جهان با من برقص» به‌راحتی عبور کنیم، حضور «آژانس شیشه ای» و «مادر» هم در نوع خودش جالب است. آیا این انتخاب‌ها را می‌توان احساسی یا ایدئولوژیک خواند؟ دوستان روزنامه‌نگار به‌دلیل زمینه سیاسی فعالیت‌شان سراغ «آژانس شیشه‌ای» رفته‌اند؟ اصلا خود این فیلم چه ویژگی خاصی داشته که همچنان در ذهن‌ها مانده و تبدیل به محبوب‌ترین اثر این نظرسنجی شده است.
حضور دو فیلم کمدی و شاد در فهرست نهایی همان پیغام همیشگی را صادر می‌کند که اعتقاد داشت فیلم‌های کمدی، جزئی‌ انکارناپذیر از علایق مخاطب ایرانی است؟ حضور دو فیلم از دهه 80 سینمای ایران حاوی پیام خاصی است؟ از این نکته که چهاردهه اخیر سینمای کشورمان دست‌کم یک نماینده در این نظرسنجی دارد می‌توان به تحلیل خاصی رسید؟ اساسا می‌شود از دل نظرسنجی‌ها به نتایج عمیق و بلندمدت رسید یا صرفا سال‌ها بعد تبدیل به خاطره می‌شوند؟ نظرات جماعت روزنامه‌نگار اصلا برای سازمان‌ها و نهادهای سینمایی و مدیران‌شان اهمیت دارد؟ جواب هرچه باشد آنچه اهمیت دارد سینمایی است که همچنان یکی از معدود دلخوشی‌های خانواده‌های ایرانی است. سرگرمی نسبتا ارزان‌قیمتی که با هر ضرب و زوری خودش را در سبد مصرف فرهنگی خانواده‌ها حفظ کرده است. این سینما هنوز هم در جهان اعتبار دارد و در داخل کشور می‌تواند حال مخاطبانش را خوب کند.