مطهره‌سادات قاسمی، خبرنگار: سفر به دل طبیعت همواره راه گریزی از مشغله‌های روزمره برای انسان‌ها بوده است و همین انرژی مثبت طبیعت بود که انسان‌ها را به خرید گل و گیاه و پرورش آنها در خانه متمایل کرد. خانه‌های حیاط‌‌دار نسل‌های گذشته حالا جای خود را به بالکن‌ها و پنجره‌های کوچک آپارتمان‌ها داده‌اند و گل‌های زینتی نیز جایگزین درخت‌های پرمیوه‌ باغچه‌ها شده‌اند. همان گل‌هایی که حتی در مکان‌های سرپوشیده مانند منازل و دفاتر کسب‌وکار نیز قابلیت رشد دارند و حتی می‌توانند هوای محیط ساختمان را تصفیه کنند. با افزایش میزان طرفداران گل‌های زینتی و آپارتمانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان در سال 1395 اقدام به ساخت گلخانه‌های متعدد با هدف پرورش گل‌های‌ زینتی کرد که در شهریورماه همان سال تهیه نمونه‌های گیاهی و کشت آنها آغاز شد. در واقع زیربنای دو و نیم هکتاری این شهرک قابلیت احداث 42 هزار متر گلخانه در 9 فاز سرپوشیده را دارد که تاکنون 4 فاز از آن در مساحت 17 هزار متر مربع تکمیل شده است. همچنین شهرک گلخانه‌ای «فرهیختگان» در سال 1398 همزمان با راه‌اندازی و همکاری سرای نوآوری دانشگاه آزاد واحد گرگان، پرورش گل و گیاهان زینتی را ادامه داد. گفت‌وگوی «فرهیختگان» با محسن تجری، رئیس سرای نوآوری گیاهان زینتی دانشگاه آزاد واحد گرگان، درباره اقدامات این سرای نوآوری در حوزه گیان زینتی را در ادامه می‌خوانید.

درآمد 5 میلیاردی شهرک گلخانه‌ای فرهیختگان در سال اخیر
محسن تجری رئیس سرای نوآوری کشت و تجاری‌سازی گیاهان زینتی دانشگاه آزاد واحد گرگان در گفت‌وگو با «فرهیختگان» بیان کرد: «دانشگاه آزاد گرگان یک زمین به مساحت 105 هکتار در اختیار داشت که از اواخر سال 1396 با توجه به تغییر و تحولاتی که رخ داد 37 هزار متر مربع، شامل 37 گلخانه از 20 متر تا 5 هزار متر شکل گرفت. سال 98 دکتر طهرانچی که به واحد گرگان سر زدند، با توجه به پتانسیلی که در واحد گرگان دیدند مجوز موقت سرای نوآوری کشت و تجاری‌سازی گیاهان زینتی را دادند. بعد از گذشت تقریبا دو سال ما مجوز دائمی سرای نوآوری کشت و تجاری‌سازی گیاهان زینتی را دریافت کردیم. سال گذشته این مجموعه گلخانه‌ای سه میلیارد فروش و سال مالی که به‌تازگی تمام شد فروش گلخانه حدود پنج میلیارد و 700 با 60 درصد سود خالص بود.»
وی ادامه داد: «با توجه به اینکه گلخانه گیاهان زینتی، بخش کسب‌وکار واحد گرگان به حساب می‌آید، نرم‌افزار مالی تخصصی سپیدار سیستم را فعال کردیم که بهای تمام‌شده محصولات را مشخص می‌کند.»
رئیس سرای نوآوری کشت و تجاری‌سازی گیاهان زینتی دانشگاه آزاد واحد گرگان با اشاره به پتانسیل‌های واحد گرگان در بخش گیاهان زینتی گفت: «مهم‌ترین دلیلی که باعث شد مجوز دائم راه‌اندازی سرای نوآوری گیاهان زینتی به واحد گرگان تعلق بگیرد، میزان درآمد بود. درآمد سرای نوآوری از سال راه‌اندازی این گلخانه از 500 میلیون شروع شد و الان به بیش از پنج میلیارد نیز می‌رسد. اینکه سرای نوآوری واحد گرگان یک بخش مستقل شده و بدون حمایت از دانشگاه می‌تواند تمام مراحل کاری را پیش ببرد و درصدی از درآمدش را به دانشگاه پرداخت کند مهم‌ترین پتانسیل این مجموعه بود. همچنین در سال 99 توانستیم مجوز شتاب‌دهنده گیاهان زینتی را دریافت کنیم.»

154 محصول در شهرک گلخانه‌ای واحد گرگان تولید می‌شود
تجری با اشاره به تعداد شرکت‌های مستقر در سرای نوآوری کشت و تجاری‌سازی گیاهان زینتی واحد گرگان گفت: «در سرای نوآوری گیاهان زینتی گرگان یک شرکت دانش‌بنیان، یک هسته فناور و یک شرکت فناور مستقر است و با اجرای طرح پویش دو دانشجو در رشته حسابداری و دو نفر دانشجو در رشته گیاه‌پزشکی مشغول به کار هستند. نزدیک به 20 دانشجو در این سرای فناوری در حال گذراندن کارورزی و کارآموزی هستند. همچنین بالغ بر 154 محصول در شهرک گلخانه‌ای واحد گرگان تولید می‌شود.»
وی در ادامه با اشاره به همکاری اعضای هیات‌علمی در فعالیت‌های سرای نوآوری واحد گرگان گفت: «اعضای هیات‌علمی دانشکده کشاورزی واحد گرگان که پنج نفر از آنها در رشته آفات و بیماری‌های گیاهان و یک نفر رشته باغبانی است. همچنین این اساتید دانشجویان را برای تحقیقات پایان‌نامه‌ها به شهرک گلخانه‌ای دعوت می‌کنند.»

آموزش 35 مددجوی کمیته امداد در سرای نوآوری گیاهان زینتی
تجری با اشاره به اقداماتی که در بستر شهرک گلخانه‌ای سرای نوآوری کشت و تجاری‌سازی گیاهان زینتی واحد گرگان انجام شده است، اظهار کرد: «اقدامات و برنامه‌های مختلفی در سرای نوآوری گیاهان زینتی انجام شد. برای مثال در طرح پویش دانشجویان حسابداری، گیاه‌پزشکی و باغبانی در بخش‌های مختلف گلخانه مشغول به کار هستند، از دانشجویان ترم یک گرفته تا ترم آخر. همچنین قراردادی با کمیته امداد استان گلستان با عنوان راهبری شغلی بستیم. به این معنی که کمیته امداد مددجویان خود را به ما معرفی می‌کند و ما به آنها مهارت پرورش گل و گیاه را یاد می‌دهیم. تا به الان 35 مددجو در دوره‌های سرای نوآوری حضور داشته‌اند که درنهایت این افراد می‌توانند خارج از گلخانه برای خودشان کسب‌وکار راه‌اندازی کنند. پس از آن برای خرید محصول اولیه به ما مراجعه می‌کنند و درصورت تولید محصول باکیفیت سرای نوآوری گرگان آن را خریداری خواهد کرد زیرا دست ما به‌عنوان یک شهرک گلخانه‌ای نسبت به گلخانه‌های کوچک در فروش محصولات بازتر است. درحال حاضر نیز از نقاط مختلف استان مددجویان به ما معرفی شده و در سرای نوآوری کشت‌ و تجاری‌سازی گیاهان زینتی دوره می‌بینند و پس از اتمام گواهینامه‌ای را دریافت می‌کنند.»
او افزود: «همچنین با نظام مهندسی استان گرگان نیز تفاهمنامه داریم. اعضای این سازمان که فارغ‌التحصیلان رشته‌های گیاه‌پزشکی، باغداری و کشاورزی هستند اما تجربه کار عملی ندارند را به ما معرفی کرده و با حضور در گلخانه می‌توانند در این زمینه تجربه کسب کرده و کار کنند. درنهایت ما این افراد را به نظام مهندسی معرفی ‌می‌کنیم و آقا یا خانمی که این دوره را گذرانده است می‌تواند به‌عنوان مسئول فنی با گلخانه‌های خصوصی قرارداد ببندد زیرا درحال حاضر اگر فردی بخواهد گلخانه‌ تاسیس کند موظف است برای آن مسئول فنی استخدام کند. اعضای نظام مهندسی که ما تربیت کردیم مسئولان فنی گلخانه‌های خصوصی می‌شوند. در این بین یک بسته تشویقی نیز در نظر گرفته‌ایم. کسانی که در شهرک گلخانه‌ای دوره دیده‌اند و از نظر ما مهارت‌ و علاقه‌مندی کافی در این حوزه را دارند می‌توانند در سرای نوآوری گیاهان زینتی مشغول به کار شوند.»

عضویت سرای نوآوری گرگان در انجمن گل و گیاه زینتی ایران
تجری با اشاره به دیگر فعالیت‌های سرای نوآوری واحد گرگان گفت: «یکی دیگر از اقدامات، عضویت سرای نوآوری گرگان در انجمن گل و گیاه زینتی ایران بود که در حال حاضر فعالیت‌های مشترکی انجام می‌دهیم. همچنین با پژوهشکده کشاورزی هسته‌ای سازمان انرژی اتمی ایران که در استان البرز مستقر است نیز تفاهمنامه‌ای داریم که ما نمونه برگ و گل را برای انجام پرتودهی به آزمایشگاه‌های این پژوهشکده ارسال می‌کنیم و اگر آمار جدیدی از این آزمایش‌ها حاصل شود به نام هر دو مجموعه ثبت خواهد شد زیرا انتظار از سراهای نوآوری اقدامات فناورانه و نوآورانه است.»
رئیس سرای نوآوری کشت و تجاری‌سازی گیاهان زینتی واحد گرگان با اشاره به برگزاری ورکشاپی با محوریت خردسالان اظهار کرد: «در این شهرک گلخانه‌ای ۳۰ نفر مشغول به کار هستند. همچنین بناست یک ورکشاپ تحت عنوان اسباب‌بازی زنده ویژه بچه‌های ۷ تا ۱۲ سال برگزار شود تا خانواده‌ها با ماموریت سرای نوآوری گیاهان زینتی آشنا شوند. روند این ورکشاپ به این صورت است که گلدان و بذر به بچه‌ها داده می‌شود و مهارت کاشت گل و آبیاری آن را به عهده گرفته و در فاصله زمانی مشخص می‌توانند به گلخانه بیایند و به گیاهان خود رسیدگی کنند و مراحل رشد و نمو را ببیند با این اقدام مهارت، هوش و ویژگی‌ها مختلف بچه‌ها شناسایی می‌شود.»
وی افزود: «پارسال نیز جشنواره گل نرگس را برگزار کردیم که پیاز گل نرگس، خاک و گلدان را به صورت رایگان در اختیار خانواده‌ها قرار داده و می‌خواستیم که در زمان برداشت آنها را به ما تحویل دهند و درنهایت به قید قرعه به افرادی که کار نوآورانه‌ای انجام دادند جوایزی اهدا کردیم. همچنین دانش‌آموزان دبیرستان کارو دانش رشته گل و گیاه زینتی دوره‌های مهارت‌آموزی خود را در شهرک گلخانه‌ای سرای نوآوری واحد گرگان گذراندند.»
تجری در ادامه بیان کرد: «یک سری گل‌ خاص نواحی گرمسیری نیز در گلخانه‌ها وجود دارد که اگر بذر آنها به موقع برداشت نشود، بذر خود را پرتاب می‌کنند. ما با راه‌اندازی جشنواره‌ای مردم را دعوت کردیم که حضور داشته باشند و با مراحل برداشت بذر آشنا شوند. ماموریت ما برطرف کردن چالش در بخش گیاهان زینتی است که با این اقدامات تا حدودی موفق بودیم. با شهرداری گرگان نیز قراردادی بستیم که تمام گل‌های فصلی شب عید شهر گرگان را درسرای نوآوری گیاهان زینتی تولید کنیم. زیرا این شهرک گلخانه‌ای این ظرفیت را دارد و باعث اشتغالزایی نیز می‌شود.»

برگزاری دوره‌های کارگاهی با همکاری انجمن گل و گیاهان زینتی ایران
تجری با بیان اینکه استقبال فوق‌العاده‌ای از برنامه‌های سرای نوآوری گیاهان زینتی شد، گفت: «از آنجایی که فضای مجموعه گلخانه‌ای یک فضای مفرح و خارج از حیطه درس و کتاب است و به دلیل وجود گل و گیاهان افرادی که وارد گلخانه می‌شوند سر ذوق می‌آیند، استقبال بسیار خوبی شد. همچنین دوره‌های کارگاهی با واحد الکترونیک دانشگاه آزاد نیز برگزار کرده‌ایم که این پیشنهاد از سمت دکتر طهرانچی بود. در گذشته این کارگاه‌ها با همکاری انجمن گل و گیاه زینتی ایران برگزار می‌شد اما دکتر طهرانچی این پیشنهاد را مطرح کرد که وقتی ظرفیت برگزاری دوره در دانشگاه آزاد است بهتر است که این همکاری درون‌دانشگاهی انجام شود.»

درمان سرطان برست با بذرهای تولیدی سرای نوآوری
رئیس سرای نوآوری گیاهان زینتی دانشگاه آزاد واحد گرگان ادامه داد: «شرکت دانش‌بنیان مستقر در سرای نوآوری واحد گرگان محلولی تولید کرد که حالا در مرحله ثبت اختراع است. درواقع عصاره یکی از بذرهای تولیدی سرای نوآوری را استخراج کرده و به جهت آزمایش‌ها به پارک علم و فناوری استان گرگان ارسال کردیم؛ این عصاره را در سلول‌های سرطانی آزمایش کردیم که درصد سم آن بسیار زیاد بود. پاسخ‌های آزمایشگاهی نشان می‌دهد که این محلول برای درمان سرطان برست که در بانوان نیز بسیار رایج است تاثیر بسزایی خواهد داشت. الان با مرکز سرطان‌شناسی استان گلستان این طرح را پیش برده‌ایم که اقدامات ثبت اختراع آن را انجام می‌دهیم. تحقیقات لازم و آزمایش این محلول بر موش‌ها نیز در حال انجام است.»
او بیان کرد: «همچنین یک قارچ‌کش طبیعی نیز توسط سرای نوآوری گل‌های زینتی تولید شده است و با قارچ‌کش‌های شیمیایی که در بازار است متفاوت بوده زیرا از عصاره گیاهان گرفته شده‌. علاوه‌بر این دو نوع بذر در این مجموعه درحال تولید است که این محصول درحال حاضر با قیمت دانه‌ای ۱۵۰۰ تومان از هلند وارد کشور می‌شود. افراد زیادی نیز این بذر را از ما پیش خرید می‌کنند.»

از تولید بذر تا گیاه مادری در سرای نوآوری گیاهان زینتی
تجری با اشاره به ارسال گل و گیاه برای واحدهای دیگر دانشگاه آزاد بیان کرد: «گلخانه گل‌های زینتی به واحدهای مختلف در سراسر کشور مانند زاهدان، رفسنجان، آزادشهر، جیرفت، اصفهان و... ارسال محصولات گلخانه‌ای و گل و گیاه دارد. البته که دانشگاه آزاد 400 واحد فعال دارد و اگر بتوانیم، با همین واحدها هم همکاری و ارسال بار داشته‌باشیم درآمد خوبی کسب خواهد شد. زنجیره تولید در سرای نوآوری گیاهان زینتی کامل یعنی از تولید بذر تا گیاه مادری است. بسیاری از گونه‌ها به‌طور مستقل در مجموعه شهرک گلخانه‌ای تولید می‌شود. 80 تا 90 درصد محصولات توسط خود اعضای شهرک گلخانه‌ای بذرگیری می‌شود و از مرحله نشا تا گیاه بالغ در این مجموعه تولید می‌شود.»

پیش‌بینی درآمد 10 میلیارد تومانی در سال مالی جاری
تجری درباره اقدامات آینده سرای نوآوری گیاهان زینتی اظهار کرد: «یکی از اهداف مهم ما افزایش درآمد است و به دانشگاه آزاد قول اخلاقی داده‌ایم که در سال مالی جاری به درآمد 10 میلیارد برسیم. اما برنامه مهم نیست و برنامه‌ریزی مهم است. همچنین بناست حقوق یک ماه اعضای هیات‌علمی دانشگاه آزاد واحد گرگان از طریق فروش محصولات سرای نوآوری گیاهان زینتی تامین شود. همچنین ثبت اختراع محلول ضدسرطان‌ و قارچ‌کش به جدیت پیگیری می‌شود.»
وی با اشاره به میزان تجاری‌سازی محصولات سرای نوآوری کشت و تجاری‌سازی گیاهان زینتی گفت: «دو بذر افوربیاویگوری و آدنیوم به مرحله تجاری‌سازی و تولید انبوه رسیده است، و هر تعداد که بخواهیم، می‌توانیم تولید کنیم. اما دو محلول شرکت دانش‌بنیان هنوز به مرحله تاییدیه نهایی نرسیده‌اند که ما بتوانیم اقدامات خاصی در جهت تجاری‌سازی انجام دهیم.»