فاطمه طاری‌بخش، خبرنگار گروه دانشگاه: دوازدهم دی‌ماه 1401، یکی از آرزوهای استاد فرشچیان به واقعیت تبدیل شد. در این تاریخ شورای هنر شورای عالی انقلاب فرهنگی، شیوه‌نامه نظام استاد شاگردی در آموزش هنر در واحد استاد فرشچیان را به تصویب رساند و پس از آن در تاریخ 12 اردیبهشت امسال نیز به تصویب نهایی شورای عالی رسید و درنهایت در تاریخ 10 خردادماه 1402 ابلاغ شد.

واحد هنرهای اسلامی- ایرانی استاد فرشچیان دانشگاه آزاد، در عمر پنج‌ساله خود فراز و نشیب‌‌های بسیاری را تجربه کرد، اما بعد از تلاش‌های فراوان توانست نظام استاد- شاگردی را در آموزش هنر آغاز کند. در مهرماه امسال و با مجوز شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار است که این واحد در رشته نگارگری، شیوه استاد- شاگردی را در آموزش پیاده‌سازی کند و به‌زودی این شیوه به پذیرش هنرپژوهان دانشگاه نیز خواهد رسید. رئیس دانشگاه آزاد واحد هنرهای اسلامی- ایرانی استاد محمود فرشچیان در گفت‌وگو با «فرهیختگان» ابعاد مختلف فعالیت‌های این واحد دانشگاهی در سال تحصیلی آینده را تشریح کرد.

سجادمحمد یارزاده، رئیس واحد هنرهای اسلامی- ایرانی استاد محمود فرشچیان دانشگاه آزاد در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره برنامه‌‌های فرهنگی هنری این واحد بیان کرد: «یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین بحث‌های ما در شیوه استاد- شاگردی که در فرآیند آداب خلق آن مستتر بوده، مرکز آفرینش‌های خلق آثار هنری است، یعنی متون مرجع هنری که تا به امروز تصویرگری نشدند، ما تصویرگری خواهیم کرد و از گلستان و بوستان سعدی شروع کردیم. بنابراین بحث خلق آثار هنری توسط اساتید خبره در حوزه هنر در مرکز آفرینش‌های هنری اتفاق خواهد افتاد. یکی دیگر از کارهایی که در ادامه فعالیت‌های این مرکز داریم، تصویرگری کهن‌ترین متون واقعه کربلا است که براساس کتابی به نام «وقعه الطف» صورت می‌‌گیرد. از آیت‌الله غروی‌ درخواست کردیم 30 روایت از این کتاب را به ما دهند و تاکنون 10 روایت از این کتاب خلق اثر شده و در گنجینه دانشگاه است. 20 روایت دیگر نیز به هنرمندان فاخر در حوزه پرده‌خوانی و نقاشی سفره‌خانه‌ای سفارش می‌دهیم که آن را خلق اثر کنند.»

او در ادامه درباره احیای نهضت امضا در راستای طرح استاد- شاگردی افزود: «یکی دیگر از کارهایی که ما پیش گرفتیم این است که در کنار این فرآیند، بحث نهضت امضا و احیای آن را در برنامه داریم. قصد داریم از طریق نهضت امضا، حقوق مادی و معنوی آثار که گمگشته جامعه هنری است را به آن بازگردانیم. چندین‌سال است که هنرمندان دنبال این هستند که چطور حقوق مالکیت اثر و امضای اثر را در این هنر احیا کنند. نهضت امضا مستلزم آن است که در فرآیند آن خلاقیت را جا بیندازیم. اگر خلاقیت باشد به هر امضایی اجازه نمی‌دهیم که در اثر بیاید. فرآیند امضا به‌نوعی هویت اثر است؛ چراکه خالق اثر حاضر است و از اثر خود دفاع می‌کند و مسئولیت آن را برعهده می‌گیرد و این فرآیند باعث می‌شود که کم‌کاری نکند و از کار خود به خلاقیت برسد.»

یارزاده در ادامه با تاکید بر اینکه در معماری نیز پس از سوانحی که رخ می‌‌دهد و ساختمانی می‌‌ریزد همه به‌دنبال امضای ناظر آن هستند، در مورد اهمیت این نهضت عنوان کرد: «دقیقا در بحث معماری نیز ما این موضوع را دنبال می‌کنیم که امضا‌کننده این اثر کیست تا بتوانیم فرآیند خلق را در اثر ثبت کنیم و به‌نوعی مسئولیت اثر است. اگر می‌بینیم اثر فاخری خلق نمی‌شود به این دلیل است که ما نتوانستیم متن و متون‌هایی که اثر فاخری را خلق می‌کنند در اختیار هنرمند قرار دهیم. در شیوه استاد- شاگردی ما متون‌های مرجع را در اختیار دانش‌پژوهان و هنر پژوهان قرار می‌دهیم. قطعا انتظار می‌رود تا اثر ماندگاری خلق شود.»

رئیس واحد استاد فرشچیان در ادامه افزود: «ما بحث هنردرمانی را نیز در پیش گرفته‌ایم و اگر فردی، از نظر روحی آرامش درونی ندارد با اثر هنری به مسکن و آرامش می‌رسد. پس بنابراین چرا پزشکان و روان‌شناسان ما به‌سمت آثار هنری نیایند و در درمان از آن استفاده نکنند؟ و ما در این دبیرخانه‌ای که به نام هنردرمانی تشکیل دادیم به این موضوع خواهیم پرداخت.»

او در ادامه با تاکید بر اینکه یکی دیگر از ماموریت‌های واحد مرمت آثار است، گفت: «ما کلینیک مرمت آثار را در اینجا راه‌اندازی خواهیم کرد و در‌حال‌حاضر شروع به کار کرده‌ایم. ما با میراث فرهنگی هماهنگ کردیم و نزدیک به 500 اثر در حوزه نگارگری که باید مرمت شوند را به دانشگاه سپرده است. میراث این اجازه را به ما داده است که این آثار را با هنرمندان این حوزه، وارد مرمت و تکنیک‌های مرمت کنیم؛ چراکه در این فرآیند کتابت و بحث مستند‌سازی و تاریخ شفاهی نیز بسیار اهمیت دارد.»

یارزاده در پایان با تاکید بر اینکه نظام استاد- شاگردی نیاز به مراقبت دارد، عنوان کرد: «مراقبت مستلزم این است که ما بتوانیم در فرآیند این مراقبه آثار، تاثیرگذار باشیم. باید مطمئن باشیم که دانشگاه‌‌های دولتی قطعا به‌سمت آن خواهند آمد. با دانشگاه تهران جلسه‌‌ای داشتیم و قرار است که به‌زودی با دانشگاه تبریز هم جلسه‌‌ای داشته باشیم. قرار است در دانشگاه‌‌های دیگر و رشته‌هایی که ظرفیت دارند، نظام استاد- شاگردی اجرایی شود. یکی از کارهایی که ما انجام می‌‌دهیم سند آمایش سرزمینی هنرهای سنتی است و این سند می‌‌گوید اگر دانشگاه تهران استعداد تربیت معماران سنتی را دارد، ما تجارب خودمان را به آن منتقل کنیم و این دانشگاه به‌صورت مشترک بین دانشگاه آزاد و دانشگاه تهران رشته معماری سنتی راه‌‌اندازی کند. یعنی اینجا به بهانه اینکه چه کسی نفوذ دارد و رشته بگیرد نیست. درواقع به ظرفیت و استعداد دانشگاه بستگی دارد. یعنی بوم‌‌مداری یکی از مهم‌ترین مولفه‌‌های نظام استاد- شاگردی است. بوم‌مداری می‌گوید اگر در کرمان گلیم‌‌بافی وجود دارد باید در این حوزه ورود کند. اما اگر در حوزه هنرهای نمایشی تبریز تجربه و شناسنامه دارد باید به این حوزه ورود کند. ما به‌دنبال توسعه پایدار برای هنر هستیم.»