میراحمدرضا مشرف، پژوهشگر حوزه بینالملل: در روزهایی که بسیاری از مردم آمریکا از بازگشت ترامپ به صحنه سیاسی و به خطر افتادن نظام سیاسی کشورشان توسط فردی که خود را متعهد به هیچ قیدوبندی نمیداند بهشدت نگران هستند هفتهنامه «ویک» در شماره اخیر خود تحلیلی ارائه داده که نشان میدهد در شرایط فعلی ایالاتمتحده، بازگشت فردی مانند ترامپ به قدرت میتواند موضوعی فرعی تلقی شود؛ چراکه اساسا قدرت در این کشور نه از صندوقهای رای، بلکه از نظام سرمایه و ابرسرمایهدارانی چون ایلان ماسک سرچشمه میگیرد. برمبنای تحلیل این نشریه که با استفاده از دیدگاههای تعدادی از مقامات و همچنین تحلیلگران و روزنامهنگاران برجسته آمریکایی نگاشته شده، نظام سیاسی و ساختار قدرت در ایالاتمتحده در چنگال ابرسرمایهداری به نام ایلان ماسک شده گرفتار شده و رهایی از این اسارت نیز برای دولت آمریکا بهآسانی و به این زودیها میسر نخواهد شد.
دولتی مرهون الطاف ایلان ماسک
نشریه ویک با نقل قولی از رونان فارو در نیویورکر تحلیل خود را آغاز میکند؛ در جایی که فارو معتقد است دولت ایالاتمتحده اکنون به شکل خطرناکی خود را وامدار ایلان ماسک ساخته است. نمونههای بارزی را در این زمینه میتوان مشاهده کرد؛ چنانکه اسپیسایکس، کمپانی موشکی این میلیاردر آمریکایی درحال حاضر به تنها راهی تبدیل شده که ناسا میتواند با کمک آن فضانوردان را از خاک ایالاتمتحده به فضا برساند اما دیگر سرمایهگذاری بزرگ ایلان ماسک یعنی شرکت تسلا هم کنترل بزرگترین شبکه ایستگاههای شارژ خودروهای برقی در کشور را در اختیار دارد؛ موقعیتی که به شرکت قدرت مداخله در سیاستهای کلان حملونقل و انرژی را میدهد.
اما جدا از همه این موارد باید از خدمات سرویس اینترنتی «استارلینگ» یاد کرد که جنبه مهمی برای سیاستهای دفاعی پیدا کرده است. در پاییز گذشته و پس از آن که برخی واحدهای اوکراینی در حین نبرد با روسها دسترسی به اینترنت استارلینگ بهعنوان ابزار اصلی ارتباطی در میدان نبرد را از دست دادند مقامات پنتاگون مجبور به اظهار عجز و لابه در برابر این غول فناوری شدند. این اتفاق در شرایطی رخ داد که پیش از آن ایلان ماسک از دولت آمریکا خواسته بود تا پرداخت هزینه اینترنت استارلینگ تخفیفدار اوکراینیها را برعهده گیرد. جالب این بود که ایلان ماسک در همان هنگام پیشبرد طرح صلحی مورد حمایت روسیه را آغاز کرده بود؛ طرح صلحی که ظاهرا پس از گفتوگوهای رودررو با ولادیمیر پوتین، رویای آن را در سر داشت. اگرچه ایالاتمتحده درنهایت با استارلینگ در این مورد به توافق رسید اما مقامات همچنان نسبت به اتکایشان به ایلان ماسک نگرانی دارند. یک مقام پنتاگون در این رابطه میگوید: «ما در سایه الطاف او زندگی میکنیم و این واقعا افتضاح است!»
قدرتی بینظیر در دستان مردی دمدمیمزاج
ماسک قدرت بینظیری را در دستان خود دارد و این دستها هر روز لرزانتر و بیثباتتر از قبل به نظر میرسند. این نظری است که پیتر چاتی یکی دیگر از روزنامهنگاران آمریکایی بیان میکند. نگاه به تلاشهای فاجعهبار ایلان ماسک برای بازسازی ایکس یا همان توییتر سابق میتواند همهچیز را روشن کند. او از زمانی که مالکیت این رسانه اجتماعی را در سال قبل و به قیمت 44 میلیارد دلار به دست آورد، با صدور مجوز انتشار سخنان نفرتانگیز و اخراج کارکنان مسئول زیرساختهای حیاتی شرکت عملا تبلیغکنندگان و کاربران را از خود دور کرده است. در این زمینه جاناتانوی.لاست از کانال خبری «بولوارک» سوال مهمی را مطرح میکند؛ آیا مصرف مواد مخدر میتواند عامل برای رفتارهای عجیبوغریب ماسک باشد؟ همکاران ماسک به فارو، نویسنده نیویورکر اطلاع دادهاند که این میلیاردر معتاد به کار، که با تنهایی و استرس نیز دستوپنجه نرم میکند در سالهای اخیر استفاده خود از داروی «کتامین» را افزایش داده است. کتامین یک داروی مرتبط با درمان افسردگی و مورد مصرف در میهمانیهای خصوصی است که میتواند انگیزه و احساس خودبزرگبینی را در فرد تقویت کند: «بنابراین سیاست ایالاتمتحده عمیقا به مردی وابستگی دارد که ممکن است قضاوتهایش بهشدت تحتتاثیر داروها قرار داشته باشد. خیلی جالبه!»
- دولت گرفتار در چنگال ایلان ماسک
فرنهولزیکی دیگر از تحلیلگران و روزنامهنگاران آمریکایی بر این اعتقاد است که دولت ایالاتمتحده درحال حاضر گرفتار و اسیر ایلان ماسک شده است. دولت میلیاردها دلار را صرف تلاش برای تبدیل شدن بوئینگ و «بلو ایرجین» (شرکت خصوصی در حوزه هوا فضا) به جایگزینهای خصوصی اسپیسایکس کرده است اما این شرکتها بارها در این ماموریت شکست خوردهاند. با این حال اتکا بر یک فرد دمدمیمزاج و مرتبط با دولتهای اقتدارگرا – تسلا نیمی از خودروهای خود را در چین تولید میکند – یک مشکل واقعی است. با توجه به وابستگی اسپیسایکس به بودجه دولتی مقامات باید جرات بیشتری به خرج دهند تا از آن بهعنوان اهرم فشار استفاده کنند. با همه این اوصاف تا زمانی که یک رقیب جدی برای ایلان ماسک پیدا نشود این وابستگی خطرناک نیز تداوم پیدا خواهد کرد.