فاطمه طاری‌بخش، خبرنگار گروه دانشگاه: مرگ دریاچه ارومیه شاید یکی از تلخ‌ترین تیترهایی باشد که در ماه‌های اخیر بارها وایرال شد اما داستان خشک‌شدن دریاچه ارومیه اینجا تمام نمی‌شود و بسیاری از کارشناسان محیط‌زیست معتقد هستند که خشک‌شدن دریاچه اولین چالش زیست‌بومی این منطقه است و این خشکی تبعات بسیاری را با خود به همراه می‌آورد. برای بررسی این تبعات و امکان احیای دریاچه ارومیه به سراغ یکی از کارشناسان خبره در این حوزه رفته‌ایم. گفت‌وگوی «فرهیختگان» با ابراهیم رمضانی، دانشیار مدیریت محیط‌زیست را در ادامه می‌خوانید. 

* وسعت دریاچه  تغییر کرده و ما شاهد هستیم که این میزان نزدیک به 920 کیلومتر مربع رسیده است. مقدار آب و وسعت کم و ارتفاع از سطح آب‌های آزاد نیز دچار تغییر شده است. آماری که گفته شد وضعیت نابه‌هنجار دریاچه را نشان می‌دهد. ما زمانی نزدیک به 186 گونه پرنده آبزی و ساحلی داشتیم که وضعیت فرق کرده و 102 جزیره دریاچه نیز دگرگون شده‌اند.

* باید بدانیم که بعد از خشک شدن دریاچه، نزدیک به 18 درصد با کاهش نزولات آسمانی مواجه هستیم. یعنی پیش از این 385 میلی‌متر بارندگی در حوضه آبریز داشتیم و درحال حاضر 317 میلی‌متر بارندگی داریم.

* علی‌القاعده از میزان آب‌های قابل بازیافت شما باید حداکثر 20 الی 40 درصد استفاده کنید اما شاهد این موضوع هستیم که در بحث دریاچه ارومیه این وضعیت نامناسب است و بخش قابل‌توجهی از آب مورد استفاده قرار می‌گیرد و 70 درصد از منابع تجدیدپذیر حوضه آبریز مصرف می‌شود که این موضوع طبیعتا، به‌نوعی مشکل ایجاد می‌کند. 

* البته بعد از حضور دکتر طهرانچی در واحد ارومیه ماموریتی را در قالب نظام موضوعات به ما دادند. ما در قالب یک منظومه علمی یا نظام موضوعات، تمام چالش‌هایی که در حوضه آبریز وجود داشت و راهبردهایی که می‌توانیم برای این چالش‌ها داشته باشیم را مشخص کردیم و درنهایت، کارهای تحقیقاتی و زمینه‌های پژوهشی را در آوردیم و بالای، سه هزار و 200 زمینه پژوهشی طرح کردیم که در پایه‌ترین حالت ممکن، می‌تواند پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دکتری بسیاری را در بر بگیرد. در کنار آن، یکی از کارهای مهم ما این بود که محصولی برای کاهش مصرف آب طراحی کردیم و طرح‌هایی نیز در این ارتباط در قالب پایلوت داشتیم. مرکز تحقیقات ما با توجه به رسالتی که دارد عملا، ارائه طریق می‌کند و همایش‌های بسیاری می‌گذارد و ما خلأ کارکرد را در این رابطه داشتیم و به همین دلیل وبینارهای بسیاری گذاشتیم.» او با اشاره به اینکه با دستگاه‌های اجرایی نیز در این رابطه جلساتی برگزار کردند، تصریح کرد: «با توجه به اینکه ما در اینجا به‌عنوان مرکز تحقیقات سه گروه پژوهشی داریم با مشارکت دستگاه‌ها راه‌های مختلفی را معرفی کردیم و به نظر من کارکردهای اجتماعی در اینجا بسیار اهمیت دارد. یعنی کارکردهایی که به‌نوعی مصرف آب را کاهش دهد. یکی از اقدامات ضروری برای حل این معضل با توجه به اینکه بعد از خشک شدن دریاچه امکان توسعه طوفان نمکی و انواع بیماری‌ها، مشکلاتی که از نظر سیستم تنفسی پیش می‌آورد به غیر از معضلات اقلیمی که باعث آلودگی‌های گوناگون می‌شود؛ بحث تسریع روند ذوب، کاهش بارش در منطقه، افزایش دما و تبخیر و شور شدن خاک‌ها همگی از این دست معضلات است. همچنین خشک شدن دریاچه به دامداری، دامپروری و باغداری این مناطق آسیب می‌زند.

* بخش اصلی تاثیرگذار در احیای دریاچه ارومیه مردم و مصرف‌کنندگان هستند. نهایتا بحث‌های فرهنگی و آموزشی بسیار اهمیت دارد. نزولات آسمانی هم امسال بسیار کاهش داشته است و سد نهند که آب بخشی از شهروندان تبریز را تهیه می‌کرد هم خشک شده است. ما نیاز داریم که مدیریت پایداری در این سرزمین داشته باشیم.

* درحال حاضر در دانشگاه آزاد در کارگاه‌ها و همایش‌ها روی محصولی کار کردیم که مصرف آب را کاهش می‌دهد و در این ارتباط برای برخی از مجموعه‌ها قرار است خدماتی را ارائه کنیم و نزدیک 50 درصد کاهش آب را با این محصول خواهیم داشت. ما زمینه‌های بسیاری برای کاهش آب در نظر گرفته‌ایم.

متن کامل را اینجا بخوانید.