بانک‌ها، نفت و گاز در اتاق شیشه‌ای

محمدرضا گوهری، خبرنگار: عدم شفافیت اطلاعات دستگاه‌های دولتی همواره مهم‌ترین مانع برای ارزیابی کیفی و یکی از گلوگاه‌های فساد در این دستگاه‌ها بوده است. دولت‌ها غالبا به دلیل آنکه از شرکت‌های دولتی به‌عنوان حیاط‌خلوتی استفاده می‌کردند که نیروهای ستاد انتخاباتی‌شان را به آنجا بفرستند، علاقه‌ای به افزایش شفافیت این دستگاه‌ها نداشته‌اند. دلیل دیگری که انتشار اطلاعات شرکت‌های دولتی را با مانع روبه‌رو می‌ساخت روشن شدن ناکارآمدی یا ضررهای این شرکت‌ها بود. موضوعی که می‌توانست دستمایه مخالفان آنها در رقابت‌های انتخاباتی باشد. اما با روی کار آمدن دولت ابراهیم رئیسی تمام این ملاحظات سیاسی کنار گذاشته شد و دولت در جهت افزایش کارآمدی، کاهش فساد و ارزیابی دقیق و صحیح عملکرد شرکت‌های دولتی، افزایش شفافیت اطلاعات اقتصادی را در دستور کار قرار داد. این اقدام گرچه ابتدا با مقاومت برخی دستگاه‌ها و شرکت‌های دولتی همراه بود اما با تلاش‌های وزارت اقتصاد و شخص احسان خاندوزی، مقاومت‌ها شکسته شده و اولین قدم آن با انتشار صورت‌های مالی شرکت‌ها و بانک‌های دولتی آغاز شد. به عبارتی، با کنار گذاشتن ملاحظات سیاسی و با علم به هزینه‌های احتمال شفافیت اطلاعات، در این راستا قدم برداشته است و برای اولین بار در سال‌های اخیر اقدام به انتشار صورت‌های مالی بسیاری از شرکت‌های دولتی کرده است. یکی از گزارش‌هایی که اخیرا وزارت اقتصاد از شرکت‌های دولتی منتشر کرده اطلاعات جالبی درخصوص شرکت‌هایی با بیشترین هزینه پرسنلی، بیشترین نیروی انسانی، بیشترین زیان و بیشترین دارایی است. بررسی وضعیت این شرکت‌ها راهنمایی خوبی برای سیاستگذاری صحیح در شرکت‌های دولتی است.

مطابق گزارش وزارت اقتصاد در سال 1400، حدود 70 درصد کارمندان شرکت‌های دولتی در 10 شرکت و 30 درصد کارمندان در 370 شرکت دیگر دولتی مشغول به کار هستند. بانک سپه، بانک ملی و شرکت راه‌آهن رتبه‌های اول تا سوم بیشترین تعداد نیروی انسانی را دارند.علت این امر وجود تعداد شعب بالای بانک‌ها در کشور است. براساس آخرین آمار بانک مرکزی، درحال‌حاضر 19 هزار و 246 شعبه بانکی در کشور وجود دارد. 

برای فهم بهتر بالا بودن تعداد شعب بانک‌ها می‌توان به مقایسه تعداد شعب بانکی به ازای هر 100 هزار نفر در ایران و کشورهای دیگر پرداخت. در ایران به ازای هر 100 هزار نفر حدود 32.1 شعبه وجود دارد، درحالی که این نسبت در کشورهای آمریکای شمالی 27.5، در کشورهای اروپایی 22.7 و میانگین جهانی آن 12.5 شعبه است. 

درخصوص بانک سپه که رتبه نخست را دارد باید توجه کرد که مهم‌ترین دلیل این موضوع ادغام بانک‌های «انصار»، «قوامین»، «حکمت ایرانیان»، «مهراقتصاد» و «موسسه اعتباری کوثر» در بانک سپه است.

متن کامل این گزارش را اینجا بخوانید.