مرگ سینمایی خودخواسته

میلاد جلیل زاده، خبرنگار گروه فرهنگ: تاریخچه قاچاق فیلم در ایران چندان طولانی نیست، اما بسیار پرماجراست. از «آدم‌برفی» تا «مارمولک»، «مکس» و «دیدار»، پیش از به بازار آمدن یا لااقل جدی شدن استفاده از لوح فشرده دیجیتال در ایران، چندین‌بار پیش آمده بود که فیلم‌ها روی نسخه‌های VHS قاچاق شوند. این اما اتفاق نادری بود. شروع جدی جریان قاچاق فیلم به زمانی برمی‌گردد که سینما داشت وارد فاز دیجیتال می‌شد و بسترهایی برای پخش مثل CD و DVD در حال پدید آمدن بودند. به‌عنوان یکی از مشهورترین نمونه‌ها در این زمینه سری اول فیلم اخراجی‌ها را می‌توان مثال زد که رکورد فروش در سینمای ایران را شکست اما در میانه‌های راه اکران، CD قاچاق آن بیرون آمد. پس از مدتی به قدری این قضیه فراگیر شد که در شبکه نمایش خانگی پیش از شروع فیلم‌ها تیزری با حضور مشهورترین ستارگان سینمای ایران پخش می‌شد و در آن تمام چهره‌های محبوب از مردم می‌خواستند که نسخه‌های قاچاق فیلم‌ها را نبینند تا سینمای ایران نابود نشود. 

مقطع دومی که قاچاق فیلم در سینمای ایران شدت گرفت در اواخر دهه ۹۰ بود. این اتفاق به سال ۱۳۹۸ برمی‌گردد. ابتدای خرداد‌ماه نسخه قاچاق دو فیلم «متری شیش و نیم» و «رحمان ۱۴۰۰» منتشر شد.  وقتی به پاییز پرماجرای سال ۹۸ رسیدیم، در سیزدهم آذرماه، طی ۲۴ ساعت، سه فیلم سینمایی در ایران قاچاق شدند. این بار به‌جای نسخه پرده‌ای، نسخه باکیفیت شبی که ماه کامل شد که عبارت for the review بر آن حک شده بود، به سرقت رفت و در فضای مجازی منتشر شد. همزمان فیلم «خانه پدری» در واپسین روز‌های اکران محدودش، با قاچاق نسخه باکیفیتش مواجه شد و سرنوشتی شبیه فیلم نرگس آبیار پیدا کرد. «قصر شیرین» سومین فیلمی بود که با یک برچسب خاص در سمت چپ تصویر به سرقت رفت و قاچاق شد. به‌طور کل در آن سال ۱۰ فیلم سینمایی قاچاق شدند که غیر از موارد یاد شده، «تگزاس ۲»، «فصل فراموشی فریبا»، «سرخ پوست»، «مارموز» و «رستاخیز» هم در این میان بودند.

در این مقطع، انگشت اصلی اتهام به‌سمت وزارت ارشاد بود و محتمل‌ترین گمانه‌ای که مطرح می‌شد، قاچاق فیلم از داخل این وزارتخانه به‌حساب می‌آمد.

در نوروز ۱۴۰۲ دوباره داستان قاچاق فیلم‌ها آغاز شد. این بار اما نوع قاچاق و نوع فیلم‌هایی که قاچاق شدند یکسره متفاوت بود. اول فیلم «برادران لیلا» سر از شبکه‌های اجتماعی درآورد؛ آن هم با کیفیتی عالی، بعد جنگ جهانی سوم این سرنوشت را پیدا کرد و سپس در فاصله کوتاه و طی دو سه روز فیلم‌های «تفریق»، «بی‌رویا» و «ارادتمند؛ نازنین، بهاره، تینا» قاچاق شدند. 

برای خواندن متن کامل این گزارش، اینجا را بخوانید.