پرومته‌ زنجیریِ نولان

محمد قربانی، منتقد:«اوپنهایمر» تازه‌ترین فیلم نولان، با جملاتی درباره پرومته آغاز می‌شود. پرومته شخصیتی اساطیری است که آتش را از خدایان دزدید و به انسان هدیه داد. او به نفع انسان عصیان کرد و برای نجات انسان‌ها، عقوبت خدای خدایان و شکنجه همیشگی را به جان خرید. پس از جملات ابتدایی فیلم و شرح شکنجه ابدی پرومته، اولین نمای فیلم را می‌بینیم. نمایی از کیلین مورفی، بازیگر نقش رابرت اوپنهایمر که چشمانش را بسته و گویی رنجی درونی شکنجه‌اش می‌دهد. اوپنهایمر نولان، پرومته معاصر است. در نمایشنامه «پرومته در زنجیر» (نمایشنامه ماندگار یونان باستان)، پرومته به معنی «پیش‌اندیش» آورده شده. اوپنهایمر، پدر بمب اتمی و پرومته‌ نولان، کسی بود که «پیش‌اندیشانه» و قبل از رسیدن آتش ویرانگر بمب اتم به دست دشمنان، آن را به آمریکایی‌ها (انسان‌ها) رساند. فیلم «اوپنهایمر» همین‌قدر فاشیستی است. فیلمی که علاوه‌بر بمباران وحشیانه ژاپن، از مک‌کارتیسم و نژادپرستی یهودی گرفته تا ساختن بمب‌های وحشتناک‌تر در آینده، همه را توجیه می‌کند. نمی‌خواهم وارد بحث جدی درباره کارگردانی فیلم شوم و از میزانسن نداشته نولان بگویم. بماند برای وقتی که نسخه باکیفیت‌تر فیلم رسید. در این یادداشت صرفا می‌خواهم با اشاراتی به فیلمنامه، نشان دهم که سینمای مرعوب‌کننده نولان چقدر پهلوان‌پنبه است. از همان ابتدا که خطِ رواییِ به‌هم ریخته فیلم را دیدم، حدس زدم که جناب نولان مطابق معمول قرار است ناتوانی‌شان در قصه‌گویی را پشت این شعبده‌بازی‌ها پنهان کند. فیلم «اوپنهایمر» بسیار بلاتکلیف است، بلاتکلیف حتی در ژانر. یک پاره‌اش فیلمی ماجراجویانه است درباره ماجرای ساخت بمب اتم و پاره دیگر یک درام دادگاهی در تطهیر و ستایش سازنده بمب اتم. البته اوضاع از این هم بدتر است و در لحظاتی از فیلم، ژانر سومی هم می‌بینیم. جایی که شهرکی برای کارکنان پروژه ساخته شده و اوپنهایمر با کلاه کابویی، در خیابان‌های آن به سبک کلانترهای فیلم‌های وسترن راه می‌رود....ادامه مطلب