در خدمت ایدئولوژی

ایمان عظیمی، منتقد:خبر اکران آثار کریستوفر نولان همیشه با موجی از جنجال روبه‌رو بوده است. مخالفانش از یک سمت و طرفداران دوآتشه‌‌اش از سمتی دیگر تا توانسته‌اند تنور را گرم نگه داشته‌ و این بمب خبری را تا مدت‌ها در صدر اخبار قرار داده‌اند. این مساله از یک زاویه برای اقتصاد به گِل نشسته‌ سینما طی سالیان اخیر خبر خوبی ا‌ست و می‌تواند مردم سراسر دنیا را از سر شوق تماشای آثار نولان به سالن‌های تقریبا فراموش‌شده‌ سینما بکشاند و رونق دوباره‌ای را به سالن‌های سینما ببخشد. اما این اتفاق مسرت‌بخش تنها یک قسمت از ماجراست و ما باید به کُنه اثر، سوای تاثیری که بر اقتصاد صنعت سینما می‌گذارد نظر بیندازیم و روی این مساله تاکید کنیم. خبر نمایش عمومی «اوپنهایمر» هم خالی از این داد و جنجال‌ها نبود. پخش‌کننده‌ها با ایجاد یک دوگانه میان این فیلم و «باربی» در روزها و ماه‌های پیش، بر حضور هرچه بیشتر مخاطبان در سینما تاکید کردند و این تلاش‌ هم درنهایت کارگر افتاد، اما کمتر کسی بود که به کارکرد فرهنگی- سیاسی این دو اثر در جهان ما اشاره کند. کارکردی ایدئولوژیک که هر انگاره‌ دیگری را در ذیل خود معرفی می‌کند و ذهن بیننده را در تسخیرش نگه می‌دارد. مع‌الاسف در حصار نام کارگردان فیلم اغلب تحلیل‌های بینامتنی و فرامتنی به حاشیه می‌رود و کاربست‌های ایدئولوژیک اوپنهایمر نیز مغفول واقع می‌شود. فیلم جلوه‌ای تمام‌قد از سلطه‌ سیاسی و استعماری آمریکا بر اذهان استعمارزده‌ آمریکایی‌پرستان است و حتی یک لحظه هم از انجام این فریضه دست نمی‌شوید. فیلم از زاویه‌دید رابرت اوپنهایمر به‌عنوان سرپرست تیم سازنده‌ بمب اتم در جنگ جهانی دوم روایت می‌شود و سعی می‌کند که چهره‌‌ای تماما مثبت از وی ارائه دهد. انتخاب کیلین مورفی نیز که برای مخاطبان جوان صنعت سینما و تلویزیون به‌خاطر بازی در نقش اصلی سریال پر سر و صدای «پیکی بلایندرز» کاملا شناخته شده است، در مرتبه‌ نخست به القای سمپاتی نسبت به کاراکتر اوپنهایمر دامن می‌زند. نولان در اوپنهایمر کمتر به بازی‌های ذهنی، رفت‌وبرگشت‌های مکرر زمانی و امتزاج زمان حال، رویا، خواب و زمان گذشته دامن زده است تا پس از سال‌ها وفاداری خود را به سینمای قصه‌گو و مرسوم هالیوود نشان دهد. در واقع ما در اوپنهایمر با یک نولان رام‌شده طرف هستیم که به دور از مغلق‌گویی‌هایی که پیشتر به آن شهره بود، در وهله‌ نخست تاکیدش را به ارائه‌ یک روایت سرراست‌تر معطوف داشته و دیگر مسائل را به حاشیه رانده است و این همان چیزی‌ است که می‌تواند سیل مخاطب بیشتری را به سمت خود جلب کند و آنچنان هم نگران دلزدگی طرفداران دوآتشه‌‌اش نیست....ادامه مطلب