بمب عروسکی

میلاد جلیل زاده، خبرنگار گروه فرهنگ:ما بخشی از ماجرای زندگی رابرت اوپنهایمر را در آخرین فیلم کریستوفر نولان می‌بینیم که درخلال بازجویی‌های او در یک کمیته تحقیقاتی امنیتی مطرح می‌شود. ما اوپنهایمر نوجوانی که می‌خواست یکی از همکلاسی‌هایش را بکشد، چون دختری را که او از آن خوشش آمده بود تور کرده بود یا اوپنهایمر منزوی دوران دبستان را که باقی بچه‌ها مسخره‌اش می‌کردند و در اتاق یخ حبس شد و روی بدنش رنگ‌سبز ریختند، نمی‌بینیم. مخاطب فیلم نولان فقط بخشی از زندگی این مرد را می‌بیند که درخلال بازجویی‌هایش در آن کمیته امنیتی مطرح می‌شوند، یعنی منظره اوپنهایمر را فقط همان‌قدری می‌شود دید که در قاب دوران مک‌کارتیسم پیداست. این نقشه‌راه مناسبی برای ورود به شخصیت یک نفر نیست؛ چه اینکه بازجوهای بهانه‌جوی او فقط دنبال کشف ارتباطش با کمونیسم یا موارد دیگری هستند که ثابت می‌کند اوپنهایمر به آمریکا وفادار نیست، نه جنبه‌های خصیصه‌نمای شخصیتی او و بخش‌هایی از زندگی این فرد که لایه‌های روانشناختی‌اش را بروز می‌دهد. اصلا چرا کسی که برای آمریکا بمب اتم ساخت و حتی اصرار کرد که این بمب نه در یک ساحل ژاپنی یا هر جایی که صرفا ابزار قدرت‌نمایی و عامل تسلیم ژاپن باشد، بلکه روی سر شهرهای مسکونی ژاپن ریخته شود، بعدها باید محاکمه می‌شد؟ بهانه بازجویی این بود که اوپنهایمر با کمونیست‌ها ارتباط داشته. برادر و همسر برادرش کمونیست بودند و خود او هم با زنی ارتباط داشت که کمونیست بود. اینها البته همگی کمونیست‌های آمریکایی بودند و ارتباطی با شوروی نداشتند. درضمن تب کمونیسم آمریکایی مربوط به قبل از جنگ سرد و حتی قبل از جنگ جهانی می‌شود، یعنی دورانی که این چیزها در خود ایالات‌متحده هم نسبتا عادی‌تر بود. حالا اوپنهایمر را در دوره مک‌کارتیسم، یعنی دوره تفتیش عقاید و تندروی‌های بنیادگرایانه جنگ سرد، در آمریکا به محاکمه امنیتی کشانده‌اند. با عبارت دوران مک‌کارتیسم عمدتا به‌دلیل آنچه بر سر هالیوودی‌ها آورد آشنایی بیشتری وجود دارد. آنها حتی چارلی چاپلین را از آمریکا بیرون کردند، الیا کازان را به‌غلط کردم انداختند و کاری کردند که دشیل همت، نویسنده به این بزرگی، در اوج فقر و فلاکت مرد. اما اینجا و در فیلم نولان، ما خالق بمب اتم را هم به‌عنوان یکی از قربانیان همان دوره می‌بینیم. نکته اینجاست که فضای ضدکمونیستی دوران مک‌کارتیسم، بهانه‌ای برای بازجویی و محاکمه اوپنهایمر است نه دلیل آن....ادامه مطلب