کشورها باید بین آمریکا و چین یکی را انتخاب کنند

ریچارد فونتین، مدیر اندیشکده مرکز جدید امنیت آمریکا که سابقه کار در وزارت خارجه، شورای امنیت ملی و همچنین مشاوره به جان مک کین، سناتور تندرو و دست راستی آمریکا، در امور سیاست خارجی را نیز دارد، در مقاله‌ای با عنوان «افسانه بی‌طرفی/‌کشورها باید بین آمریکا و چین یکی را انتخاب کنند» که در وب‌سایت فارن افرز منتشر شده، به طرح این ایده پرداخته است که کشورهای جهان دیگر نمی‌توانند به تعهد همزمان به چین و آمریکا بپردازند و باید بین دو کشور دست به انتخاب بزنند. اگرچه این مقاله با سوگیری آمریکایی و با هدف ارائه راهکار به مقامات آمریکا برای جلب کشورهای جهان به اردوگاه خود نوشته شده، اما شاهدی دیگر بر بیم عمیق آمریکایی‌ها از فاصله گرفتن کشورهای جنوب جهانی از اردوگاه واشنگتن است.
با تشدید رقابت بین ایالات‌متحده و چین، سایر کشورها به‌شدت با معضل ضرورت جانب‌داری از واشنگتن یا پکن مواجه شده‌اند. اما این انتخابی نیست که اکثر کشورها بخواهند به آن دست بزنند. طی دهه‌های گذشته، کشورهای خارجی به سبب همکاری با هر دو کشور ایالات‌متحده و چین از مزایای امنیتی و اقتصادی برخوردار شده‌اند. آنها می‌دانند که پیوستن به یک بلوک منسجم سیاسی-اقتصادی به معنای چشم‌پوشی از مزایای عمده پیوند با ابرقدرت دیگر است.
جوزپ بورل، دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا، در نشست سال 2022 مجمع هند-اقیانوسیه بروکسل اظهار داشت: «اکثریت قریب به‌اتفاق کشورهای هند-آرام و اروپا تمایلی ندارند در این انتخاب غیرممکن گرفتار شوند.» رئیس‌جمهور فیلیپین، فردیناند مارکوس جونیور هم در سال 2023 خاطرنشان کرد که کشورش «دنیایی را نمی‌خواهد که به دو اردوگاه تقسیم شود و [...] در آن کشورها باید انتخاب کنند در چه سمتی قرار بگیرند.» بسیاری از رهبران جهان، ازجمله لارنس وانگ، معاون نخست‌وزیر سنگاپور، و شاهزاده فیصل بن فرحان آل سعود، وزیر امور خارجه عربستان سعودی‌ هم نظرات مشابهی را ابراز کرده‌اند. پیام ارسالی به واشنگتن و پکن روشن است؛ هیچ کشوری نمی‌خواهد مجبور به تصمیم‌گیری برای انتخاب بین دو قدرت شود.
ایالات‌متحده هم با شتاب سعی کرده تا به متحدان خود اطمینان دهد که همین نظر را دارد. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا در یک اجلاس مطبوعاتی در ماه ژوئن گفت: «ما از کسی نمی‌خواهیم که بین ایالات‌متحده و چین یکی را انتخاب کند.» لوید آستین، وزیر دفاع این کشور، در سخنرانی خود در مجمع شانگری‌لا سنگاپور مُصر بود که واشنگتن «از افراد یا کشورها نمی‌خواهد بین ما و کشور دیگری انتخاب کنند.» جان کربی، سخنگوی سیاست خارجی کاخ سفید هم در ماه آوریل همین نکته را تکرار کرد: «ما از کشورها نمی‌خواهیم بین ایالات‌متحده و چین یا غرب و چین دست به انتخاب بزنند.»
این نکته صحیح است که واشنگتن بر انتخاب «همه‌یاهیچ» یا «ما در مقابل آنها» حتی از سوی نزدیک‌ترین شرکای خود اصراری ندارد. با توجه به پیوندهای گسترده‌ای که همه کشورها ازجمله خود ایالات‌متحده با چین دارند، تلاش برای ایجاد یک بلوک منسجم ضد چین بعید است که راه به‌ جایی ببرد. حتی ایالات‌متحده درصورتی‌که با این کار مستلزم پایان دادن به روابط اقتصادی خود با چین باشد، به چنین ترتیباتی که هزینه‌های زیادی را به همراه خواهد داشت، نخواهد پیوست.
اما شاید برای کشورها دیگر امکان‌پذیر نباشد ...ادامه مطلب