جریان عقلانیت و عبور از تله جنگ

امروز سی‌وششمین سالگرد صدور قطعنامه ۵۹۸ توسط شورای امنیت سازمان ملل است. این قطعنامه در ماه‌های پایانی هفتمین سال جنگ ایران و عراق و با هدف پایان دادن به این جنگ طولانی صادر شده بود. جنگی که صدام می‌خواست چند روزه با فتح تهران به پایان برسد، اما در آستانه هفتمین سالگرد آغاز آن بسیاری از سرزمین‌های تصرف‌شده در روزهای ابتدایی جنگ و حتی بخشی از اراضی کشور خود -مانند شبه‌جزیره استراتژیک فاو- را هم از دست داده بود. عراق دو روز پس از صدور قطعنامه آن را پذیرفت، اما فرآیند پذیرش توسط ایران یک‌سال به‌ طول انجامید. علی‌رغم اینکه نقش صدام به‌عنوان شروع‌کننده جنگ غیراقبل‌انکار بود، در مفاد این قطعنامه عراق به‌عنوان متجاوز شناخته نشده و این برای عراق که دیگر توانایی پیشروی بیشتر در جنگ را نداشت و به‌دنبال فرار از باتلاقی که برای خود ساخته بوده، بسیار مناسب بود. عراق در این صورت می‌توانست با بازگشت به مرزهای بین‌المللی و بدون پرداخت غرامت به ایران، جنگ را به پایان برساند. گرچه تخمینی از هزینه‌ صدماتی که عراق به ایران وارد کرد در دست نیست، اما برای فهم اهمیت این مساله برای عراق بد نیست در مقام مقایسه به غرامتی که عراق به‌خاطر جنگ دیگر خود در زمان صدام پرداخت کرد، اشاره کنیم. عراق در سال ۱۳۶۹ به کویت حمله کرده و در مدت چند ساعت این کشور را اشغال کرد، اما با حمله آمریکا و متحدانش مجبور به عقب‌نشینی شد و درنهایت برای جنگی که هفت‌ماه بیشتر طول نکشیده بود مجبور به پرداخت غرامتی ۵۲ میلیارد دلاری به کویت شد. اگر ایران می‌توانست کاری کند که سازمان ملل عراق را به‌عنوان متجاوز بشناسد، عراق مجبور به پرداخت غرامتی بسیار سنگین‌تر از آن میزانی که به کویت پرداخته بود به ایران می‌شد. البته ناگفته نماند که سال‌ها بعد عراق به‌عنوان متجاوز شناخته شد اما عملا به هیچ دستاوردی برای ایران منجر نشد....

متن کامل را اینجا بخوانید.