مغالطه‌های آمار‌ی کاهش تورم در افغانستان

مرتضی عابدین پور، پژوهشگر اقتصاد:اقتصاد افغانستان با خبر تورم منفی در آوریل 2023 رسانه‌های دنیا را متعجب کرد و تا چند روز تبدیل به تیتر یک رسانه‌ها به‌خصوص در مطبوعات داخلی کشور شده بود. جالب است که تورم افغانستان به‌لحاظ عملکرد از 185 کشور دنیا که آمار و ارقام آنها منتشر شده بهتر بوده و حتی پا را از آمریکا و کانادا هم فراتر گذاشته است. تورم سالانه آمریکا هم‌اکنون 4.4 و کانادا نیز 2.1 درصد است. جالب است که افغانستان در ثبت تورم پایین تنها نبوده و کشور آفریقایی سیشل با تورم منفی 1.2 و بورکینافاسو با تورم منفی 0.3 درصدی به‌همراه کشور‌های چین، تایلند و بحرین که تورم زیر 1 درصد داشته‌اند تشکیل یک باشگاه ضدتورمی داده‌اند. نظر به اینکه اقتصاد ایران بیش از 4 دهه با تورم دست‌وپنجه نرم کرده و همچنان نیز تصوری از کنترل آن وجود ندارد، چنین خبری از سوی افغانستان لااقل برای مردم غبطه‌انگیز و پر‌ابهام است. از همین رو لازم است به این سوال پاسخ داده شود که تورم منفی افغانستان نشان‌دهنده عملکرد مثبت اقتصاد این کشور است یا رکورد عظیم اقتصادی را نشان می‌دهد؟
ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی امارت اسلامی با استناد به یک صفحه توییتری به نام «دنیای آمار» تورم افغانستان را منفی اعلام کرد و آن را موفقیت امارت اسلامی در اقتصاد و معیشت مردم خوانده است. البته گزارش بانک جهانی نیز که به‌تازگی منتشر شده این خبر را تایید می‌کند. براساس این گزارش تورم سالانه منتهی به پایان آوریل 2023، به منفی 0.95 درصد کاهش یافته که این رقم عمدتا به‌دلیل تورم منفی 3.3 درصدی سالانه مواد غذایی به‌دست آمده است. تورم منفی مواد غذایی نیز اولا به‌دلیل بهبود در تولید مواد غذایی بوده و ثانیا به یک چالش آماری برمی‌گردد. زیرا شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) در نیمه اول سال 2022 به‌دلیل شوک جهانی، قیمت کالاها افزایش یافته بود و از آن به بعد قیمت‌های بین‌المللی کالاها کاهش یافته است. افغانستان به‌عنوان یک کشور وارد‌کننده در محصولات غذایی به‌شدت تحت تاثیر تورم جهانی قرار گرفته بود و حالا که اثر آن تورم گرفته شده، می‌توان کاهش در رقم فعلی تورم را به «کاهش اثر پایه» نسبت داد. در‌واقع مقایسه تورم آوریل 2023 با آوریل 2022 که در آن تورم به شکل جهشی بالا رفته است چندان گویای حقیقت نخواهد بود. نکته سوم اینکه، چرخه اقتصاد در افغانستان تقریبا از کار افتاده و هر‌چند آمار و ارقام خاصی از تولید ناخالص داخلی و... منتشر نمی‌شود اما از افت 30 درصدی واردات افغانستان از ایران می‌توان فهمید که اقتصاد این کشور در رکود مطلق به‌سر می‌برد و کاهش قیمت در چنین شرایطی به‌معنای گرسنگی، صف‌های طولانی و قحطی‌های منطقه‌ای است. عجیب‌تر از آمار تورم در افغانستان، شاید مساله عملکرد پول ملی این کشور باشد.

متن کامل را اینجا بخوانید.