سلام بر آفریقا

در چند دهه گذشته طیف وسیعی از دیدگاه‌ها در مورد آفریقا مطرح بوده است؛ کودک نیازمند توسعه، قدرت اقتصادی در حال رشد، تهدیدی قریب‌الوقوع، تهدید تروریسم، فقر، مهاجرت اجباری و بیماری. اما اکنون وضع فرق کرده است و آفریقا تحولی شگرف را در دهه‌های اخیر تجربه کرده است. در سرتاسر آفریقا؛ حکومتداری از سال 2000 به طور قابل توجهی بهبود یافته است. 34 کشور که 72 درصد از شهروندان آفریقا را در خود جای داده‌اند، عملکرد حکمرانی خود را در 10 سال گذشته بهبود بخشیده‌اند و پیشرفت‌های قابل‌توجهی در مشارکت، حاکمیت قانون و حقوق دیده شده است. آفریقا در حال شکل دادن به سرنوشت خود است تا از «تهدید آفریقایی» به «فرصت آفریقا» تبدیل شود. با به رسمیت شناختن آفریقا به عنوان یک فرصت و نه یک تهدید، دولت‌ها برای نفوذ در آفریقا، رقابت سنگینی را آغاز کرده‌اند. در اواسط دسامبر 2022‌، جو بایدن، رهبران کشورهای آفریقایی را به نشستی در واشنگتن دعوت کرد. در این نشست آنها همکاری با ایالات‌متحده را در مورد راه‌حل مشکلات اقتصادی، مدنی و امنیتی مورد بحث و بررسی قرار دادند. نشست سران و سفرهای اخیر مقامات بلندپایه دولت بایدن به آفریقا نقطه اوج تلاش‌های کاخ سفید برای تقویت روابط بین ایالات متحده و قاره آفریقا در ابعاد مختلف بود. دولت بایدن به دنبال تقویت همکاری‌های دیپلماتیک، اقتصادی و امنیتی برای جلوگیری از نفوذ چین و روسیه در آفریقا است. در کنار این قدرت‌های بزرگ، باید به تلاش‌های امارات، عربستان و ترکیه برای نفوذ در این قاره اشاره کرد. با روی کار آمدن دولت رئیسی در ایران و پس از وقفه‌ای بیش از یک دهه‌، ایران نیز به دنبال توسعه روابط و احیای نفوذ سابق خود در قاره آفریقا است. برخلاف رئیس دولت سابق که هیچ سفری به قاره آفریقا نداشت، رئیسی در میانه عمر دولتش، روز گذشته سفرش به 3 کشور کنیا، اوگاندا و زیمباوه را آغاز کرد. این نخستین سفر رئیسی به آفریقا است اما با توجه به نگاه ویژه دولت به این قاره، احتمالا تا پایان سال رئیس‌جمهور سفرهای دیگری نیز به این قاره خواهد داشت. این البته نخستین گام دولت در این چهارچوب نیست. اجلاس اقتصادی ایران و آفریقای غربی در تهران که 16 اسفندماه برگزار شد، نشانه دیگری از تلاش دولت برای تقویت روابط خود با کشورهای آفریقایی و تقویت جایگاه خود به ویژه در غرب این قاره است. همین رویکرد نیز نگرانی تحلیلگران صهیونیست را در پی داشته و آنها را واداشته تا از دولت بایدن بخواهند «با همکاری کشورهای آفریقایی‌ و احتمالا کشورهای خلیج فارس که از توسعه ایران بسیار آشفته هستند، یک برنامه کاری منظم» برای «کاهش نفوذ ایران در آفریقا و جلوگیری از استفاده ایران از کشورهای آفریقایی برای دستیابی به منافع خود» آماده کند. تا پیش از این سفر، دولت رئیسی موفق شده بود که حجم تجارت ایران با قاره آفریقا را از 600 میلیون دلار به 1.2 میلیارد دلار توسعه دهد. این عدد در برابر ظرفیت هزار و 200 میلیارد دلاری آفریقا ناچیز به شمار می‌رود اما آن‌گونه که رئیسی پیش از عزیمت به کنیا گفته است، دولت به دنبال افزایش سهم ایران از اقتصاد آفریقا است. در همین چهارچوب دولت رئیسی، در حوزه دیپلماسی نیز گام‌های قابل‌توجهی برداشت و چندین سفارتخانه ایران را که در گذشته تنزل پیدا کرده بود، مجددا ارتقا داد و سفرای ایران در آنها مستقر شدند. در آفریقا همانند آمریکای لاتین، اولویت دولت صادرات فناوری به کشورها و تثبیت چهره ایران به عنوان قدرتی تکنولوژیک است. اگر‌چه آفریقا عمدتا در صنعت پیشرفته نیست اما این قاره در حوزه کشاورزی و دامداری، ظرفیت بالقوه‌ای دارد که ایران می‌تواند بخشی از نیاز خود به محصولات کشاورزی و دامی را از این قاره تامین کند.

متن کامل را اینجا بخوانید.