جشن عید غدیر روز گذشته در تهران برگزار شد؛ رویدادی که میتوان از منظر ایجابی درباره آن بحث کرد اما هدف در این سطور این نیست و صرفا میخواهم در خصوص سه سوال که برخی منتقدان محترمتر طرح میکنند صحبت کنم.
فارغ از برخی نقدهای توییتری کلیشهای که هر از چندی طرح میشود و مثلا همیشه در چنین مراسمی آمبولانس حامل مادربزرگ بیمار یک اکانت توئیتری پشت ترافیک گیر میکند و... سه چالش جدیتر درباره مراسم دیروز طرح شده است:
۱- این مراسم سبب تشدید شکافهای اجتماعی در جامعه میشود
۲-برداشت سیاسی از این مراسم اشتباه است
۳- چنین مراسمی ربطی به دینداری واقعی ندارد و صرفا یک پرفورمنس است.
در مورد دغدغه اول تا جایی که من دیدم و شنیدم مراسم بدون شعار سیاسی گل درشت یا حتی گل ریز بوده است؛ یک دورهمی و جشن به صرف بازی بچهها و نورافشانی و خوراکی... اتفاقا اگر دغدغه کاهش شکافهای اجتماعی را داریم چه محملی برای ترمیم بهتر و عمومیتر از جشن برای امیرالمومنین؟ به نظرم اصرار بر برخی از این تحلیلها که مراسم برای سواستفاده از جمعیت است و... خود به افزایش شکاف اجتماعی منجر میشود.
درباره نکته دوم دوستان نگران برداشت سیاسی هستند یا جناحی؟ من هم با برداشت جناحی مخالفم. اما معنای اصرار بر سیاست زدایی از غدیر را متوجه نمیشوم. خود پیامبر هم از مناسک حج یک استفاده سیاسی کرد و برای خود جانشین انتخاب کرد حالا ما کاتولیکتر از پاپ شدهایم؟
برخی عزیزان هم دغدغه دارند که مراسمی به این سبک ربطی به روح دینداری ندارد. معتقدم باید در این خصوص پایش علمی انجام صورت گیرد. برای یاددادن یک آیین دینی یا ملی به یک کودک لزومی ندارد با تبیین فلسفه آن شروع کرد؛ اصل انجام آیین موضوعیت دارد، حرکت از امر واقعی به امر نمادین، تقدم کنش بر تئوری، رفتن از مناسک به اعتقادات هم در متون برخی روانشناسان هست هم در خصوص جنبشهای اجتماعی نوین موضوعیت دارد.