ندا اظهری، مترجم:بازار نشر مجلات علمی درحال گذار است، درحالی‌که بخش بزرگی از ناشران هنوز مجلات خود را تحت یک مدل کسب‌وکار، به‌صورت پرداخت اشتراکی به فروش می‌رسانند. اما در این میان نمی‌توان انتشار مقالات با دسترسی آزاد را منکر شد که هر روز به تعداد آنها اضافه می‌شود. ناشران و پلتفرم‌هایی که این مدل مقالات را منتشر می‌کنند و در اختیار کاربران قرار می‌دهند، چندسالی است فعالیت خود را آغاز کرده و به بلوغ رسیده‌اند و ناشران علمی درحال آزمایش این مدل کسب‌وکار دسترسی آزاد به مقالات هستند، حتی تعداد موسسات پژوهشی و کنسرسیوم‌های کتابخانه‌ای هم که درمورد توافقنامه‌های تحول‌آفرین مذاکره می‌کنند، درحال افزایش است.

درحالی‌که جامعه جهانی پژوهش تلاش می‌کند سیستم ارتباطی علمی متنوع و منصفانه را ارائه دهد، نخستین گام در هر فرآیند تحول‌آفرین، گرفتن سهم از وضعیت فعلی است. نمودارهایی که در ادامه گزارش می‌آیند، توزیع مقالات علمی منتشرشده در سطح کشورهای مختلف (بسته به توزیع وابستگی نویسنده مسئول یا همان پژوهشگر اصلی مقاله) و نیز ناشر است. محققان و دانشمندان از هر کشوری تمایل دارند که مقالات علمی خود را در مجلات و ژورنال‌های تعداد محدودی ا ز ناشران منتشر کنند که ترجیحا معروف هستند و اسم ‌و رسمی دارند. به گزارش esac-initiative، بیش از 75 درصد از خروجی مقالات پژوهشی هر کشوری معمولا در ژورنال‌ها و مجلات حدود 20 ناشر منتشر می‌شوند، درحالی‌که تمرکز انتشار اکثریت مقالات علمی روی 3 یا 4 ناشر است. درنتیجه تمرکز روی بازار ناشران دانشگاهی بسیار بالاست و اهمیت فراوانی دارد، به‌طوری‌که تعداد انگشت‌شماری از ناشران هستند که اکثر مقالات علمی را در دنیا منتشر می‌کنند. با نگاه به سهم بازار مقالات از هر ناشر که معمولا این سهم در هر جامعه‌ای نسبت به جوامع دیگر متفاوت است، می‌توان دریافت که بیش از 75 درصد از مقالات علمی منتشرشده از سوی هر ناشر، متعلق به نویسندگان حدود 20 کشور دنیاست.

انتشار یک‌سوم مقالات ایرانی در الزیویر:درمورد ایران انتشارات الزیویر سهم بالاتری را بین سایر انتشارات از آن خود کرده، به‌طوری‌که 32.1 درصد از کل مقالات محققان ایرانی توسط این ناشر منتشر می‌شود. سهم اسپرینگر نیچر هم با 19 درصد بالاست. انتشارات ویلی با 8 درصد و informa UK limited با 7.2 درصد در رده‌های بعدی قرار گرفته‌اند. در این بین، 2.2 درصد از مقالات ایران در انتشارات موسسه مهندسان برق و الکترونیک، 1.9 درصد در انتشارات SAGE، 1.2 درصد از مقالات در انتشارات موسسه فناوری و مهندسی، 1.2 درصد در انتشارات IOP، 1.2 درصد در انتشارات انجمن شیمی رویال به چاپ رسیده‌اند. در این بین، 18.6 درصد از مقالات محققان ایران در سایر انتشارات منتشر می‌شود...

متن کامل را اینجا بخوانید.