امامِ عقلانیت، امامِ نه به انفعال

اکنون ۳۴ سال از زمانی که گوینده خبر با صدایی بغض‌آلود اعلام کرد: «روح بلند پیشوای مسلمانان و رهبر آزادگان جهان، حضرت امام خمینی به ملکوت اعلی پیوست»، می‌گذرد. این جمله کافی بود تا سیل میلیونی جمعیت برای رقم زدن یکی از پرشکوه‌ترین برگ‌های تاریخ از سرتاسر کشور برای مراسم تشییع پیکر بنیانگذار انقلاب خود را به تهران برسانند. 

*شایسته است که در سی‌و‌چهارمین سالروز رحلت بنیان‌گذار انقلاب اسلامی، مروری داشته باشیم بر مرام و مسلک سیاسی فردی که تمام قواعد نظم استکباری جهان را به چالش کشید و طرحی نو در سپهر حکمرانی جهانی درانداخت.

تصمیم‌گیری عاقلانه در بحران‌ها
*در روزهایی که دانشجویان سفارت آمریکا را اشغال کردند و آمریکایی‌های داخل سفارت را گروگان گرفتند، امام نسبت به این اقدام دانشجویان واکنش مثبت نشان دادند و در سخنرانی بعد از اشغال سفارت گفتند: «آن مرکزی که جوان‌های ما رفتند گرفتند آن‌طور که اطلاع دادند، مرکز جاسوسی و مرکز توطئه بود. آمریکا توقع دارد که شاه را به آنجا برده و مشغول توطئه شود، پایگاهی هم اینجا برای توطئه درست کنند و جوان‌های ما بنشینند و تماشا کنند.» امام دو هفته بعد از این سخنرانی و حمایت از اقدام دانشجویان در نامه‌ای به موسوی‌خوئینی‌ها و دانشجویان خط امام می‌گویند که افرادی که جاسوسی آنها ثابت نشده به وزارت خارجه تحویل داده شوند تا فورا از ایران اخراج بشوند.

*در سال‌های بعد از وقوع جنگ تصمیم امام نسبت به پایان جنگ و پذیرش صلح در آن برهه هم حائز توجه است. امام اگرچه در سخنرانی‌ها و بیانات معتقد بودند که جنگ باید ادامه پیدا کند اما قطعنامه 598 را به دلیل «وقوع حوادث حوادث و دلایل مختلف» و «پیشنهاد نظرات کارشناسان سیاسی و نظامی» می‌پذیرند.

هشدار نسبت به وجود بی‌عدالتی در جامعه
*صحبت‌های امام در برهه‌های مختلف درباره اهمیت توجه به طبقات مستضعف جامعه از جمله پرتکرارترین صحبت‌های امام، در حوزه برقراری عدالت در جامعه است. «خدا نیاورد آن روزی را که سیاست ما و سیاست مسئولان کشور ما پشت کردن به دفاع از محرومان و رو آوردن به حمایت از سرمایه‌دارها گردد و اغنیا و ثروتمندان از اعتبار و عنایت بیشتری برخوردار شوند...  گمان نمی‌کنم، عبادتی بالاتر از خدمت به محرومان وجود داشته باشد... یک موی سر این کوخ‌نشینان و شهیددادگان به همه کاخ و کاخ‌نشینان جهان شرف و برتری دارد.»

صلابت و مقاومت
*شاید بشود بارز‌ترین ویژگی حضرت امام به لحاظ سیاسی را مقاومت و صلابت در برابر استکبار و استبداد توصیف کرد. زمانی که روند حاکمیت روزافزون شرایط استعماری در کشور با تصویب لایحه کاپیتولاسیون در مجلس شورای ملی و سنا در دوره پهلوی دوم و در سال ۱۳۴۳ به اوج خود می‌رسد امام خمینی(ره) شدیدا با آن مخالفت ورزیده و در طی نطق و اعلامیه خود مخالفت‌شان با این لایحه را این‌گونه بروز می‌دهند: «آقا فکری بکنید برای این مملکت، فکری بکنید برای این ملت!... ما را بفروشند و خفه بشویم؟! 

*امام خمینی راهکار رسیدن به استقلال را مقاومت دانسته و در مذمت غربگرایان می‌گویند: «چنان غرب در نظر یک قشری از این ملت جلوه کرده است که گمان می‌کنیم غیر از غرب دیگر هیچ چیز نیست.

احیاگر تمدن اسلامی
*احیای تمدن اسلامی یکی از اندیشه ‏های مترقیانه امام خمینی قدس‏سره بود که انقلاب اسلامی را مقدمه این نوزایی اسلامی می‏دانست. از دیدگاه امام خمینی شاخص‏های تمدن عبارتند از: مذهب، قانون، آزادی، وجود احزاب، استقلال و تقسیم کارهای اجتماعی.

مردم‌سالاری و جمهوریت
*امام در سه مقطع مهم تاریخی سنگ بنای حاکمیت آرای ملت را گذاشتند؛ نخست، هنگام ورود به بهشت‌زهرا فرمودند: «من به پشتیبانی این ملت، دولت تعیین می‌کنم!» دوم، هنگام نصب مهندس بازرگان به نخست‌وزیری متذکر شدند: «به حسب حق شرعی و حق قانونی ناشی از آرای اکثریت قاطع قریب به اتفاق ملت ایران که طی اجتماعات عظیم و تظاهرات وسیع و متعدد در سراسر ایران نسبت به رهبری جنبش ابراز شده... جناب عالی... را مأمور تشکیل دولت موقت می‌نمایم.» و سوم، در مورد نقش مردم در انتخاب رهبری اظهار داشتند: «اگر مردم به خبرگان رأی دادند تا مجتهد عادلی را برای رهبری حکومت‌شان تعیین کنند، وقتی آنها هم فردی را تعیین کردند تا رهبری را به عهده بگیرد، قهری او مورد قبول مردم است.
 

متن کامل را اینجا بخوانید.